تنظيم رونويسي در پیش هسته ای ها

عواملي به پيوستن رنابسپاراز به توالي راه انداز كمك مي كنند و يا از اين كار جلوگيري مي كنند.

كمك عواملي به پيوستن رنابسپاراز به توالي راه انداز، رونويسي  از ژن را   تسهيل مي كند.

جلوگيري عواملي از پيوستن رنابسپاراز به توالي راه انداز، رونويسي  از ژن  را ممانعت مي كند.

مثال: با اتصال پروتئين هاي خاصي به بخشي از دنا كه سر راه رنابسپاراز است، از انجام رونويسي جلوگيري مي شود.

نمونة اين نوع تنظيم، در نوعي باكتري به نام اشرشيا كلاي شناخته شده است.

قند مصرفي ترجيحي باكتري اشر شيا كلاي گلوكز است.

اگر گلوكز در محيط باكتري وجود نداشته باشد ولي قند لاكتوز وجود داشته باشد، باكتري مي تواند از اين قند استفاده كند.

لاكتوز متفاوت از گلوكز بوده است و آنزيم هاي لازم براي مصرف لاكتوز نيز متفاوت است.

وقتي لاكتوز در محيط وجود دارد: توليد آنزيم هاي تجزيه كننده لاكتوز  

وقتي لاكتوز در محيط وجود ندارد  يا كاهش يافته است: توقف يا كاهش توليد آنزيم هاي تجزيه كننده لاكتوز      

در پيش هسته اي ها بيان ژن به دو صورت منفي و مثبت تنظيم مي شود.

رونويسي با چسبيدن رنابسپاراز به راه اندازِ ژن شروع مي شود.

اگر مانعي بر سر راه رنابسپاراز وجود داشته باشد، رونويسي انجام نمي شود.

پروتئين مهار كننده: مانع پيش روي رنابسپاراز نوعي پروتئين به نام مهاركننده است.

پروتئين مهاركننده به توالي خاصي از دنا به نام اپراتور متصل مي شود و جلوي حركت رنابسپاراز را مي گيرد.

لاكتوز موجود در محيط، به باكتري وارد مي شود و با اتصال به مهاركننده، شكل آن را تغيير مي دهد.

تغيير شكل مهاركننده، آن را از اپراتور جدا مي كند و نيز مانع از اتصال مهاركننده به اپراتور مي شود.

با برداشته شدن مانع سر راه، رنابسپاراز مي تواند رونويسي ژن ها را انجام دهد.

محصولات اين ژن ها تجزيه لاكتوز را ممكن مي كند .

در اين نوع تنظيم، پروتئين هاي خاصي به رنابسپاراز كمك مي كنند تا بتواند به راه انداز متصل شود و رونويسي را شروع كند.

مثال اين نوع تنظيم نيز در باكتري اشرشياكلاي وجود دارد.

اگر در محيط باكتري، قند مالتوز وجود داشته باشد، درون باكتري آنزيم هايي ساخته مي شوند كه در تجزية مالتوز دخالت دارند.

در عدم حضور مالتوز اين آنزيم ها ساخته نمي شوند چون باكتري نيازي به آنها ندارد .

تنظيم رونويسي در مورد ژن هايي كه منجر به توليد آنزيم هاي تجزيه كنندة مالتوز مي شوند، به صورت مثبت انجام مي شود.

در حضور قند مالتوز، انواعي از پروتئين به نام فعال كننده وجود دارند كه به توالي هاي خاصي از دنا متصل مي شوند.

توالي هايي خاصي از دنا كه پروتئين فعال كننده به آن متصل مي شود، جايگاه اتصال فعال كننده گفته مي شود.

در حضور مالتوز در محيط، پروتئين فعال كننده به جايگاه خود(جايگاه اتصال فعال كننده) متصل مي شود.

پس از اتصال، پروتئين فعال كننده به رنابسپاراز كمك مي كند تا به راه انداز متصل شود و رونويسي را شروع كند.

عاملي كه سبب مي شود كه فعال كننده به جايگاه خود بچسبد، مالتوز است.

اتصال مالتوز به فعال كننده باعث پيوستن فعال كننده به جايگاه اتصال شده و رونويسي شروع مي شود.