نمونه سوالات تشریحی فصل 12 فارسی دوازدهم همراه با جواب تشریحی

مفهوم فعل ساخت را در عبارت زیر بنویسید.

آن نامدار لشکری عظیم ساخت.

مفهوم فعل ساخت را در عبارت زیر بنویسید.

او با ناملایمات زندگی ساخت

با توجه به جمله زیر به پرسش و پاسخ دهید.

سیاوش فرزند کاووس شاه کیانی است که رستم به او رسم پهلوانی می‌آموزد.

الف) کدام گروه اسمی نقش دستوری مفعول دارد؟

ب) یک ترکیب اضافی و یک ترکیب وصفی بیابید و بنویسید.

ج) گروه اسمی شاه کیانی مسند است یا بدل؟

در بیت زیر نقش دستوری ضمیر پیوسته ش را بنویسید.

چو بشنید خسرو از آن شاد گشت / روانش ز اندیشه آزاد گشت

در بیت زیر کدام واژه متضاد واژه شاد است؟

چو بشنید خسرو از آن شاد گشت / روانش ز اندیشه آزاد گشت

با توجه به ابیات زیر به پرسش‌ها پاسخ دهید.

سیاوش چنین گفت کای شهریار / که دوزخ مرا زین سخن گشت خوار

پر اندیشه شد جان کاووس کی / ز فرزند و سودابه نیک پی

الف) کدام واژه در نقش منادا به کار رفته است؟

ب) کارکرد را در بیت اول چیست؟

ج) یک ترکیب اضافی در بیت دوم بیابید و بنویسید.

با توجه به بیت زیر به پرسش‌ها پاسخ دهید.

چنان آمد اسب و قبای سوار / که گفتی سمن داشت اندر کنار

الف) یک حرف ربط وابسته ساز بنویسید.

ب) ترکیب قبای سوار وصفی است یا اضافی؟

ج) کدام نقش تبعی در این بیت به کار رفته است؟

در بیت‌های زیر تفاوت معنایی واژه دستور را بررسی کنید.

 چه نیکو گفت با جمشید دستور / که با نادان نه شیون باد و سور

طنز جان و جان ز تن مستور نیست لیک کس را دیده جان  دستور نیست

املای درست را از کمانک انتخاب کنید.

تا وا رهی از دم (ستوران-سطوران) / وین مردم نحس دیو مانند

املای درست را از داخل کمانک انتخاب کنید.

چو او را بدیدند (برخواست-برخاست) غو

املای درست را از کمانک انتخاب کنید.

تنها برای تعلیم گرفتن (شبه-شبح) شما را در میان تاریکی تعقیب می‌کردم.

املای درست را از کمانک انتخاب کنید.

چو عاجز گشت خسرو در جوابش / نیامد بیش پرسیدن (ثوابش-صوابش)

املای درست را از داخل کمانک انتخاب کنید.

سیاوش چنین گفت کای شهریار / که دوزخ مرا زین سخن گشت (خار-خوار)

تفاوت معنایی فعل گرفت را در مصراع‌های زیر بررسی کنید.

• زکردار بد پوزش اندر گرفت
• محتصب مستی به ره دید و گریبانش گرفت

کدام یک از ویژگی حماسه در بیت زیر دیده می‌شود؟

بدان گاه سوگند پرمایه شاه / چنین بود آیین و این بود راه (ملی-قهرمانی)

کدام یک از ویژگی حماسه در بیت زیر دیده می‌شود؟

یکی تازی‌ای بر نشسته سیاه / همی خاک نعلش برآمد به ماه (خرق عادت-ملی)

در بیت زیر کدام واژه کاربرد مجازی دارد؟ مفهوم آن را بنویسید.

 سراسر همه دشت بریان شدند / بر آن چهره خندانش گریان شدند

زمینه حماسی متناسب با بیت را از کمانک مقابل آن انتخاب کنید.

چنین است سوگند چرخ بلند / که بر بی‌گناهان نیاید گزند (ملی-قهرمانی)

زمینه حماسی متناسب با بیت را از کمانک مقابل آن انتخاب کنید.

 همگنان خاموش گرد بر گردش به کردار صدف برگرد مروارید پای تا سر گوش (خرق عادت-داستانی)

بیت زیر دارای کدام زمینه حماسه است؟

به دادگاه سوگند پرمایه شاه / چنین بود آیین و این بود راه

در بیت زیر مفهوم کنایه مصراع دوم را بنویسید.

