نمونه سوالات تشریحی فصل 5 فارسی دهم همراه با جواب تشریحی

- در شعری که خواندید، پنج واژۀ مهمّ املایی بیابید و بنویسید.

تفاوت معنایی فعل «کُشت» را در ابیات زیر توضیح دهید.

گفتم که نوش لعلت ما را به آرزو کشت گفتا تو بندگی کن کاو بنده‌پرور آید

 بادی که در زمانه بسی شمع‌ها بکشت هم بر چراغدان شما نیز بگذرد

برای هر واژۀ مشخّص شده، یک مترادف از متن درس بیابید.

بر در بخت بد فرود آید هرکه گیرد عنان مرکبش، آز ناصرخسرو

همّت بلند دار که نزد خدا و خلق باشد به قدر همّت تو اعتبار تو ابن یمین

قافیه و ردیف را در بیت نخست این سروده مشخّص کنید.

در بیت زیر،کنایه‌ها را بیابید و مفهوم آنها را بنویسید.

بر تیر جورتان ز تحمّل سپر کنیم تا سختی کمان شما نیز بگذرد

در بیت پنجم، استعاره‌ها را مشخّص کنید و مفهوم هر یک را بنویسید.

با توجّه به توضیح زیر، معنی و مفهوم بیت اوّل درس را به نثر روان بنویسید.

سیف‌الدّین محمّد فَرغانی، در سد ۀ هفتم هجری، هنگامی که شهرهای بزرگ و آباد ایران، در آتش بیداد مغولان می‌سوخت، این شعر را سرود. سیف در این سروده، از رفتار ظالمانۀ فرمانروایان و تاخت‌وتاز سپاه مغول، با بیان کوبنده‌ای انتقاد می‌کند.

در بیت زیر، مقصود شاعر از «رمه»، «چوپان گرگْ‌طبع» و «گرگیِ شبان» چیست؟

ای تو رمه سپرده به چوپانِ گرگْ‌طبع این گرگیِ شبان شما نیز بگذرد

از متن درس، برای حدیث و آیۀ زیر، نمونه بیتی مرتبط بیابید و بنویسید.

الدّهرُ یَومانِ یومٌ لَکَ و یَومٌ عَلَیکَ. امام علی(ع)

کلُّ نَفْسٍ ذائقه الْمَوْتِ

سرودۀ زیر، یادآور کدام بیت درس است؟

ما بارگهِ دادیم، این رفت ستم بر ما بر قصر ستمکاران، گویی چه رسد خِذلان خاقانی

تفاوت معنایی فعل «کُشت» را در ابیات زیر توضیح دهید.

گفتم که نوش لعلت ما را به آرزو کشت   گفتا تو بندگی کن کاو بنده‌پرور آید

 بادی که در زمانه بسی شمع‌ها بکشت      هم بر چراغدان شما نیز بگذرد

در بیت زیر،کنایه‌ها را بیابید و مفهوم آنها را بنویسید.

بر تیر جورتان ز تحمّل سپر کنیم     تا سختی کمان شما نیز بگذرد

در بیت پنجم، استعاره‌ها را مشخّص کنید و مفهوم هر یک را بنویسید.

با توجّه به توضیح زیر، معنی و مفهوم بیت اوّل درس را به نثر روان بنویسید.

سیف‌الدّین محمّد فَرغانی، در سد ۀ هفتم هجری، هنگامی که شهرهای بزرگ و آباد ایران، در آتش بیداد مغولان می‌سوخت، این شعر را سرود. سیف در این سروده، از رفتار ظالمانۀ فرمانروایان و تاخت‌وتاز سپاه مغول، با بیان کوبنده‌ای انتقاد می‌کند.

در بیت زیر، مقصود شاعر از «رمه»، «چوپان گرگْ‌طبع» و «گرگیِ شبان» چیست؟

ای تو رمه سپرده به چوپانِ گرگْ‌طبع           این گرگیِ شبان شما نیز بگذرد

از متن درس، برای حدیث و آیۀ زیر، نمونه بیتی مرتبط بیابید و بنویسید.

