شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
![[شاه کلید مای درس] | معنی متن درس چهارم](https://dl.my-dars.com/upload/image/151725731236.jpg)
آدابُ الْکَلامِ
آداب سخن گفتن
﴿یا أیُّها الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ قولوا قَوْلاً سدیداً﴾ الأحزاب: 70
« ای کسانی که ایمان آورده اید، تقوای الهی را پیشه کنید (از خدا بترسید) و درست و استوار سخن گوئید.» سوره احزاب: آیه 70
لِلْکَلامِ آدابٌ یَجِبُ عَلَی الْمُتَکَلِّمِ أَن یَعْمَلَ بِها وَ یَدْعُوَ الْمُخاطَبینَ بِکَلامٍ جَمیلٍ إلَی الْعَمَلِ الصّالِحِ، وَ أَن لا یُجادِلَهُم بِتَعَنُّتٍ. ﴿أدعُ إلى سَبیلِ رَبِّکَ بالحِکمه و وَ المَوعِظَهِ الْحسَنَهِ و جادِلْهُم بِالَّتی هِیَ أحسَنَ﴾ النّحل: 125
سخن گفتن آدابی دارد که گوینده باید به آن عمل کند و مخاطبان را با کلامی زیبا به کار شایسته فرا بخواند، واز روی عیب جویی (مچ گیری) با آنها بحث و جدل نکند «با برهان و حکمت و موعظه نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنها به شیوه ای که بهتر است، بحث و مناظره کن» سوره نحل: آیه 125
وَ یَجِبُ أَنْ یَکونَ عامِلاً بِما یَقولُ، حَتَّی یُغَیّر سُلوکَهُم، ﴿ لِمَ تَقولونَ ما لا تَفْعَلونَ﴾ اَلصَّفّ: 2
و باید به آنچه که می گوید عمل کننده (عامل) باشد، تا رفتار آنها را تغییردهد، «چرا می گوئید آنچه را که عمل نمی کنید» سوره صف: آیه 2
وَ یجِبُ أنْ یسَلمَّ قَبلَ التکلمِ «السّلامُ قبلَ الکلام.» الإمام الصّادق علیه السلام.کَما یَجِبُ أَن یَکونَ کَلامُهُ لَیِّناً وَ أنْ یکونَ عَلَی قَدرِ عُقولِ الْمُستَمِعینَ لکِیَ یقْنعَهمُ وَ یکَسِبَ مَوَدَّتَهمُ،« کلّم النّاسَ على قَدر عُقولهم.» رسول الله ، و «عوّد لِسانَک لینَ الکلام.» امام علی علیه السلام
و باید قبل از سخن گفتن سلام کند امام صادق (ع): «سلام قبل از کلام است». (اوّل سلام بعدا کلام). همینطور باید سخنش نرم و به اندازه فهم و شعور شنوندگان باشد، تا آنها را قانع گرداند و محبتشان را کسب کند (به دست آوَرَد) پیامبر (ص): «با مردم به اندازه فهم و شعورشان صحبت کن» و امام علی (ع): «زبان خود را به گفتار نرم عادت بده.»
وَ عَلَیهِ أَن لا یتَکَلَّمَ فی ما لَیسَ لَه بِهِ عِلْمٌ، ﴿وَ لا تَقْفُ ما لَیسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ﴾ الإسرا: 36
و او نباید درباره آنچه که بدان آگاهی ندارد، سخن بگوید. «و از آنچه که به آن آگاهی نداری، پیروی نکن» سوره اسراء: آیه 36
وَ عَلَیهِ أَنْ لا یَتَدَخَّلَ فی مَوضوعٍ یُعَرِّضُ نَفْسَهُ لِلتُّهَمِ؛ «اِتَّقوا مَواضِعَ التُّهَمِ» رسول الله صلّی الله علیه و آله
و نباید در موضوعی که خودش را مورد تهمت قرار می دهد، دخالت کند. پیامبر (ص): «از مواضع تهمت ها بپرهیزید» (از جایگاه های تهمت پروا کنید)
اَلْمُتَکَلِّمُ یُعْرَفُ بِکَلامِهِ. «تکلموا تعرفوا، فَإنَّ الْمَرْءَ مَخبوءٌ تحتَ لِسانِه.» الامام علی علیه السلام
گوینده با سخنش شناخته می شود. امام علی (ع): «سخن بگوئید تا شناخته شوید، مسلّماً انسان، زیر زبان خود پنهان است.»
فی بَعضِ الْأَوقاتِ قُدرَهُ الْکَلامِ أَقوی مِنَ السِّلاحِ. «رُبَّ کَلامٍ کالحسام.» الامام علی علیه السلام
گاهی اوقات قدرت سخن، قویتر از سلاح است. امام علی (ع): «چه بسا کلامی که همچون شمشیر (بُرنده) است.»
وَ رُبَّ کَلامٍ یَجلِبُ لَکَ المشاکل. «فَکِّرْ ثُمَّ تَکَلَّمْ تسَلَمْ مِنَ الزَّلل» الامام علی علیه السلام
و چه بسا کلامی که برایت مشکلات به بار می آورد. امام علی (ع): «بیندیش آنگاه سخن بگو تا از لغزش ها در امان بمانی.»
یَجِبُ عَلَی الْإنسانِ الِإجْتِنابُ عَنْ ذِکْرِ الْأَقوالِ الَّتی فیهَا احْتِمالُ الْکِذْبِ. «لا تُحدّث بما تَخافُ تکذیبَه.» الإمام علی علیه السلام
انسان باید از بیان سخنانی (نقل قول هایی) که در آن احتمال دروغ است، بپرهیزد. امام علی (ع): «درباره چیزی که از تکذیب (دروغ پنداشتن) آن می ترسی، سخن نگو»
طوبی لِمَنْ لا یَخافُ النّاسُ مِنْ لِسانِهِ. « مَنْ خافَ النّاسُ مِنْ لِسانِهِ فَهُوَ مِنْ أهل النار» رسول الله صلّی الله علیه و آله
خوشا به حال کسی که مردم از زبانش نمی ترسند (پروا نمی کنند ، نمی هراسند) پیامبر (ص): «هرکس که مردم از زبانش بترسند پس او اهل آتش است.»
وَ مِنْ آدابِ الْکَلامِ قِلَّتُهُ، «خیرُ الْکلام ما قلَّ و دَلَّ.» امام علی علیه السلام
و از آداب سخن گفتن اندک بودن آن است، امام علی (ع): «بهترین کلام آن است که کوتاه و راهنما باشد.»
وَقَفَ رَجُلٌ جَمیلُ الْمَظهَرِ أَمامَ سُقراط یَفتَخِرُ بِمَلابِسِهِ وَ بِمَظهَرِهِ، فَقالَ لَهُ سُقراط: تَکَلَّمْ حَتّی أَراکَ.
مردی با ظاهری آراسته مقابل سقراط ایستاد که به لباس های خود و ظاهرش می بالید، سقراط گفت: سخن بگو تا تو را ببینم (ببینَمَت)
