ویژگی ها و انواع شیوه های حمل ونقل

گسترش حمل و نقل از گذشته تا امروز:

تحرک و جابه جایی یکی از نیازهای اساسی انسان در فعالیتهای فردی و اجتماعی است.

تعریف: حمل و نقل عبارت است از جابجایی مردم(مسافر)( بار )(کالا)( و اطلاعات).

انسان ها برای حمل بار از چهارپایان استفاده میکردند در منطقه بین النهرین حمل و نقل با قایق های پارویی در رودخانه ها و کانال های آبی معمول بود.

اختراع چرخ همچون کشف آتش تحول بزرگی در زندگی انسان آن دوره پدید آورد.

فکر کنید که شما و اعضای خانواده تان در ماه گذشته برای چه کاری از مکانی به مکان های دیگر رفت و آمد کرده از کدام شیوه ها و وسایل حمل و نقل استفاده کرده اید. به انواع وسایل و کالا های در نقاط مختلف قلمرو پهناور ایران در دوره هخامنشیان راه ها و چاپارخانه هایی ایجاد شده بود.

1- جاده های سنگفرشی گسترده و طوالنی در امپراطوری روم که همه نقاط را به مرکز و پایتخت متصل میکردند.

2- جاده ابریشم، که شرق آسیا را از طریق ایران به غرب اروپا پیوند می داد.

در عصر اکتشافات جغرافیایی پیشرفت در دریانوردی و ساختن کشتی های پیشرفته تر موجب شد که سرزمینهای نوکشف شوند و تحوالت بسیاری در این نواحی جهان پدید آید.

وسایل حمل و نقل زمینی به کندی و با صرف زمان زیاد، مسافت های طولانی را طی می کردند و فقط میزان کمی بار را می توانستند حمل کنند.

در خشکی ها، نیروی انسان و چارپایان عامل حرکت مسافر و بار بود.

در دریا نیروی باد محرک کشتی ها بود.

اختراع موتور بخار تحول بزرگی در حمل و نقل آبی و ریلی به وجود آورد.

نخستین لکوموتیوها مجهز به موتور بخار در انگلستان ساخته شدند.

قطارها در بین شهرها به حرکت درآمدند و این کشور را به زادگاه قطار تبدیل کردند.

حمل و نقل ریلی موجب حرکت آسان تر با وحمل بارهای سنگین به نقاط نسبتا دور شد و به مرور رونق  بسیار پیدا کرد.

بعد ها با کشف و استخراج نفت و استفاده از آن به جای زغال سنگ، سرعت و کارایی وسایل نقلیه بیشترشد.

اختراع و تولید انبوه خودرو چهره فضاهای شهری و خارج از شهرها را تغییر داد

خیابان های اصلی و فرعی و تقاطع ها در شهرها و شبکه های جادهای وسیع بین شهرها وروستاها ساخته شدند.

مکان ها و مراکز خدمات راه داری مانند پمپ بنزین و تعمیرگاه های اتومبیل به وجود آمدند.

اولین هواپیمای جت در آلمان ساخته شد.

موتور جت توان بیشتری داشت و موجب شد هواپیمای مسافر بری بزرگتری ساخته شود و هواپیماهای جت مسافربری در آسمان به پرواز درآیند.بعدها با تولید هواپیماهای بوئینگ، حمل و نقل هوایی در سرار جهان گسترش یافت.

در نیم قرن اخیر سه عامل موجب گسترش و تحول در صنعت حمل و نقل شده است:

1- افزایش جمعیت و تقاضا برای حمل و نقل،

2- گسترش تجارت و اقتصاد جهانی

3- پیشرفتهای علمی و فناوریدر تولید وسایل حمل و نقل.

امروزه کشتی های غول پیکر کانتینری ونفت کش ها، هواپیماهای مسافربری پهن پیکر، قطارهای تندرو و انواع خودروهای شخصی و عمومی جابه جایی انسان و انواع کالا را بین مکان های مختلف به طور چشمگیری افزایش دادند.

حمل و نقل از جنبه های مختلف در زندگی جوامع اهمیت دارد:

اهمیت اقتصادی:

همه نواحی چه در داخل کشورها و چه در سطح بین المللی، برای رفع نیازهای اقتصادی شان به یکدیگر وابسته اند.

حمل و نقل را کلید توسعه اقتصادی و رکن زیربنایی اقتصاد کشورها می دانند.

فعالیت های اقتصادی تولید و توزیع و تجارت به شدت به شبکههای حمل و نقل وابسته اند.

گردشگری نیز به عنوان یک فعالیت اقتصادی مهم در کشورها به زیرساختهای حمل و نقل نیاز دارد.

مردم برای جابه جا شدن بین محل کار و سکونت، دسترسی به مراکز درمانی و بهداشتی و آموزشی،شرکت در فعالیت های اجتماعی، هنری و فرهنگی و امور تفریحی و گذران اوقات فراغت به حمل و نقل مناسب نیاز دارند.

حمل و نقل اهمیت بسزایی در ارتباط مردم و تبادل فرهنگی بین نواحی مختلف دارد

داشتن وسایل و شبکه های پیشرفته حمل و نقل از عوامل قدرت ملی یک کشور محسوب میشود.

دسترسی به کانال ها، بندرها، تنگه ها و آبراهه ها و نظایر آن از عوامل قدرت سیاسی کشورهاست و حکومت ها می توانند از آنها در مواقع خاص به عنوان ابزار سیاسی استفاده کنند.

در طی هشت سال جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه کشور ما، حمل و نقل جادهای، ریلی وهوایی نقش  مهمی در جابجایی نیروهای نظامی و تجهیزات در مناطق عملیاتی و موفقیت رزمندگان داشتند.

حمل و نقل بر زمین، آب و هوا تاثیر می گذارد.

همه جوامع تالش می کنند برای جلوگیری از این تاثیرات نامطلوب یا کاهش آنها و حل مشکلات،چاره اندیشی و برنامه ریزی کنند.

حمل و نقل با جابه جایی در پهنه مکان و فضای جغرافیایی سر و کار دارد و هدف آن ارتباط دادنمکان ها و نواحی به یکدیگر است.

ماهیت حمل و نقل اساساً جغرافیایی است و با مفاهیمی چون مکان، و موقعیت مکانی، مسافت، مبدا و مقصد سر و کار دارد.

شبکه های حمل و نقل هم از محیط جغرافیایی تاثیر می پذیرند و هم بر فضای جغرافیایی تاثیر می گذارند و آن را تغییر میدهند.

تعریف: جغرافیای حمل ونقل شاخه ای از دانش جغرافیاست که جابه جایی انسان، بار و اطالعات را در سطح زمین مطالعه می کند و به بررسی الگوهای پراکندگی و شیوهای حمل و نقل وتاثیرات آنها برمحیط به منظور برنامه ریزی و مدیریت مطلوب منطقه ای می پردازد.

از آنجا که حمل ونقل در فعالیت های اقتصادی و مکان گزینی واحدهای تولیدی، خدماتی و تجاری نقش مهمی دارد، جغرافیای حمل و نقل، شاخه ای از جغرافیای اقتصادی محسوب می شود.

انواع روش های حمل ونقل :

1- حمل و نقل جادهای.

2- حمل و نقل ریلی.

3- حمل و نقل آبی.

4- حمل و نقل هوایی.

 5- حمل و نقل از طریق لوله.

از این شیوه ها، چهار دسته به جابه جایی مسافر و بار و یک دسته فقط به جابه جایی باراختصاص دارد .

هر یک از شیوه های حمل و نقل، مزایا و محدودیت های خاص خود را دارند