bookmarksفصل 4 : اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی عصر قاجار
2 ماه قبل
0
فلسفه
در دوره قاجار تحولی چشمگیر در فلسفه اسلامی به وجود آمد.
ملاعبدالله زُنوزی مؤسس حوزه فلسفی تهران و شاگرد برجسته ملاعلی نوری، از فیلسوفان مشهور این دوره است. زُنوزی دو اثر ارزشمند در موضوع فلسفه به زبان فارسی نوشت.
نگارش آثار فلسفی به زبان فارسی در دوره صفویه به تدریج از رونق افتاده بود.
حوزه فلسفی تهران را فیلسوفان برجسته دیگری گسترش دادند و موجب رشد و توسعه فلسفه اسلامی و شاخه های گوناگون آن مثل مکتب مشاء، حکمت اشراق و حکمت متعالیه صدرایی و عرفانی شدند.
حاج ملاهادی سبزواری (1212-1289 ق) صاحب کتاب «اسرار الحکم» یکی دیگر از فیلسوفان نامدار دوره قاجار به شمار می رود. او این کتاب را به درخواست ناصرالدین شاه قاجار به فارسی نوشت.
در دوره قاجار به تدریج عالمان ایرانی با فلسفه جدید غرب آشنا شدند.
هنر و معماری
به دنبال سقوط ،صفویان، هنر نگارگری نیز در سایه جنگهای داخلی رو به افول نهاد.
عوامل تحول اساسی در نقاشی عصر قاجار: وحدت سیاسی و استقرار امنیت و در سایه حمایت پادشاهان و دربار – ارتباط با غرب
فتحعلی شاه برجسته ترین هنرمندان نقاش را در تهران گردآورد و آن ها را به کشیدن پرده های بزرگ برای نصب در کاخ ها تشویق کرد.
در دوره ناصرالدین شاه، سنت نگارگری ایرانی تحت تأثیر هنر نقاشی مدرن اروپایی قرار گرفت. سبک نوینی در نقاشی به وجود آمد و نقاشان بزرگی مانند محمد غفاری معروف به کمال الملک یا به عرصه نهادند.
تعزیه
تعزیه که ریشه در آیین های باستانی داشت در عصر صفوی برای بزرگداشت حماسه کربلا و شهادت امام حسین رواج یافت.
هنر تعزیه در دوره ناصرالدین شاه گسترش پیدا کرد. یکی از مکان های اجرای تعزیه در تهران، تکیه دولت بود.
نمایش کمدی
در دوره قاجار نمایش هایی مثل نمایش روحوضی (سیاه بازی) و بقال بازی در مراسم شادی روی حوض خانه ها، که با تخته آن را می پوشاندند، یا در برخی قهوه خانه ها اجرا می شد.
گاهی هنرمندان با استفاده از نمایش های کمدی، مضامین جدی و انتقادهای سیاسی و اجتماعی را به صورت طنز به گوش مقامات می رساندند.
تئاتر
هنر تئاتر به سبک اروپایی از دوره قاجار به همت دانشجویان اعزامی به اروپا، در ایران گسترش یافت.
میرزا علی اکبرخان مزین الدوله (نقاش باشی) به دستور ناصرالدین شاه در محل فعلی دارالفنون یک تالار خصوصی ساخت که شاه و برخی از درباریان در آنجا از نمایش ها دیدن می کردند.
در این دوره نمایشنامه های زیادی ترجمه شد.
مدتی بعد، تئاتر ملی در یکی از ساختمان های تهران در خیابان لاله زار تشکیل شد.
معماری
سنت معماری ایرانی اسلامی در دوران سلجوقی، تیموری و صفویان درخشش بی نظیری داشت.
عوامل تداوم سنت معماری ایرانی اسلامی در عصر قاجار:
شرایط اقلیمی و آب و هوایی و نوع مصالح ساختمانی
اختراع دوربین عکاسی، مسافرانی که در عصر ناصری به اروپا می رفتند، تصاویر زیادی از بناهای آن سرزمین با خود به ایران آوردند.
بسیاری از معماران به سفارش دربار و ثروتمندان با استفاده از برخی از عناصر معماری فرنگی و تلفیق آن با معماری ایرانی، سبکی از معماری را به وجود آوردند که در آن عناصر و ویژگی های معماری ایرانی و اروپایی ترکیب شده بود. این بناها که به بناهای معروف شد، بیشتر به تقلید از بناهای اروپایی ساخته «کارت پستالی» (کاخ شمس العماره واقع در مجموعه کاخ گلستان به دستور ناصرالدین شاه ساخته شد (1280 ق) می شدند.
ورود مظاهر تمدن جدید غربی مانند تلگراف، تلفن، پست بانک، روزنامه و تئاتر نیز در گسترش سبک معماری اروپایی در ایران مؤثر بود.
پس از رواج این مظاهر تمدن، ساختمان هایی مثل پست خانه، تلگراف خانه، تلفن خانه، بانک ها، دفاتر و روزنامه ها، تماشاخانه ها، خیابان های جدید، مدارس جدید، فروشگاه ها ، مراکز نظمیه، بیمارستان های جدید و سفارتخانه ها تحت تأثیر معماری اروپایی ساخته شدند.
با وجود تأثیر و نفوذ سبک های فرنگی بر عناصر معماری ایرانی، بسیاری از معماران می کوشیدند در ساخت بناها قواعد و اصول معماری سنتی ایرانی را همچنان حفظ و پاسداری کنند. برای نمونه، می توان به خانه های مجلل و باشکوهی که در برخی از شهرها ساخته شد، از جمله خانه بروجردی ها در کاشان، اشاره کرد.
شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
![[شاه کلید مای درس] | فلسفه](https://dl.my-dars.com/upload/image/بنر فلسفه1722277264.jpg)
