نمونه سوالات تستی فصل 6 فارسی دوازدهم همراه با جواب تشریحی

کز نیستان تا مرا ببریده‌اند / در نفیرم مرد و زن نالیده‌اند

بشنو این نی چون شکایت می‌کند / از جدایی‌ها حکایت می‌کند

ز نیرو بود مرد را راستی / ز سستی گژی زاید و کاستی

هر کسی کاو دور ماند از اصل خویش / باز جوید روزگار وصل خویش

سر من از ناله من دور نیست / لیک چشم و گوش را آن نور نیست

هر کسی کاو دور ماند از اصل خویش / باز جوید روزگار وصل خویش

ز نیرو بود مرد را راستی / ز سستی گژی زاید و کاستی

هر کس از ظن خود شد یار من / از درون من نجست اسرار من

اسلوب معادله

حس آمیزی

حسن تعلیل

تضاد

تلمیح

اسلوب معادله

حسن تعلیل

تضمین

حس آمیزی

اسلوب معادله

تضاد

جناس

سینه خواهم شرهه شرهه از فراق / تا بگویم شرح درد اشتیاق

هر کسی از ظن خود شد یار من / از درون من نجست اسرار من

نی حدیث راه پرخون می‌کند / قصه‌های عشق مجنون می‌کند

حق تعالی بنده‌ای را گزید و مستغرق خود گردانید

کز نیستان تا مرا ببریده‌اند / در نفیرم مرد و زن نالیده‌اند

هر کسی کاو دور ماند از اصل خویش / باز جوید روزگار وصل خویش

همچو نی زهری و تریاقی که دید / همچو نی دم ساز و مشتاقی که دید

چون من در آن حضرت رسم و تاب آفتاب آن جمال بر من زند مرا از خود نیاید

این گواه فعل و قول از وی بجو ... کاو به دریا نیست واصل هم‌چو جو

از فراغ و هجر می‌گویی سخن ... هرچه خواهی کن، ولیکن این مکن

به هر نغمه که از مطرب شنیده ... بدو وجدی از آن عالم رسیده

ز جذبه یا ز برهان حقیقی ... رهی یابد به ایمان حقیقی

یاد ساحل کی کند مستغرق دریای عشق؟ ... زان‌که این معنی نداند هر که او بر ساحل است

سر برای تو که هم دردی و هم درمانی ... جان فدای تو که هم زهری و هم تریاغی

گفت این معکوس می‌گویی بدان ... شور و شر از طمع آید سوی جان

زنان مصر چه دیدند بر رخ یوسف ... که شرحه شرحه بریدند ساعد چو نگار؟

دو

سه

چهار

یک

شربت زهر ار تو دهی نیست تلخ ... کوه اُحد گر تو نهی نیست بار

بمیرد هر آن کس که زاید درست ... شود نیست چونان که بود از نخست

عجب نیست از گل که خندد به سروی ... که در این چمن پای در گل نشیند

معنی قرآن به دست آور که او عین رضاست ... این فضیلت نیست محو صورت قران شدن

من از فرمان زلفش سر نپیچم ... که مژگانش چنین دستور داده‌ست

دستور آمده است که در ماجرای عشق ... چیزی به جز مصیبت و غم نیست آنِ ما

ای رایت دولت ز تو بر چرخ رسیده ... وی چشم وزارت چو تو دستور ندیده

دست عشق از دامن دل دور باد ... می‌توان آیا به دل دستور داد؟

ساقی مست مجلس عشقم ... می فروشم حریف و همدم جام

عشق مست است و حریف بزم ما ... عقل مخمور و ز ما رنجیده است

حريف هم به بزم می‌گساری ... رفيق هم به کوی دوست داری

«هرگز نمیرد آن‌که دلش زنده شد به عشق» ... عشقی نمرد و مرد حریف نبرد او

راهنما ـ پندار ـ پوشاننده ـ دیر

اجازه ـ گمان ـ آهنگ و نغمه‌های مرتّب ـ درویش

همکار ـ مورد شک ـ آواز ـ بی‌نوا

وزیر ـ فهم ـ پوشش ـ سپری شده

ز طرف پرده آمد پیر بیرون ... چو ماری کآید از نخجیر بیرون

چو گل نر عاشقی پرده دریده ... ز عالم رفته و عالم ندیده

به هر پرده که او بر زد نوایی ... ملک دادش پر از گوهر قبایی

در اندیشه که لعبت‌باز گردون ... چه بازی آردش زان پرده بیرون

