شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
دستگاه لنفی شامل رگ های لنفی در اندازه های مختلف، گره های لنفی و اندام های لنفی است. وظیفه اصلی آن، تصفیه و بازگرداندن آب و مواد دیگری است که از مویرگ ها به فضای میان بافتی نشت پیدا کرده، و نتوانسته اند به مویرگ برگردند.نشت این مواد در جریان ورزش و بعضی بیماری ها، افزایش قابل توجهی پیدا میکند. به مجموعه مایعات و مواد وارد شده به رگ های لنفی، لنف گفته میشود.
وظیفه دیگر دستگاه لنفی، انتقال چربی های جذب شده از دیواره روده کوچک به خون است. همچنین تولید و وجود لنفوسیتها در گره ها و اندام های لنفی، به از بین برون عوامل بیماری زا کمک میکند.جریان لنف از مویرگ های لنفی به رگ های لنفی بزرگتر میپیوندد و با اتصال دو مجرای لنفی به سیاهرگ های سینه زیر ترقوهای چپ و راست پایان میپذیرد. بنابراین، لنف پس از تصفیه شدن به دستگاه گردش خون برمیگردد (شکل 28)
لوزه ها، تیموس، طحال و آپاندیس که مجموعاً به آنها اندامهای لنفی میگویند مانند گرههای لنفی مراکز تولید لنفوسیتها هستند. لنفوسیتها، یاخته های اصلی دستگاه ایمنی هستند که در سال های آینده با آن آشنا خواهید شد. اگر چه دستگاه لنفی در مقابله با عوامل بیماری زا نقش دارد، ولی با داشتن مویرگ های سوراخ دار در پخش یاخته های سرطانی در قسمت های مختلف بدن نیز مؤثر است.
گره ضربانساز، تکانه های منظمی را ایجاد و در قلب منتشر میکند تا چرخه ضربان قلب به طور منظم تکرار شود. در حالت عادی این ضربان و برونده قلبی ناشی از آن، نیاز اکسیژن و مواد مغذی اندام های بدن را برطرف میکند. اما در هنگام فعالیت ورزشی یا در حالت استراحت، برونده قلب باید تغییر یابد. این تنظیم ها با سازوکارهای مختلفی انجام میشود:
تحریک اعصاب هم حس که در بین یاخته های ماهیچهای بطن ها پخش هستند فعالیت قلب را افزایش داده و تحریک اعصاب پادهم حس که به گرههای شبکه هادی متصل هستند، فعالیت قلب را کاهش میدهد. اعصاب همحس همچنین به رگ های خونی کلیهها، رودهها، طحال و پوست متصل هستند تا در حالت فعالیت یا فشار روانی، رگ های خونی این اندام ها را تنگ کنند.
مرکز هماهنگی این اعصاب در بصل النخاع و پل مغزی و در نزدیکی مرکز تنظیم تنفس قرار دارد و همکاری این مراکز، نیاز بدن به مواد مغذی و اکسیژن دار را در شرایط خاص به خوبی تأمین میکند.
نقش هورمون ها: وقتی در حالتهای ویژة فشار روانی مثل نگرانی، ترس و استرس امتحان قرار میگیریم، ترشح بعضی از هورمون ها از غدد درون ریز مثل فوق کلیه، افزایش مییابد. این هورمون ها با اثر روی بعضی اندام ها مثل قلب، کبد و کلیه، فشار خون و ضربان قلب را افزایش میدهند.
تنظیم موضعی جریان خون در بافت ها: کربن دی اکسید، یون های پتاسیم و هیدروژن از جمله مواد گشادکننده رگی هستند که با تأثیر بر ماهیچه های صاف دیواره رگ ها، سرخرگ های کوچک را گشاد و بنداره های مویرگی را باز میکنند تا میزان جریان خون در آنها افزایش یابد. ورود بعضی از مواد مانند یون کلسیم به درون مایعات بدن نیز باعث تنگی رگ ها میشود. تغییر مقدار این مواد در بافت ها باعث تنظیم موضعی جریان خون در بافت ها میشود.
سازوکارهای انعکاسی برای حفظ فشار سرخرگی: گیرندههای فشاری که در دیواره سرخرگهای گردش عمومی قرار دارند؛ همچنین گیرنده های حساس به کمبود اکسیژن و گیرنده های حساس به افزایش کربن دی اکسید و یون هیدروژن که گیرنده های شیمیایی نام دارند پس از تحریک، به مراکز عصبی پیام میفرستند تا فشار سرخرگی در حد طبیعی حفظ، و نیازهای بدن در شرایط خاص تأمین شود (شکل 30).
