حمل و نقل جاده ای

حمل و نقل جاده ای از شیوه های متداول حمل و نقل در همه قاره های جهان است. این شیوه حمل و نقل برای مسافت های کوتاه (معمولا کمتر از 400 کیلومتر) مناسب تر است.

· در نیمه دوم قرن بیستم، ساختن آزاد راهها و بزرگراه ها برای حل مشکل ترافیکی و همچنین افزایش سرعت خودروها متداول شد 

 تا پیش از انقلاب اسلامی مجموع طول راه های ایران کمتر از 50 هزار کیلومتر بود.

در سال 1394 ایران دارای بیش از200هزار کیلومتر راه بوده است.

 تعداد و مسافت آزادراه ها و بزرگراه های کشور نسبت به یک دهه قبل به ترتیب دو و سه برابر شده است.

آزادراه های تهران – کرج - قزوین و تهران - قم از پرترددترین آزادراه های کشورند.

طبق آمارهای راهنمایی و رانندگی، در سال 1396 تعداد خودروهای پالک شده ایران از مرز 20 میلیون گذشته است.

حمل و نقل ریلی یکی از مهمترین شیوه های حمل و نقل کالا و مسافر در جهان است.

در این شیوه، برای انتقال از ریل و لوکوموتیوی که واگن های قطار را به دنبال خود می کشد استفاده میشود.

در روند تولید قطار، لوکوموتیوهای بخاری به تدریج جای خود را به لوکوموتیو های دیزلی دادند. امروزه لوکوموتیوهای الکتریکی(برقی) بهترین نوع لوکوموتیوها از نظر سازگاری با محیط زیست اند.

قطارها بار را به صورت فله ای یا کانتینری حمل می کنند.

تعریف: معمولا قطارهایی که بیش از200 کیلومتر در ساعت سرعت داشته باشند قطار پرسرعت میگویند.

درنیمه دوم قرن بیستم، در برخی کشورها مانند فرانسه، اسپانیا، آلمان و ژاپن طرح هایی را برای تولید قطارهای پرسرعت طراحی و آزمایش کردند.

قطار پرسرعت الکتریکی که در سال ۱۹۶۴ بین توکیو و ازاکا در ژاپن به حرکت درآمد، از اولین قطارهایپرسرعت جهان است.

شرکت های بزرگ تولید کننده قطارهای پرسرعت در چند دهه اخیر وارد رقابت شده و به تدریج، رکورد  سرعت را از 160 کیلومتر در ساعت به بیش از 300 کیلومتر در ساعت و حتی (450 کیلومتر در ساعت) افزایش دادهاند.

امروزه کشورهای اروپایی به ویژه فرانسه و آلمان و کشورهای آسیای جنوب شرقی چون ژاپن، کره جنوبی، چین و تایوان تولید کننده عمده قطارهای تندرو هستند.

میزان احداث شبکه های ریلی و دسترسی آنها در نواحی مختلف دنیا متفاوت است.

قاره اروپا گسترده ترین شبکه خط آهن را در میان قاره های جهان دارد و سفر به بیشتر کشورهای این قاره از طریق خط راه آهن و قطار امکان پذیر است.

کشورهای ایاالات متحده آمریکا، روسیه، چین و هند بیشترین میزان خطوط ریلی را در جهان دارند.

ایالاتت متحده آمریکا دارای گستردهترین و طوالنی ترین شبکه ریلی در جهان است. که 80 درصد آن به حمل بار اختصاص دارد.

بیشترین میزان خطوط سریع السیر و طولانی ترین خط قطار تندروی جهان پکن – (گوانجو به طول 2298کیلومتر) متعلق به کشور چین است.

در کشور پهناور هند نیز سالانه میلیون ها نفر برای سفر از قطار استفاده می کنند.البته برخی از کشورهای جهان نیز راه آهن ندارند

پس از انقلاب اسلامی و در چند دهه اخیر طول خطوط راه آهن سراسری ایران افزایش یافته است.

در حال حاضر قطار پرسرعت در کشور موجود نیست و سرعت قطارها حداکثر 160 کیلومتر در ساعت است. مسیر (جلفا - تبریز 148کیلومتر) تنها خط برقی کشور است.

