گاهی تناسب آوایی و یکسانی و همنوایی مصراع ها در یک بیت دستخوش ناهمگونی ها و ناهماهنگی هایی می.شود شاعران برای اینکه این ناهماهنگی را به همواری تبدیل کنند از قابلیت هایی بهره میبرند که به آن اختیارات شاعری میگویند.
اختیارات شاعری به دو نوع «زبانی» و «وزنی» تقسیم میشوند.
اختیارات زبانی اختیاراتی است که شاعر با نحوه بیان و شیوه تلفظ خود اعمال می کند.
مثال
برای حذف همزه:
سعدی نظر از رویت کوته نکند هرگز ور روی بگردانی ،در دامنت آویزاد
مثال
برای بلند تلفظ کردن مصوت های کوتاه(کسره اضافه):
نسیم صبح را گفتم که با او جانبی داری کز آن جانب که او باشد صبا عنبر فشان آید
مثال
برای بلند تلفظ کردن مصوت های کوتاه ( واو عطف یا ربط):
به صد جان ارزد آن رغبت که جانان نخواهم گوید و خواهد به صد جان
مثال
برای بلند تلفظ کردن مصوت های کوتاه ( مصوت کوتاه پایان کلمه ):
همه کارم ز خودکامی به بدنامی کشید آخر نهان کی ماند آن رازی که از او سازند محفل ها
شاعران به ندرت مصوت کوتاه /-/ را بلند در نظر میگیرند.