رهبران دینی بعد از شکست در مشروطه ، از موضع فعالیت رقابت آمیز به موضع مقاومت منفی برگشتند این موضع تا شروع انقلاب اسلامی ادامه یافت.
بیش از هفتاد سال از انقلاب مشروطه و نیم قرن از حاکمیت پهلوی گذشته بود .
امام خمینی به عنوان یک مرجع دینی، مردم و عالمان را از موضع مقاومت منفی به موضع فعالیت رقابت آمیز بازگرداند. این فعالیت رقابت آمیز با اعتراض به کاپیتولاسیون و رفتار استعماری شاه آغاز شد و کم کم به صورت یک حرکت انقلابی در آمد که حذف کامل شاهنشاهی و تحقق حکومت اسلامی را دنبال می کرد.
حکومتی که به وسیله پیامبر و اهل بیت تحقق پیدا میکند و در زمان غی بت امام زمان اجرای احکام الهی، وظیفه کسانی میشود که به احکام و شرایط اجرای آنها آگاه باشند و هم به آگاهی خود عامل باشند.
به همین دلیل ، مشروطه در شرایطی که برقراری حاکمیت آرمانی ممکن به نظر نمی رسید، در مقایسه با نظام استبدادی ترجیح داده شد .
انقلاب اسلامی؛ بازگشت مردم ایران به حرکت ناتمامی بود که در مشروطه آغاز شده بود.
مهتاب اسدی