محمد تقی بهار (مالک الشعرا)

 او با زبان حماسی و در سبک خراسانی شعر می سرود.

برخی از آثار او:        تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران - سبک شناسی - تاریخ تطور نظم فارسی – دیوان اشعار .

سرآغاز یکی از سروده های او:

من نگویم که مرا از قفس آزاد کنید         قسم برده به باغی و دلم شاد کنید

او را به سبب آزادی خواهی به زندان انداختند.

تحت تأثیر شاعران گذشته به ویژه مسعود سعد و سعدی بود.

آشنایی با سعدی طبع فرخی را شکوفا ساخت.

در دوره هفتم مجلس نماینده مردم یزد شد و در نهایت جانش را در راه آزادی فدا کرد.

بیت زیر سر آغاز یکی از سروده های اوست.

آن زمان که بنهادم سر به پای آزادی     دست خود ز جان شستم از برای آزادی

عوامل ساده شدن نثر در دورۀ بیداری:

١ رواج و گسترش روزنامه

-۲ روی آوردن به ترجمه و ادبیات داستانی بر اثر ارتباط با ادبیات اروپا

3تغییر مخاطب نوشته ها

از پیشگامان نثر ساده این دوره:

قائم مقام فراهانی - ناصر الدین شاه قاجار - عبدالرحیم طالبوف - میرزا آقاخان کرمانی - زین العابدین مراغه ای – علامه دهخدا

۱ - روزنامه نگاری

-۲- داستان نویسی

۳- نمایش نامه نویسی

-۴- ترجمه

-۵- تحقیقات ادبی و تاریخی

مهم ترین روزنامه های دوره بیداری (مشروطه):

۱- صور اسرافیل:

مدیریت میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل

۲- نسیم شمال :

مدیریت و نویسندگی سید اشرف الدین گیلانی

3مجله بهار:

 با مدیریت میرزا یوسف خان اعتصامی آشتیانی (پدر پروین اعتصامی)

4 مجله دانشکده و نوبهار:

با مدیریت ملک الشعرا بهار

 داستان نویسی به شیوه جدید( رمان نویسی )در ادبیات کلاسیک فارسی سابقه ندارد.

پیش از انقلاب مشروطه نویسندگان ایرانی نوشتن رمان داستان بلند به مفهوم امروزی را از طریق ترجمه زمان های تاریخی غربی آغاز کردند.

بیشترین رویکرد نویسندگان به زمانهای تاریخی بود؛ زیرا:

1-نوعی باستان گرایی و روحیه کاوشگرانه در شناخت هویت گذشته میان آنها حاکم بود.

۲- نگارش رمان های تاریخی و اجتماعی سطحی در قیاس با کارهایی مثل روزنامه نویسی یا نوشتن رمان سیاسی، دردسر کمتری داشت.

از رمان نویسان عصر مشروطه:

محمد باقر میرزا خسروی:

با زمان «شمس و طغرا»

میرزا حسن خان بدیع:

با دو اثر «شمس الدین و قمر» و «داستان باستان

در دوره ناصرالدین شاه با رفت و آمد ایرانیان به اروپا این نوع ادبی هم رواج یافت.

اولین کسی که در ایران به نوشتن نمایشنامه فارسی ،پرداخت میرزا آقا تبریزی بود.

زبان این نمایش نامه ها مانند نثر داستانی قبل از مشروطه ساده روان بی تکلف و عوام فهم است.