چو خواهی که پیدا کنی گفت و گوی / بباید زدن سنگ را بر سبوی

کدام یک از ابیات زیر دارای زمینه ملی حماسه است؟

1. به دانشگاه سوگند پرمایه شاه / چنین بود آیین و این بود راه
2. سراسر همه دشت بریان شدند / بر آن چهره خندانش گریان شدند

آرایه متناسب با بیت زیر را از کمانک مقابل آن انتخاب کنید.

 شانه می‌آید به کار زلف در آشفتگی / آشنایان را در ایام پریشانی بپرس (اسلوب معادله – جناس)

آرایه متناسب با بیت زیر را از کمانک مقابل آن انتخاب کنید.

چو خواهی که پیدا کنی گفت و گوی بباید زدن سنگ را بر سبوی (تشخیص-کنایه)

آرایه ادبی مناسب با بیت زیر را بنویسید .

 یکی تازی‌ای بر نشسته سیاه / همی خاک نعلش برآمد به ماه

آرایه ادبی مناسب با بیت زیر را بنویسید .

عشق بر یک فرش بنشاند گدا او شاه را سیل یکسان می‌کند پست و بلند را

آرایه ادبی مناسب با بیت زیر را بنویسید .

در عالم پیر هر کجا برنایی است / عاشق بادا که عشق خوش سودایی است

با توجه به بیت «بیامد دو صد مرد آتش فروز / دمیدند گفتی شب آمد به روز» کدام توضیح درست است؟

الف) از شعله بزرگ آتش شب مثل روز روشن شد.

ب) از بسیاری دود روز مثل شب تاریک شد.

در بیت «پراکنده کافور بر خویشتن / چنان چون بود رسم و ساز کفن» منظور شاعر را از مصرع اول بنویسید.

با توجه به بیت زیر به پرسش‌ها پاسخ دهید.

یکی تازی‌ای بر نشسته سیاه / همی خاک نعلش برآمد به ماه

الف) منظور از تازی سیاه چیست؟

ب) مفهوم مصراع دوم را بنویسید.

با توجه به بیت «جهاندار سودابه را پیش خواند همی با سیاوش به گفتن نشاند».

الف) منظور از جهاندار کیست؟

ب) مدل امروزی با سیاوش به گفتن نشاند چیست؟

با توجه به بیت «چو بخشایش پاک یزدان بود / دم آتش و آب یکسان بود» شاعر چه عاملی را سبب تاثیر یکسان آب و آتش می‌داند؟

بیت زیر بر چه مفهومی تاکید دارد؟

چو بخشایش پاک یزدان بود / دم آتش و آب یکسان بود

در بیت زیر پس از آنکه دو صد مرد آتش فروز در آتش می‌دمند چه اتفاقی می‌افتد؟

بیامد دو صد مرد آتش فروز / دمیدند گفتی شب آمد به روز

در گروه کلمه‌های زیر یک مورد نادرستی املایی وجود دارد درست آن را بنویسید.

اذرم و حیا – خوار و بی‌ارزش – گزند و آسیب – عصاره تاک – زهر شمشیر و سنان

نادرستی املایی را تصحیح کنید.

اما سیاوش که اذرم و حیا و پاکدامنی آموخته است تن به گناه نمی‌سپارد.

با توجه به جمله زیر به پرسش ها پاسخ دهید.

 سیاوش فرزند کاووس شاه کیانی که رستم به او رسم پهلوانی می‌آموزد.

الف) کدام گروه اسمی نقش دستوری واژه مفعول دارد؟

ب) یک ترکیب اضافی و یک ترکیب وصفی بیابید و بنویسید.

ج) گروه اسمی شاه کیانی مسند است یا بدل؟

از بیت زیر برای مفهوم خواسته شده یک معادل کنایی بیابید و بنویسید.

چو خواهی که پیدا کنی گفت و گوی / بباید زدن سنگ را بر سبوی

آزمایش :

مفهوم کنایه مصراع دوم را بنویسید.

چو خواهی که پیدا کنی گفت و گوی / بباید زدن سنگ را بر سبوی

آرایه متناسب با بیت زیر را از کمانک مقابل آن انتخاب کنید.

چو خواهی که پیدا کنی گفتگوی / بباید زدن سنگ را بر سبوی (تشخیص-کنایه)

شعر زیر را به نثر روان معنی کنید.

چو خواهی که پیدا کنی گفتگوی / بباید زدن سنگ را بر سبوی

بیت زیر را به نثر روان معنی کنید.

که هر چند فرزند هست ارجمند / دل شاه از اندیشه یابد گزند

بیت زیر به شیوه عادی است یا بلاغی؟

که هر چند فرزند هست ارجمند / دل شاه از اندیشه یابد گزند

سروده زیر را به نثر روان معنی کنید.

