شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
![[شاه کلید مای درس] | معنای بابهای مزید](https://dl2.my-dars.com/upload/image/IMG_20250401_174723_4771743519133.jpg)
فعل باب استفعال ، متعدی بوده و معمولاً برای طلب و درخواست بکار می رود
مثال
فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ ، پس برای گناهان خویش آمرزش خواستند . (اسْتَغْفَرُوا : فعل متعدی )
فعلهای باب افتعال » و « تفعل ، گاهی لازم و گاهی متعدی می باشد و معنای مشهور آن «مطاوعة » یعنی پذیرش اثر فعل است
مثال
الْمَتَخَرَ الْأَسَدُ بِقُوْتِهِ ، شیر به نیروی خود افتخار کرد . (اِفْتَخَرَ : فعل لازم )
هُمْ يَتَحَدَّثُونَ » آنها گفتگو می کنند . (يَتَحَدَّثُونَ : فعل لازم )
اِكْتَسَبْنَا رِزْقَنَا ، روزی خود را به دست آوردیم . (اِكْتَسَبْنَا : فعل متعدی )
التلميذ تعلم دروسه - دانش آموز درسهایش را آموخت . (تَعَلَّمَ : فعل متعدی )
فعل باب - انفعال ، لازم است و معنای « مطاوعة » یعنی پذیرش اثر فعل را دارد
مثال
الْقَطَعَتِ الْكَهْرَبَاءُ » برق قطع شد . (اِنْقَطَعَتِ : فعل لازم )
۱. فعل ماضی و فعل امر از باب « اِفْتَعَلَ » ، « اِنْفَعَلَ » و « اِسْتَفْعَلَ » در بعضی از صیغه ها به هم شبیه هستند و تنها در حرکت دومین حرف اصلی با هم تفاوت دارند
مثال
ماضی : « اِجْتَهَدَا - ( لِلْغَائِبَيْنِ ) » ، « اِجْتَهَدُوا - ( لِلْغَائِبِينَ ) » ، « اِجْتَهَدْنَ - ( لِلْغَائِبَاتِ ) » - تلاش کردند .
أمر : « اِجْتَهِدَا - ( لِلْمُخَاطَبَيْنِ ) » ، « اِجْتَهِدُوا - ( لِلْمُخَاطَبِينَ ) » ، « اِجْتَهِدْنَ - ( لِلْمُخَاطَبَاتِ ) » - تلاش کنید .
۲. فعل ماضی و فعل امر از باب « تَفَعَّلَ » در بعضی از صیغه ها کاملاً به هم شبیه هستند
مثال
ماضی : « تَعَلَّمَا - ( لِلْغَائِبَيْنِ ) » ، « تَعَلَّمُوا - ( لِلْغَائِبِينَ ) » ، « تَعَلَّمْنَ - ( لِلْغَائِبَاتِ ) » - آموختند .
أمر : « تَعَلَّمَا - ( لِلْمُخَاطَبَيْنِ ) » ، « تَعَلَّمُوا - ( لِلْمُخَاطَبِينَ ) » ، « تَعَلَّمْنَ - ( لِلْمُخَاطَبَاتِ ) » - بیاموزید .
۱. كلمة « اِنْتِصَار » از حروف أصلى « نَصَرَ » ، مصدر باب « اِفْتَعَلَ » است و كلمة « اِنْقِلَاب » از حروف أصلى « قَلَبَ » ، مصدر باب « اِنْفَعَلَ » است ؛ توضیح اینکه اگر در چنین کلماتی بعد از حروف « اِنْ » حرف « ت » بیاید معمولاً این کلمات از باب « اِفْتَعَلَ » می باشند .
۲. اگر صیغه « لِلْغَائِب » از فعل ماضی با حروف « اِسْتـ » شروع شود و از شش حرف کمتر باشد از باب « اِسْتِفْعَال » نمی باشد . بنابر این کلماتی مانند « اِسْتَمَعَ » و « اِسْتَرَقَ » ، فعل ماضی از باب « اِفْتِعَالَ » هستند .
مَيِّزِ الْجُمْلَةَ الَّتِي مَا جَاءَ فِيهَا فِعْلٌ مُتَعَدٍّ:
أ الْخَيْرَاتُ تُقَرِّبُ الْإِنْسَانَ مِنَ اللَّهِ.
ب الصَّلَاةُ تَصْعَدُ بِالْإِنْسَانِ إِلَى الْعُلُوِّ.
ج الْعَاقِلُ يَسْتَعِدُّ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ وَالْمَوْتُ آنٍ.
د يُجَاءُ بِالْعِبَادِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كُلِّهِمْ
الجواب در گزینه « أ » فعل « تقرب » به معنای نزدیک می کند ، مفعول آن « الإنسان » است . در گزینه « ب » و « د » فعل « تصعد » و فعل « يجاء » با حرف « ب » متعدی شده و در گزینه « ج » فعل يستعد ، به معنای آماده می شود در برابر سؤال « چه کسی را » و « چه چیزی را » پاسخی ندارد بنابر این فعل گزینه « ج » « فعل لازم » و جواب سؤال است .
عَيِّنِ الصَّحِيحَ فِي نَوْعِ الْأَفْعَالِ وَالْبَابِ:
) الفاِسْتَلَمْنَا (الماضي مِنْ باب اِسْتِفْعَال)
ب لا تَحْتَرِقُونَ (النَّهْي مِنْ بابِ اِفْتِعَال)
ج اِسْتَغْفِرِي (الماضي مِنْ باب اِسْتِفْعَال)
د سَيَنْفَتِح (المستقبل مِنْ بابِ اِنفِعال)
در گزینه «الف» در فعل «استلمنا» غیر از ضمیر «نا» پنج حرف دیگر وجود دارد لذا نمی تواند از باب استفعال باشد زیرا باب استفعال دارای شش حرف است و این فعل از باب افتعال است. در گزینه «ب» حرف نون از آخر فعل حذف نشده لذا فعل نفی است. در گزینه «ج» فعل «اِسْتَغْفِرِي» بر اساس وزن فعل های مزید، فعل امر باب استفعال است و گزینه «د» گزینه صحیح است.
1736019749.png)