1) احداث راه آهن سریع السیر( قطار پرسرعت) تهران - قم - اصفهان به طول 410 کیلومتر

2) برقی کردن راه آهن تهران - مشهد (به طول 1000 کیلومتر)

 حمل و نقل دریایی پوشش گسترده ای در جهان دارد. و اقیانوس ها، دریاها، دریاچه ها، رودخانه ها و کانال های مسیرهای آبی را تشکیل می دهند.

 امروز حدود 90 درصد تجارت جهانی (بر اساس وزن) را کشتی ها انجام می دهند و بدون وجود حمل و نقل آبی صادرات و واردات این حجم عظیم کالا در جهان امروز امکان پذیر نیست.

1) مسافربری               الف: اقیانوس پیما                     ب: کروز

2) باربری                  الف: فله بر                                 ب: کانتینری

 کشتی های مسافربری انواع مختلفی دارند که کشتی های اقیانس پیما و کروز از این دسته اند. 

کشتی های اقیانس پیما:

این کشتی ها مسافران را از مکانی به مکان دیگر در فواصل دور می برند. 

 کشتی های کروز:

کشتی های تفریحی گردشگری هستند که مسافران را مدت محدودی روی آب گردش می دهند و دوباره به مبدا باز می گردانند. سفر با کشتی های کروز معمولا پرهزینه است. 

 برخی کشتی های کروز مانند هتل های چند طبقه اند و رستوران، سینما، تئاتر، استخر، زمین بازی و نظایر آن دارند.

 مهم ترین انواع این کشتی ها، کشتی های فله بر و کانتینری هستند از کشتی های فله بر برای جابه جایی کالا هایی مانند نفت و گاز و مواد معدنی، مواد پتروشیمی و غلات استفاده می شود. این مواد را به صورت فله در مخازن یا تانکرهای کشتی قرار می دهند.

از دهه 1970 میلادی دو تحول مهم در حمل و نقل دریایی ظرفیت جابجایی کالا را در اینشیوه سرعت بخشید:

1) تولید کشتی تولید کشتیهای رو _ رو (RO- RO ): تعداد زیادی وسیله نقلیه چرخ دار میتوانند با بار به درون آن بروند و در مقصد خارج شوند. این امر از هزینه تخلیه و بارگیری را کاهشمی دهد.یکی از کاربردهای مهم این کشتی ها حمل خودروهای صادراتی از کشورهای سازنده به سایرکشورهاست.

2) تولید و گسترش کشتیهای کانتینربر: قبل ازتولید کانتینرها، کشتی ها زمان زیادی در بندرها برای تخلیه و بارگیری توقف میکردند. کانتینرها که از نظر اندازه استاندارد های مشخصی دارند، سرعت جابجایی و تخلیه کالا را افزایش میدهند. همچنین قرار گرفتن کالاها در محفظه های خاص و وجود برچسبهایی با مشخصات کالاها در روی کانتینرها مدیریت و انبارداری محموله ها را آسان تر می کند.

ایران به سبب واقع شدن در کرانه های دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان از نعمت بزرگ دسترسی به  حمل و نقل دریایی برخوردار است. البته بهره مندی از مزایای حمل و نقل آبی در تجارت فقط به دسترسی به دریا محدود نمی شود بلکه به ساختن و توسعه و تجهیز بنادر وا بسته است.

تقاضای حمل و نقل دریایی و عرضه خدمات بندری در کشور ما در چند دهه اخیر رو به افزایش بوده است.

درسال 1396 عملکرد بارگیری و تخلیه کالا شامل فرآوردههای نفتی، کالا های اساسیف فلزی، ساختمانی و  معدنی، ماشین آلات و منسوجات و... در کل بنادر کشور بیش از 156 میلیون تن بوده است.

حدود 18 میلیون نفر مسافر به بنادر مسافری کشور وارد و از آنجا خارج شده اند و پرترددترین بنادر مسافری به ترتیب بنادر قشم،( شهید حقانی بندرعباس)، چارک و خرمشهر بودهاند