هرگاه ذره بارداری در یک میدان مغناطیسی حرکت کند بر ذره باردار نیرو وارد می شود، بار الکتریکی از مسیر خود منحرف می شود به طوری که راستای نیرو بر راستای میدان و راستای حرکت عمود است.
چهار انگشت باز شده دست راست را در جهت سرعت (V) ذره باردار مثبت طوری قرار می دهیم که، هنگامی که خم می شود، در جهت میدان مغناطیسی قرار گیرد، انگشت شست، سوی نیروی وارد بر ذره ی باردار مثبت را نشان می دهد.
جهت نیروی وارد بر ذره مثبت را با دست راست و نیروی وارد بر ذره منفی را با دست چپ نشان می دهیم.
بزرگی نیرویی که بر \(1c\) بار الکتریکی که با سرعت \(1\frac{m}{s}\) در راستای عمود بر خط های میدان قرار گرفته باشد، وارد می شود.
یکای میدان مغناطیسی تسلا نام دارد.
\(\begin{array}{l}B = \frac{F}{{qV\sin \alpha }}\\F = qVB\sin \alpha \end{array}\)
یکای کوچکتر میدان مغناطیسی گاوس نام دارد و با نماد G نمایش داده می شود.
\(\begin{array}{l}1T = {10^4}G\\1G = {10^{ - 4}}T\end{array}\)
اندازه میدان مغناطیسی زمین در نزدیکی سطح زمین در قطب ها بیشترین (\(0/65G\) ) و در استوا کمترین (\(0/25G\) ) است.
هر بار داخل صفحه کاغذ را به صورت شکل روبرو نمایش می دهند:
اگر برداری عمود بر صفحه کاغذ و به سمت داخل باشد به صورت \( \otimes \) نمایش می دهند.
اگر برداری عمود بر صفحه کاغذ و به سمت خارج باشد به صورت \( \odot \) نمایش می دهند.
مثال
بر پروتونی که با زاویه \(\theta = {30^0}\) نسبت به میدان مغناطیسی یکنواختی به اندازه \(B = 320G\) در حرکت است، نیرویی به اندازه \(F = 5/12 \times {10^{ - 14}}N\) وارد می شود. تندی پروتون چند کیلومتر بر ثانیه است؟
\(\begin{array}{l}q = 1/6 \times {10^{ - 19}}c\\\theta = {30^0}\\B = 320 \times {10^{ - 4}}T\\F = 5/12 \times {10^{ - 14}}N\\V = ?\\F = qVB\sin \theta \to V = \frac{F}{{qC\sin \theta }}\\V = \frac{{5/12 \times {{10}^{ - 14}}}}{{1/6 \times {{10}^{ - 19}} \times 320 \times {{10}^{ - 4}} \times 0/5}}\\V = 2 \times {10^7}\frac{m}{s} = 2 \times {10^4}\frac{{Km}}{s}\end{array}\)