چنین است سوگند چرخ بلند / که بر بی‌گناهان نیاید گزند

بیت زیر به شیوه عادی است یا بلاغی؟

چنین است سوگند چرخ بلند / که بر بی‌گناهان نیاید گزند

با توجه به بیت «جهاندار سودابه را پیش خواند همی با سیاوش به گفتن نشاند» :

الف) منظور از جهاندار کیست؟

ب) مدل امروزی با سیاوش به گفتن نشاند چیست؟

نقش دستوری واژه مشخص شده را بنویسید.

سرانجام گفت ایمن از هر دوان / نگردد مرا دل نه روشن روان

در گروه کلمه‌های زیر یک مورد نادرستی املایی وجود دارد درست آن را بنویسید.

آزرم و حیا – خار و بی‌ارزش – سورت سرمای دی – زهر شمشیر و سنان

املای درست را از کمانک انتخاب کنید.

که دوزخ مرا زین سخن گشت (خار-خوار)

 با توجه به بیت زیر به پرسش‌ها پاسخ دهید.

سیاوش چنین گفت کای شهریار / که دوزخ مرا زین سوخته گشت خوار

الف) کدام واژه در نقش منادا به کار رفته است؟

ب) کارکرد راه در مصراع دوم چیست؟

معنی بیت زیر را به نثر روان بنویسید.

سیاوش چنین گفت کای شهریار / که دوزخ مرا زین سخن گشت خوار

شکل درست واژه نادرست املایی را بنویسید.

اگر کوه آتش بود بسپرم / از این تنگ خار است اگر بگذرم

در بیت زیر یک ترکیب اضافی بیابید و بنویسید.

 پراندیشه شد جان کاووس کی / ز فرزند و سودابه نیک پی

بیت زیر را به نثر روان معنی کنید.

کز این دو یکی گر شود نابه‌کار / از آن پس که خواند مرا شهریار؟

در گروه کلمات زیر یک مورد نادرستی املایی وجود دارد درست آن را بنویسید.

ضماد و مرهم – زهر و تریاق – حوزه ادیب بزرگ – تعلل و درنگ – صد کاروان حیون

 در عبارت زیر با توجه به بخش مشخص شده کدام آرایه ادبی دیده می‌شود؟

نهادند بر دشت هیزم در کوه / جهانی نظاره شد هم گروه

بیت زیر دارای کدام زمینه حماسه است؟

به دانشگاه سوگند پرمایه شاه / چنین بود آیین و این بود راه

کدام یک از ابیات زیر دارای زمینه ملی حماسه است؟

1. به دامگاه سوگند پرمایه شاه / چنین بود آیین و این بود راه
2. سراسر همه دشت بریان شدند / بر آن چهره خندانش گریان شدند

با توجه به بیت «بیامد دو صد مرد آتش فروز / دمیدند گفتی شب آمد به روز» کدام توضیح درست است؟

1. از شعله بزرگ آتش شب مثل روز روشن شد.
2. از بسیاری دود روز مثل شب تاریک شد.

آرایه متناسب با بیت زیر را از کمانک مقابل ان انتخاب کنید.

 سراسر همه دشت بریان شدند / بر آن چهره خندانش گریان شدند (تشخیص-مجاز)

در بیت زیر کدام واژه کاربرد مجازی دارد؟ مفهوم آن را بنویسید.

سراسر همه دشت بریان شدند / بر آن چهره خندانش گریان شدند

در مورد زیر آرایه درست را از کمانک مقابل آن انتخاب کنید.

یکی تازی‌ای بر نشسته سیاه / همی خاک نعلش برآمد به ماه (تناقض-اغراق)

کدام یک از ویژگی‌های حماسه در بیت زیر دیده می‌شود؟

یکی تازی‌ای بر نشسته سیاه / همی خاک نعلش برآمد به ماه

با توجه به بیت زیر به پرسش‌ها پاسخ دهید.

یکی تازی‌ای بر نشسته سیاه / همی خاک نعلش برآمد به ماه

الف) منظور از تازی سیاه چیست؟

ب) مفهوم مصراع دوم را بنویسید.

در بیت «پراکنده کافور بر خویشتن / چنان چون بود رسم و ساز کفن» منظور شاعر را از مصرع اول بنویسید.

بیت زیر را به نثر روان معنی کنید.