درنیابد حال پخته هیچ خام ... پس سخن کوتاه باید والسّلام

سینه خواهم شرحه‌شرحه از فراق / تا بگویم شرح درد اشتیاق

محرم این هوش جز بی‌هوش نیست ... مر زبان را مشتری جز گوش نیست

هر که جز ماهی، ز آبش سیر شد ... هر که بی‌روزی‌ست، روزش دیر شد

گل در این گلشن کجا دارد سر پروای ما؟ ... خار هم از سرکشی کی می‌رود در پای ما؟

دل گمان دارد که پوشیده‌ست راز عشق را ... شمع را فانوس پندارد که پنهان کرده است

دخل بی‌جا ندهد غیر خجالت اثری ... تیر کج باعث رسوایی تیرانداز است

زیور آیینهٔ دل روشنی باشد، نه عکس ... خانهٔ تاریک را شمعی به از صد صورت است

حریص را نکند نعمت دو عالم سیر ... همیشه آتش سوزنده اشتها دارد

از پشیمانی سخن در عهد پیری می‌زنم ... لب به دندان می‌گزم اکنون که دندانم نماند

آدمی پیر چو شد حرص جوان می‌گردد ... خواب در وقت سحرگاه گران می‌گردد

ریشهٔ نخل کهن‌سال از جوان افزون‌تر است ... بیش‌تر دل‌بستگی باشد به دنیا پیر را

سیری ز مال نیست تهی چشم حرص را ... غربال را ز کثرت حاصل چه فایده؟

قطع امید کرده نخواهد نعیم دهر ... شاخ بریده را نظری بر بهار نیست

آخر نه دل به دل رود؟ انصاف من بده ... چون است من به وصل تو مشتاق و تو ملول؟

لعل را گر مهر نبود باک نیست ... عشق را دریای غم غمناک نیست

شیاطین گرفتند روی زمین / دگر روی انسان نخواهیم یافت

زبان درکش ای مرد بسیاردان! / که فردا قلم نیست بر بی‌زبان

نباید سخن گفت ناساخته / نشاید بریدن نینداخته

در این شوربختی به جز عیش تلخ / از این ترش‌رویان نخواهیم یافت

عیب پاكان زود بر مردم هویدا می‌شود ... موی اندر شیر خالص زود پیدا می‌شود

زهرِ چشم تو اگر تلخ کند کام همه ... تلخی کم‌محلی از همه بیش است مرا

شاهد پاکی طینت، سخن ما کافی‌ست ... جوهرِ ذاتی چینی، ز صدا معلوم است

روشن‌دلان خوش‌آمد شاهان نگفته‌اند ... آیینه عیب‌پوشِ سکندر نمی‌شود

دخل بی‌جا ندهد قیر خجالت اثری ... تیر کج باعث رسوایی تیرانداز است

در سخن گفتن خطای جاهلان پیدا شود ... تیر کج چون از کمان بیرون رود رسوا شود

بیا و برگ سفر ساز و زاد ره برگیر ... که عاقبت برود هرکه او ز مادر زاد

سیل از کشور ویرانه تهی‌دست رود ... باده با مردم غافل چه تواند کردن؟

ز سخت‌گیری دوران چه باک عارف را؟ ... ز قحط‌سال، هما بینوا نخواهد شد

نه غم و نه غم‌پرستم، ز غم زمانه رَستم ... که حریف او شده‌ستم، که درِ ستم ببستم

دلی که نیست خراشی در او زمین‌گیر است ... زری که سکّه ندارد روان نمی‌باشد

درنگیرد صحبت زاهد به صافی‌مشربان ... زشت در یک دیدن از آیینه روگردان شود

از پختگی‌ست گر نشد آواز ما بلند ... کی از سپند سوخته گردد صدا بلند؟

رعناتر است یک سر و گردن ز آفتاب ... هر سر که شد ز سجده آن خاک پا بلند

سنگین نمی‌شد این همه خواب ستمگران ... می‌شد گر از شکستن دل‌ها صدا بلند

درویش هم شکایت از ایّام می‌کند ... از خاک نرم اگر شود آواز پا بلند

مولوی ـ منثور

سنایی ـ منثور

مولوی ـ منظوم

سنایی ـ منظوم

خام گفتی میخن ولیکن تو ... نیستی پخته چون بگویی خام

فردا به داغ دوزخ، ناپخته‌ای بسوزد ... كامروز آتش عشق، از وی نبرد خامی

افسوس خلق می‌شنوم در قفای خویش ... کاین پخته بین که در سر سودای خام شد

از عشق تو زاهد را دم گرم نخواهد شد ... زیرا که بدان آتش هرگز نرسد خامی

