شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
![[شاه کلید مای درس] | فعل ثلاثی مزید](https://dl2.my-dars.com/upload/image/IMG_20250401_174856_7501743519314.jpg)
در درس گذشته با چهار باب از فعلهای ثلاثی مزید آشنا شدیم. در جدول زیر با چهار باب دیگر از فعلهای ثلاثی مزید (تَفَاعُل ،تَفْعِيل، مُفَاعَلَة إِفْعَال) آشنا میشویم:
فعل های باب «إفعال» و «تفعیل» متعدی می باشد؛ مانند:
مثال
أَلْحِقْني بِالصّالِحینَ مرا به نیکوکاران ملحق کن.
(أَلْحِقْ: فعل متعدی)
بَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ عَظیمٍ آنها را به عذابی دردناک بشارت بده.
(بَشِّرْ: فعل متعدی)
بنابراین می توان برخی از فعل ها را با بردن به باب إفعال و تفعیل متعدی ساخت
مثال
خَرَجَ = خارج شد، أَخْرَجَ = خارج کرد
عَلِمَ = فهمید، یاد گرفت، عَلَّمَ = فهماند، یاد داد
باب «مفاعلة» برای مشارکت در کاری به کار می رود و در ترجمه معمولاً از حرف «با» استفاده می شود؛ مانند:
مثال
کاتَبَ مُحَمَّدٌ سَعیداً محمد با سعید نامه نگاری کرد.
یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقینَ
ای پیامبر با کافران و منافقان جهاد کن.
باب «تفاعل» لازم بوده و برای مشارکت در کاری به کار می رود و معمولاً در ترجمه از کلمات «باهم، بایکدیگر» استفاده می شود
مثال
تَعاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَ التَّقْوی
در نیکی و تقوا با یکدیگر همکاری کنید.
(تَعاوَنُوا: فعل لازم)
إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا
ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره ها و قبیله ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید.
۱) فعل ماضی و فعل امر از باب «افعال» و «مفاعلة» در بعضی از صیغه ها به هم شبیه هستند و تنها در حرکت دومین حرف اصلی با هم تفاوت دارند.
مثال
ماضی: «أَخْرَجَا» (للغائبين)، «أَخْرَجُوا» (للغائبين)، «أَخْرَجْنَ» (للغائبات) - بیرون آوردند
امر: «أَخْرِجَا» (للمخاطبين)، «أَخْرِجُوا» (للمخاطبين)، «أَخْرِجْنَ» (للمخاطبات) - بیرون آورید
2) فعل ماضی و فعل امر از باب «تفاعل» در بعضی از صیغه ها کاملاً به هم شبیه هستند؛
مثال
ماضی: «تَکاتَبَا» (للغائبين)، «تَکاتَبُوا» (للغائبين)، «تَکاتَبْنَ» (للغائبات) - نامه نگاری کردند
أمر: «تَکاتَبَا» (للمخاطبين)، «تَکاتَبُوا» (للمخاطبين)، «تَکاتَبْنَ» (للمخاطبات) - نامه نگاری کنید
عین الصحیح عن کلمه «یسمی»: «المضارع من باب...«
الف تفعیل
ب تفعل
ج افتعال
د انفعال
فعل «یسمی» با تشدید دارای پنج حرف است که حرکتهای ان به ترتیب با فعل مضارع «یفعل» تناسب دارد؛ (البته اخرین حرف حرکت ندارد که مهم نیست) لذا از باب «تفعیل» می باشد.
عین الصحیح للفراغ: «انتن ... دروسکن صباح امس»
الف تَلَقَّینَ
ب تَلْقینَ
ج تَتَلَقّینَ
د تَلَقَّیتُنَّ
ضمیر «انتن» صیغه جمع مذکر مخاطب است. فعل ماضی مجرد «ذهب» به این صیغه می شود: «ذهبتن» یعنی اخر ضمیره با اخر فعل ماضیه به هم شبیه هستند و فرقی ندارد فعل ثلاثی مجرد باشد یا ثلاثی مزید. لذا جواب صحیح گزینه «د» است.
ما هو ماضی افعال: «یحرر و یغرق»
الف حر- تغرق
ب تحرر- غرق
ج حور- اغرق
د حرر- اغرق
فعل «یحرر» بر وزن «یفعل» مضارع باب «تفعیل» است و «یغرق» بر وزن «یفعل» مضارع باب «افعال» است بنابر این ماضی انها به ترتیب بر وزن «فعل» و «افعل» می باشد لذا جواب سوال گزینه «د» است.
1736019749.png)