الدّهرُ یَومانِ یومٌ لَکَ و یَومٌ عَلَیکَ.   امام علی(ع)

کُلُّ نَفْسٍ ذائقه الْمَوْتِ.   سوره آل‌عمران، 

سرودۀ زیر، یادآور کدام بیت درس است؟

ما بارگهِ دادیم، این رفت ستم بر ما      بر قصر ستمکاران، گویی چه رسد خِذلان      خاقانی

معنی ابیات و عبارات زیر را به نثر روان بنویسید:ای تو رمه سپرده به چوپان گرگ طبع / این گرگی شبان شما نیز بگذرد

مفهوم مربوط به هر بیت را بنویسید.هم مرگ بر جهان شما نیز بگذرد / هم رونق زمان شما نیز بگذرد

برای هر یک از کلمه‌های زیر معادل مناسب از بیت زیر بیابید و بنویسید.«بادی که در زمانه بسی شمع‌ها بکشت / هم بر چراغدان شما نیز بگذرد»الف) مرگ ب) انسان‌های بزرگ

با توجه به مفهوم بیت زیر، چه کسانی دچار بدبختی می‌شوند؟«بر در بخت بد فرود آید / هر که گیرد عنان مرکبش آز»

آرایه ادبی استعاره را در بیت «زین کاروانسرای، بسی کاروان گذشت / ناچار، کاروان شما نیز بگذرد» بنویسید

تفاوت معنایی واژۀ «کُشتن» را در ابیات زیر بررسی کنید.الف) گر کام دوست کُشتنِ سعدی است باک نیست / اینم حیات بس که بمیرم به کام دوستب) شمع را باید از این خانه به در بردن و کُشتن / تا به همسایه نگوید که تو در خانۀ مایی

ضمیر متصّل در بیت زیر چه نقشی دارد؟ «زِ دشمن شِنُو سیرتِ خود که دوست/ هر آنچه از تو آی د به چشمش نکوست»

معنی ابیات و عبارات زیر را به نثر روان بنویسید:زین کاروان‌سرای، بسی کاروان گذشت

بیت :«ما بارگهِ دادیم، این رفت ستم بر ما / بر قصرِ ستمکاران، گویی چه رسد خِذلان» باچه بیتی هم مفهوم است؟

درچه بیتی بیان نمادینی از «بخت» دیده نمی‌شود؟

در بیت آواز داد اختر بس روشن است امشب  /  گفتم ستارگان را مه با من است امشب نمادینی از ............دیده نمی شود.

بیت «چو به دوست عهد بندد ز میان پاکبازان/ چو علی که می‌تواند که به سر برد وفا را» بر مفهوم.......... تأکید دارد

ای مفتخر به طالع مسعود خویشتن..در اينجا طالع به معنای............است

چه زنم چو نای هر دو ز نوای شوق او دم / ...............................................................

به جز از علی که آرد پسری ابوالعجایب / ....................................

منظور از بیت «آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام // بر حلق و بر دهان شما نیز بگذرد» ...................است

مفهوم بیت «ای تو رمه سپرده به چوپان گرگ‌طبع  /  این گرگی شبان شما نیز بگذرد.»به بیت................ نزدیک‌تر است

در بیت«ای تو رمه سپرده به چوپان گرگ طبع / این گرگیِ شبان شما نیز بگذرد»مقصود از رمه...............ِاست

در بیت«ای تو رمه سپرده به چوپان گرگ طبع / این گرگیِ شبان شما نیز بگذرد»مقصود از گرگ طبع...............ِاست

مفهوم بیت «ما بارگه داده‌ایم، این رفت ستم بر ما  /  بر قصر ستمکاران گویی چه رسد خذلان» با بیت  ............... متناسب است