درسنامه کامل علوم تجربی چهارم فصل 7 آهن ربا در زندگی

آهن ربا:

آهن ربا وسیله ای است که ذرات آهن و فولاد را به خود جذب می کند که نام دیگر آن مغناطیس است.

هر آهن ربا د, سر دارد که به هر یک از دو سر آهن ربا قطب می گوییم. یک قطب به نام (N) (جهت قطب شمال را نشان می دهد) قطب دیگر به نام (s) (جهت قطب جنوب را نشان می دهد) می باشد.

در دو قطب آهن ربا نیروی آهن ربایی بیشتر است اما میزان قدرت هر دوی آن ها یکی است یعنی قدرت قطب ( N ) با قدرت قطب (S) تفاوتی ندارد. اگر دو آهن ربا را از قطب های هم نام به یکدیگر نزدیک کنیم از یکدیگر دور می شوند و به اصطلاح می گوییم همدیگر را می رانند و بر عکس، اگر دو آهن ربا را از طرف دو قطب غیر همنام به یکدیگر نزدیک کنیم هم دیگر را جذب می کنند و به اصطلاح می گوییم همدیگر را می ربایند.

اگر یک آهن ربای میله ای را بشکنید، هر قطعه آن نیز تشکیل یک آهن ربا می دهد، یعنی هر قطعه ی شکسته هم قطب N و هم قطب S دارد.

برای ضعیف نشدن آهن ربا بهتر است یک قطعه جسم فلزی به دو سر آن بچسبانیم. حرارت دادن به یک آهن ربا ، باعث ضعف شدن نیروی آهن ربایی آن می شود.

انواع آهن ربا :

• آهن ربای تیغه ای
• آهن ربای حلقه ای
• آهن ربای نعلی شکل
• آهن ربای میله ای

روش های ایجاد آهن ربا:

به سه روش القایی، مالشی، الکتریکی می توان آهن ربا درست کرد:

۱- در روش القایی: با نزدیک کردن یک آهن ربا به تعدادی سنجاق یا سوزن، خواهید دید که سوزن یا سنجاق ها به آهن ربا جذب می شوند، در این صورت هر سوزن یا سنجاق خود یک آهن ربا خواهد شد. با این روش به طور موقت می توان سوزن ها را آهن ربا کرد، ولی اگر سوزن ها برای مدت زیادی در کنار آهن ربا باقی بمانند، می توانند خاصیت آهن ربایی خود را حفظ کنند.

2- روش مالشی: در این روش آهن ربا را چندین بار از یک جهت بر روی یک میخ آهنی (حدود ۵۰ بار) می کشند، بدین ترتیب آن میخ آهن ربا می شود.

3- روش الکتریکی: مقداری سیم را ۵۰ تا ۱۰۰ بار دور یک میخ آهنی بپیچید و دو سر سیم را به دو سر یک باتری وصل کنید. اکنون اگر میخ را به براده های آهن نزدیک کنیم، براده ها جذب میخ می شوند. به این میخ که خاصیت آهن ربایی پیدا کرده، آهن ربای الکتریکی می گویند. از این آهن ربا در آرمیچر، زنگ اخبار، جرثقیل برقی و … استفاده می شود.

در یک آهن ربای الکتریکی هر چه باتری قوی تر یا تعداد دور سیم پیچ بیشتر باشد، قدرت آهن ربایی بیشتر است.

کاربردهای آهن رباهای الکتریکی:

در جرثقیل هایی که در مرکز بازیافت استفاده های فراوانی دارند برای جدا کردن راحت تر زباله ها، در کارخانه ها و بنادر برای بلند کردن اجسام آهنی سنگین، در بلندگوها، زنگ اخبار (زنگ منزل) و موتورهای الکتریکی