دستگاه لنفی:
دستگاه لنفی شامل رگ های لنفی در اندازه های مختلف، گره های لنفی و اندام های لنفی است. وظیفه اصلی آن، تصفیه و بازگرداندن آب و مواد دیگری است که از مویرگ ها به فضای میان بافتی نشت پیدا کرده، و نتوانسته اند به مویرگ برگردند.نشت این مواد در جریان ورزش و بعضی بیماری ها، افزایش قابل توجهی پیدا میکند. به مجموعه مایعات و مواد وارد شده به رگ های لنفی، لنف گفته میشود.
وظیفه دیگر دستگاه لنفی، انتقال چربی های جذب شده از دیواره روده کوچک به خون است. همچنین تولید و وجود لنفوسیتها در گره ها و اندام های لنفی، به از بین برون عوامل بیماری زا کمک میکند.جریان لنف از مویرگ های لنفی به رگ های لنفی بزرگتر میپیوندد و با اتصال دو مجرای لنفی به سیاهرگ های سینه زیر ترقوهای چپ و راست پایان میپذیرد. بنابراین، لنف پس از تصفیه شدن به دستگاه گردش خون برمیگردد (شکل 28)
لوزه ها، تیموس، طحال و آپاندیس که مجموعاً به آنها اندامهای لنفی میگویند مانند گرههای لنفی مراکز تولید لنفوسیتها هستند. لنفوسیتها، یاخته های اصلی دستگاه ایمنی هستند که در سال های آینده با آن آشنا خواهید شد. اگر چه دستگاه لنفی در مقابله با عوامل بیماری زا نقش دارد، ولی با داشتن مویرگ های سوراخ دار در پخش یاخته های سرطانی در قسمت های مختلف بدن نیز مؤثر است.
تنظیم دستگاه گردش خون:
گره ضربانساز، تکانه های منظمی را ایجاد و در قلب منتشر میکند تا چرخه ضربان قلب به طور منظم تکرار شود. در حالت عادی این ضربان و برونده قلبی ناشی از آن، نیاز اکسیژن و مواد مغذی اندام های بدن را برطرف میکند. اما در هنگام فعالیت ورزشی یا در حالت استراحت، برونده قلب باید تغییر یابد. این تنظیم ها با سازوکارهای مختلفی انجام میشود:
نقش دستگاه عصبی ( اعصاب هم حس و پاد هم حس):
تحریک اعصاب هم حس که در بین یاخته های ماهیچهای بطن ها پخش هستند فعالیت قلب را افزایش داده و تحریک اعصاب پادهم حس که به گرههای شبکه هادی متصل هستند، فعالیت قلب را کاهش میدهد. اعصاب همحس همچنین به رگ های خونی کلیهها، رودهها، طحال و پوست متصل هستند تا در حالت فعالیت یا فشار روانی، رگ های خونی این اندام ها را تنگ کنند.
مرکز هماهنگی این اعصاب در بصل النخاع و پل مغزی و در نزدیکی مرکز تنظیم تنفس قرار دارد و همکاری این مراکز، نیاز بدن به مواد مغذی و اکسیژن دار را در شرایط خاص به خوبی تأمین میکند.
نقش هورمون ها: وقتی در حالتهای ویژة فشار روانی مثل نگرانی، ترس و استرس امتحان قرار میگیریم، ترشح بعضی از هورمون ها از غدد درون ریز مثل فوق کلیه، افزایش مییابد. این هورمون ها با اثر روی بعضی اندام ها مثل قلب، کبد و کلیه، فشار خون و ضربان قلب را افزایش میدهند.
تنظیم موضعی جریان خون در بافت ها: کربن دی اکسید، یون های پتاسیم و هیدروژن از جمله مواد گشادکننده رگی هستند که با تأثیر بر ماهیچه های صاف دیواره رگ ها، سرخرگ های کوچک را گشاد و بنداره های مویرگی را باز میکنند تا میزان جریان خون در آنها افزایش یابد. ورود بعضی از مواد مانند یون کلسیم به درون مایعات بدن نیز باعث تنگی رگ ها میشود. تغییر مقدار این مواد در بافت ها باعث تنظیم موضعی جریان خون در بافت ها میشود.
سازوکارهای انعکاسی برای حفظ فشار سرخرگی: گیرندههای فشاری که در دیواره سرخرگهای گردش عمومی قرار دارند؛ همچنین گیرنده های حساس به کمبود اکسیژن و گیرنده های حساس به افزایش کربن دی اکسید و یون هیدروژن که گیرنده های شیمیایی نام دارند پس از تحریک، به مراکز عصبی پیام میفرستند تا فشار سرخرگی در حد طبیعی حفظ، و نیازهای بدن در شرایط خاص تأمین شود (شکل 30).