قاصد ز برم رفت که آرد خبر از یار ... باز آمد و اکنون خبر از خویش ندارد

آن که شد هم بی خبر هم بی اثر ... از میان جمله او دارد خبر

خبر از درد ندارند طبيبان زنهار ... چاره زان جوی که کرده است چنین بیمارت

قاصد که تو را دید ندارد خبر از خود ... دیگر به من زار که آرد خبر تو؟

دل، قطره‌ای ز شبنم دریای عشق اوست ... کز راه دیده باز به دریا همی رود

سیل دریادیده، هرگز برنمی‌گردد به خود ... نیست ممکن هر که مجنون شد دگر عاقل شود

چون ز دریا سوی ساحل بازگشت ... جنگ شعر مثنوی باساز گشت

سروری را اصل و گوهر برترین سرمایه است ... مردم بی‌اصل و بی‌گوهر نیابد سروری

هر که جز ماهی ز آبش سیر شد: شوق بی‌نهایت عارف

محرم این هوش جز بی‌هوش نیست: بی‌خبری از عشق

سرّ من از ناله من دور نیست: اتّحاد ظاهر و باطن

نی حریف هر که از یاری برید: هم‌دلی و هم‌زبانی مبتلایان فراق

از ترکتاز عشق شکایت چه‌سان کنم؟ ... کاین لشکر از سپاه من اول زبان گرفت

بر آستان محبت قدم منه خواجو ... که هرکه پای در این ره نهاد، سر بنهاد

مرا بی عشق مَه‌رویان بقای سر نمی‌باید ... که سر بی عشق بر گردن کشیدن بار دوش آمد

حافظ چه نالی؟ گر وصل خواهی ... خون بایدت خورد در گاه و بی‌گاه

نظر ز چاره بیمار خود مپوش خدا را ... کجا بریم دلی را که کرده‌ای تو چنینش؟

گشاده چهره بیا در حضور خازن جنّت ... که بر کسی نگشاید در بهشت برينش

مریض عشق تو را جان به لب رسیده و ترسم ... که بر رخ تو نیفتد نگاه بازپسینش

خدنگ عشق به هر قلب خسته‌ای که نشسته ... نهاد سنگ بنالد ز ناله‌های حزینش

محرم این هوش جز بی‌هوش نیست ... مر زبان را مشتری جز گوش نیست

می ز رطل عشق خوردن کار هر بی‌ظرف نیست ... وحشی‌ای باید که بر لب گیرد این پیمانه را

ساقیا در قدح باده چه پیمودی دوش ... که حریفان همه در خواب گران‌اند هنوز؟

دل بی‌سوز کم گیرد نصیب از صحبت مردی ... مس تابیده‌ای آور که گیرد در تو اکسیرم

چون من از پای درافتادم و از دست شدم ... دارم از لطف تو آن چشم که داری گوشم

چه دعاها کنمش گر خبری بازآرد ... از دل من غم و اندوه فراوان ببرد

تا ذوق درونم خبری می‌دهد از دوست ... از طعنه دشمن به خدا گر جز استم

در خرابات ز اسرار حقیقیت «صائب» ... تا خبر یافتم از بی‌خبرانم کردند

درنیابد حال پخته هیچ خام ... پس سخن کوتاه باید والسّلام

بسیار سفر باید تا پخته شود خامی ... صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی

با نیم‌پختگان نتوان گفت سوز عشق ... خام از عذاب سوختگان بی‌خبر بود

پیر میخانه چه خوش گفت به دُردی‌کش خویش ... که مگو حال دل سوخته با خامی چند

سير جسم خشک، بر خشکی فتاد ... سیر جان، پا در دل دریا نهاد

مادر فرزند، جوان وی است ... اصل‌ها مر فرع‌ها را در پی است

دل تو را در کوی اهل دل کشد ... تن تو را در حبس آب و گل کشد

جان، گشاده سوی گردون بال‌ها ... تن، زده اندر زمین چنگال‌ها

بگفتم روز بی‌گاه است و ره بس دور، گفتا رو ... به من بنگر به ره منگر که من ره را نور دیدم

در غم ما روزها بی‌گاه شد ... روزها با سوزها همراه شد

روزها گر رفت، گو رو، باک نیست ... تو بمان، ای آنکه چون تو پاک نیست

طوفان نوح را به نظر در نیاورد ... شور محبّتی که در آب و گل من است