بدان گه که شد پیش کاووس باز / فرود آمد از باره بردش نماز

بیت زیر به شیوه عادی است یا بلاغی؟

رخ شاه کاووس پرشرم دید / سخن گفتنش با پسر نرم دید

با توجه به بیت زیر رفتار سرنوشت با آزادگان چگونه است؟

ضربت گردون دون آزادگان را خسته کرد / کو دل آزاده‌ای کثیر او مجروح نیست

بیت زیر را به نثر روان معنی کنید.

ورعیدون که زین کار هستم گناه / جهان آفرینم ندارد نگاه

معنی واژه مشخص شده را بنویسید.

کزین کوه آتش نیابم تپش

املای درست را از داخل کمانک انتخاب کنید.

چو او را بدیدند (برخواست-برخاست) غو

معنی واژه مشخص شده را بنویسید.

که گفتی سمن داشت در کنار

با توجه به بیت زیر به پرسش‌ها پاسخ دهید.

چنان آمد اسب و قبای سوار / که گفتی سمن داشت اندر کنار

الف) یک حرف ربط وابسته ساز بیابید.

ب) ترکیب قبای سوار وصفی است یا اضافی؟

ج) کدام نقش تبعی در این بیت به کار رفته است؟

بیت زیر بر چه مفهومی تاکید دارد؟

چو بخشایش پاک یزدان بود / دم آتش و آب یکسان بود

با توجه به بیت «چو بخشایش پاکی از دام بود / دم آتش و آب یکسان بود» شاعر چه عاملی را سبب تاثیر یکسان آب و آتش می‌داند؟

بیت زیر به شیوه عادی است یا بلاغی؟

حمید داد مژده یکی را دگر / که بخشود بر بی‌گنه دادگر

در بیت زیر نقش دستوری ضمیر پیوسته ش را بنویسید.

چو بشنید خسرو از آن شاد گشت / روانش ز اندیشه آزاد گشت

 در بیت زیر کدام واژه متضاد واژه شاد است؟

چو بشنید خسرو از آن شاد گشت / روانش ز اندیشه آزاد گشت

مفهوم فعل ساخت را در عبارت زیر بنویسید.

آن نامدار لشکری عظیم ساخت.

مفهوم فعل ساخت را در عبارت زیر بنویسید.

او با ناملایمات زندگی ساخت.

معنی واژه مشخص شده را بنویسید.

به نیروی یزدان نیکی دهش / کزین کوه آتش نیابم تپش

معنی واژه مشخص شده را بنویسید.

چنان آمد اسب و قبای سوار / که گفتی سمن داشت اندر کنار

معنی واژه مشخص شده را بنویسید.

 خلق از مکاید فعلش به جهان برفتند و از کربت جورش راه غربت گرفتند.

در گروه کلمات زیر نادرستی‌های املایی را بیابید و تصحیح کنید.

سنگ و سبو – نغز و شگفت – صد کاروان هیون – نظاره شدن – فریاد و غو – ثمن و گل – ملوک عجم – دست تطاول – تقصان ارتفاع – ذوال مملکت – ملک و حشم

با توجه به ابیات زیر به پرسش‌ها پاسخ دهید.

کزین دو یکی گر شود نابکار / از آن پس که خواند مرا شهریار؟

همان به کزین زشت کردار دل / بشویم کنم چاره دل گسیل

الف) شهریار چه نقشی دارد؟

ب) در بیت دوم کدام واژه حذف شده است؟ نوع آن را بنویسید.

در مورد زیر وابسته وابسته و نوع آن را مشخص کنید.

 وزین دختر شاه هاماوران / پر اندیشه گشتی به دیگر کران

در مورد زیر وابسته وابسته و نوع آن را مشخص کنید.

چنین است سوگند چرخ بلند / که بر بی‌گناهان نیاید گزند

در مورد زیر وابسته وابسته و نوع آن را مشخص کنید.

 یکی تازی‌ای بر نشسته سیاه همی خاک نعلش برآمد به ماه

در مورد زیر وابسته وابسته و نوع آن را مشخص کنید.

به نیروی یزدان نیکی دهش / کزین کوه آتش نیابم تپش

در مورد زیر کنایه و مفهوم را مشخص کنید.

 چو خواهی که پیدا کنی گفت و گوی / بباید زدن سنگ را بر سبوی

در مورد زیر کنایه و مفهوم را مشخص کنید.

یکی دشت با دیدگان پر ز خون / که تا او کی آید ز آتش برون

آرایه ادبی مقابل بیت زیر را مشخص کنید.

اگر کوه آتش بود بسپرم / از این تنگ خوار است اگر بگذرم (تشبیه)