امپریالیسم و استعمار

اروپا در 5 قرن اخیر( 500 سال اخیر) کانون شکل گیری فرهنگ جدیدی است که بنام فرهنگ غرب شناخته می شود. فرهنگ غرب در این مدت، اشکال (شکل های) مختلفی از سلطه را پدید آورده است که از آنها با نام هایی چون امپریالیسم و استعمار یاد کرده اند.

اَمپریالیسم و استعمار؛ شکل های جدید سلطه در۵ قرن اخیر است که توسط فرهنگ غرب ایجاد شده است.

از امپراتوری گرفته شده و به معنای نظام سلطه یا امپراتوری طلبی است .امپریالیسم؛  به هر نوع سلطه ای گفته می شود(به بیان ساده تر؛ امپریالیسم: سیاستی است که میخواهد سایر کشورها را تحت نفوذ و سلطه خودش بگیرد).

اَشکال و انواع امپریالیسم

• امپریالیسم سیاسی : از طریق اشغال نظامی جوامع ضعیف شکل می گیرد.

• امپریالیسم اقتصادی : از طریق تصرف اقتصادی (تصرف بازارها و مواد خام) جوامع دیگر شکل می گیرد.

• امپریالیسم فرهنگی : از طریق تصرف فرهنگی جوامع دیگر شکل می گیرد. امپریالیسم فرهنگی معمولا در شرایطی رخ می دهد که جامعه ای تحت تصرف اقتصادی یا نظامی جامعه دیگر قرار گرفته است؛ مقاومت فرهنگی خود را نیز از دست می دهد و برتری فرهنگی جامعه مسلط را می پذیرد. 

به معنای : اشغال یک سرزمین خارجی با توسل به قدرت نظامی و سیاسی است. کشور فاتح(اشغال گر) را دولت استعماری و کشور به بند کشیده شده (تحت اشغال)را مستعمره می نامند.

استعمار: واژه ای عربی است به معنای عمران و آبادانی خواستن. اما در واقع استعمار؛ سیاست امپریالیستی است که هدف آن تاراج منابع و بهره کشی از جوامع دیگر و بویژه جوامع ناتوان است.

استعمار: نوعی از جهان گشایی و کشورگشایی است که از قرن  ۱۵میلادی به بعد توسط اروپاییان آغاز شد و در قرن۱۹ میلادی به اوج رسید. در قرن ۱۹میلادی؛ تصرفات اروپاییان از۳۵ درصد کره زمین به ۶۷ درصد رسید.(اروپاییان در قرن نوزدهم ۶۷ درصد کره زمین را تحت اشغال خودشان داشتند).

• پیشرفت در زمینه دریانوردی 

• پیشرفت در زمینه فنون نظامی  

• پیشرفت در زمینه اقتصاد صنعتی

اروپاییان در استعمار قاره امریکا، برای تامین سلطه خود (برای اینکه بر قاره امریکا مسلط شوند)؛ به نسل کشی و از بین بردن ساکنان بومی قاره امریکا پرداختند. به گونه ای که آنها در یک دوره 50 ساله؛ پانزده میلیون سرخ پوست را نابود کردند و مناطقی مانند هائیتی- کوبا- نیکاراگوئه و سواحل ونزوئلا  را که تراکم جمعیتی بالایی داشتند؛ از جمعیت خالی کردند.

• استعمار کلاسیک (قدیمی): استعماری است که با حضور نظامی و مستقیم دولت استعماری همراه است.

• استعمار نو (مدرن): استعماری است که طی آن دولت استعماری خودش حضور مستقیم ندارد بلکه از مجریان بومی و داخلی کشورهای مستعمره برای اهداف استعماری خود استفاده می کند. دولت استعماری در دوران استعمار کلاسیک خود که حضور مستقیم داشت؛ نیروها و افرادی را در کشور مستعمره شناسایی می کند تا در صورت بروز جنبش های ضد استعماری در کشور مستعمره؛ از طریق آن افراد بومی ؛ منافع خود را تامین کند.

• استعمار نو (استعماری است که دولت استعماری از طریق مجریان و عوامل بومی و داخلی؛ به استعمار خود ادامه می دهد. این نوع استعمار پدیده ای قرن بیستمی است)

استعمار نو پس از شکل گیری جنبش های استقلال طلبانه در کشورهای مستعمره طی قرن بیستم بوجود آمد.

مکانیسم های استعمار نو (رویه هایی که دولت استعماری؛ بازارها و سیاست کشورهای دیگر را کنترل می کند)

• اتکا به قدرت اقتصادی خود و با استفاده از نهادها و سازمان های اقتصادی و سیاسی بین المللی

• از طریق استقرار دولت های دست نشانده در کشورهای مدنظر(از طریق کودتا و...)

 استعماری که در آن بیش از آنکه از ابزارهای نظامی، سیاسی و اقتصادی استفاده شود؛  ظرفیت های فرهنگی و علمی و به ویژه رسانه ها و فناوری اطلاعات مورد استفاده قرار می گیرد.

شاخص یا مشخصه اصلی استعمار فرانو : استفاده از ابزارهای فرهنگی و رسانه ها و فناوری اطلاعاتی است.

در استعمار فرانو

جهان غرب؛ هویت فرهنگی دیگر کشورها هدف قرار می گیرد. یعنی به عقاید، آرمان ها و ارزش های فرهنگی هجوم برده شده و بجای آن باورها و ارزش های فرهنگ غربی؛ تبلیغ و ترویج می شود.

هویت فرهنگی جوامع دیگر را نشانه رفته است .روح و شالوده جوامع دیگر را نشانه رفته است.

مقایسه اجمالی سه نوع استعمار و تطبیق انواع استعمار با انواع امپریالیسم

استعمار قدیم (کلاسیک): استعمارگران حضور مستقیم و آشکار دارند (اشغال نظامی)

 مطابق با : (امپریالیسم سیاسی)

استعمار نو (مدرن): استعمارگران پنهان و مجریان آشکارند (سلطه بر اقتصاد و سیاست)

 مطابق با:(مپریالیسم اقتصادی)

استعمار فرانو (پسامدرن): استعمارگران و مجریان هر دو پنهانند.(سلطه بر فرهنگ جامعه و هویت افراد)

مطابق با : (امپریالیسم فرهنگی)