گام به گام فعالیت 7 صفحه 89 درس 6 تاریخ (3) ایران و جهان معاصر (جنگ جهانی اول و ایران)

بررسی شواهد و مدارک

یحیی دولت‌آبادی، یکی از رجال سیاسی عصر مشروطه، دربارۀ وضعیت روستاهای میان تبریز و زنجان در دوران پس از جنگ بین‌الملل اول می‌گوید: «دهات بی‌سکنهٔ عرض راه، لاشهٔ بسیار حیوانات بارکش که به واسطهٔ قحطی سال پیش و ناامنی و غیره درهر چند قدم در اطراف و بلکه در میان راه دیده می‌شود، قبرستان‌های تازه احداث شده در نزدیک دهات و قصبات به ضمیمهٔ احوال پریشان [و] رقت‌انگیز زن و مرد و بزرگ و کوچک مردم ستم دیده، اگر گاهی در دهات دیده شوند که تازه می‌خواهند سروسامانی بگیرند، حقیقتاً تأثرآور است. آری در راه تبریز و زنجان، دهاتی دیده می‌شود که نعش اموات در اتاق‌های ویرانهٔ آنها مانده است و خوراک جانوران شده و اگر نظر عمومی به نقاط مختلف مملکت انداخته شود، دیده می‌شود که همه جای مملکت بی‌طرف ما در سایهٔ جنگ اروپا و بی‌لیاقتی حکومت خود به صورت راه تبریز درآمده است» (حیات یحیی، ج 4، ص 89).
1- آیا مأخذ فوق، یک منبع اصلی و معتبر برای موضوع مورد بحث به شمار می‌رود؟ چرا؟

2- میان شواهد و مدارک اخذ شده با ادعای نویسندهٔ کتاب دربارۀ تأثیرات جنگ جهانی اول بر مردم ایران چه ارتباطی وجود دارد؟

1- بله، زیرا نویسنده خود شاهد این اوضاع بوده و جزئیات را دقیق شرح داده است به طوری که در منابع دیگر این دوره همین اوضاع به چشم می‌خورد. بنابراین منبع اصلی برای موضوع بالا به شمار می‌رود.

2- براساس شواهد و مدارک دیگر در نقاط مختلف ایران به خصوص مناطق جنگی در غرب ایران قحطی‌های گسترده‌ای روی داد که منجر به جان باختن بسیاری از مردم ایران در آن دوره گردید. گفته‌های نویسنده به طور کامل با نتایج جنگ جهانی اول در ایران مطابقت دارد.