شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
![[شاه کلید مای درس] | چالشهای پنهان در اعماق زمین](https://dl2.my-dars.com/upload/image/031759566803.jpg)
آبهای زیرزمینی، منابعی استراتژیک اما پنهان از دید ما هستند که طی دهههای اخیر با برداشتهای بیرویه، با چالشهای جدی روبرو شدهاند.
برداشت بیش از حد از آبخوانها (سفرههای آب زیرزمینی) باعث شده که سطح این منابع سال به سال پایینتر برود. این برداشت بیرویه که از میزان تغذیه و پر شدن طبیعی آبخوانها بیشتر است، «کسری مخزن» نامیده میشود. وقتی بهرهبرداری از منابع آب یک دشت به حدی میرسد که آبخوان در خطر نابودی قرار میگیرد، وزارت نیرو آن منطقه را «دشت ممنوعه» اعلام میکند و حفر چاه جدید در آن ممنوع میشود.
یکی از خطرناکترین پیامدهای برداشت بیرویه آب زیرزمینی، پدیده «فرونشست زمین» است. وقتی آب از فضای خالی بین ذرات خاک در اعماق زمین خارج میشود، ستون خاک بالای آن به تدریج نشست کرده و فشرده میشود. این پدیده میتواند باعث ایجاد شکافهای بزرگ و طولانی روی سطح زمین شود و به ساختمانها، جادهها و زیرساختها خسارتهای جبرانناپذیری وارد کند.
علاوه بر کاهش کمیت آب، آلودگی نیز کیفیت منابع آبی قابل دسترس را به شدت تهدید میکند. منابع مختلفی مانند نشت فاضلابهای شهری و صنعتی، تجمع مواد دفعی کارخانهها، استفاده بیرویه از کودهای شیمیایی در کشاورزی (نشت آب آلوده کشاورزی) و دفن غیراصولی زباله میتوانند آبهای سطحی و زیرزمینی را آلوده کرده و آنها را غیرقابل استفاده کنند.
پدیده فرونشست زمین تنها باعث ایجاد فروچالههای کوچک میشود و خطری برای سازههای بزرگ ندارد.
غلط. پدیده فرونشست زمین میتواند منجر به ایجاد شکافهای طولانی بر سطح زمین شود و به سازهها و زیربناهای بزرگی مانند ساختمانها و جادهها خسارتهای جدی و جبرانناپذیر وارد کند
چرا وزارت نیرو برخی از دشتهای کشور را «ممنوعه» اعلام میکند؟
زمانی که بهرهبرداری و برداشت آب از منابع زیرزمینی یک دشت به اندازهای زیاد میشود که آبخوان (سفره آب زیرزمینی) آن منطقه در معرض خطر نابودی و خشک شدن کامل قرار میگیرد، وزارت نیرو آن دشت را «ممنوعه» اعلام میکند تا با ممنوع کردن حفر چاه جدید، از منابع باقیمانده محافظت کند
1736019749.png)
