نکات مهم امام به سخنرانان مذهبی در خرداد 42 و عکس العمل رژیم: خطر اسرائیل را برای مردم توضیح دهند و آسیب های وارد شده بر جامعه اسلامی و مراکز دینی را بازگو کنند. در مقابل، حکومت هم سخنرانان مذهبی را ملزم کرد که علیه شاه و اسرائیل چیزی نگویند.
سخنرانی امام: برخلاف تصور و خواست حکومت، مردم در عاشورای این سال با سر دادن شعارهایی حمایت خود را از امام خمینی علنی ساختند. با وجود محدودیت های امنیتی، امام خمینی طی نطقی در عصر عاشورا در قم، شخص شاه را مخاطب قرار دادند و از تسلط آمریکا و اسرائیل بر حکومت پهلوی پرده برداشتند.
قیام پانزده خرداد 42: این سخنرانی باعث خشم رژیم و دستگیری و انتقال امام به تهران شد. خبر دستگیری امام مردم و روحانیون و مراجع را به واکنش واداشت. اعتراضات زیادی در شهرهای مختلف ایران برپا شد؛ مردم در قم، تهران و ورامین به خاک و خون کشیده شدند و به دنبال آن عده ای از مبارزان زندانی، اعدام و یا تبعید شدند.
نتایج قیام پانزده خرداد:
هدف مبارزه تغییر کرد و سرنگونی رژیم پهلوی هدف نهایی مبارزان شد.
حضور امام خمینی در صحنه مبارزه موجب شد بسیاری از روحانیون به مبارزات سیاسی روی بیاورند.
علاوه بر روحانیون و دانشگاهیان، اقشار دیگری از جامعه نیز به جمع مبارزان پیوستند.
رهبری امام خمینی به عنوان مرجع دینی برجسته تر شد و مبارزان به نقش و قدرت مذهب در این زمینه توجه بیشتری نشان دادند.
مخالفت با کاپیتولاسیون و تبعید امام خمینی
بازگشت امام به تهران: امام خمینی در پی اعتراض مردم و علمای دینی، پس از تحمل ده ماه زندانی و حصر آزاد شدند. حضور دوباره ایشان در قم مبارزان را به ادامه مبارزه امیدوار کرد.
تصویب کاپیتولاسیون: پس از آنکه دو مجلس سنا و شورای ملی قانون مصونیت قضایی و سیاسی اتباع آمریکایی مقیم ایران (کاپیتولاسیون) را تصویب کردند، بار دیگر انتقاد از رژیم بالا گرفت. بر اساس توافقنامه بین المللی وین، ماموران سیاسی یک کشور در کشور دیگر از معصونیت سیاسی و قضایی برخوردارند. با تصویب قانون کاپیتولاسیون، مستشاران نظامی آمریکا و خانواده های آنان نیز در ایران از مصونیت سیاسی و قضایی برخوردار شدند.
سخنرانی در مقابل تصویب کاپیتولاسیون و تبعید امام: امام خمینی در سخنرانی پرشوری به تصویب این قانون اعتراض کردند(4 آبان 1343). مخالفت صریح امام با قانون مذکور، حکومت پهلوی را چنان به وحشت انداخت که ایشان را در سحرگاه 13 آبان 1343 در قم دستگیر و به کشور ترکیه تبعید کرد. محل تبعید امام یازده ماه بعد تغییر یافت و ایشان از ترکیه به عراق فرستاده شدند.
وضعیت رژیم پهلوی
وضعیت رژیم پهلوی پس از تبعید امام خمینی: پس از تبعید امام خمینی و سرکوب شدید مخالفان، اوضاع سیاسی آرامتر شد. همچنان با بهبود وضع اقتصادی در دوران طولانی نخست وزیری امیر عباس هویدا، حکومت پهلوی برای تقویت و تحکیم پایه های اقتدار خود به اقداماتی نمایشی دست زد.
فعالیت های فرهنگی رژیم پهلوی بعد از تبعید امام: در زمینه فرهنگی نیز رژیم پهلوی کوشید میان فرهنگ ایرانی و فرهنگ اسلامی تقابلی مصنوعی ایجاد کند. پیرو همین سیاست و به بهانه ناهمخوانی تاریخ هجری شمسی با فرهنگ ایرانی، تاریخ شاهنشاهی را جایگزین تقویم هجری شمسی کرد.
شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
![[شاه کلید مای درس] | قیام 15 خرداد](https://dl.my-dars.com/upload/image/بنر قیام 15 خرداد1722426093.jpg)
