درسنامه کامل روان شناسی

4 منبع کسب آگاهی داریم: عقل – شهود – وحی – تجربه

• منظور از عقل روش‌های فلسفی و منطقی است. (فیلسوفان بیشتر از این روش استفاده می‌کنند.)
• ویژگی شهود دریافت درونی ست (شهود مخصوص عرفاست و اطلاعات حاصل از آن شخصی و غیر قابل تعمیم است)
• استناد به وحی، آیات الهی یا سخن و عمل بزرگان
• منظور از تجربه روش علمی یا روش علم تجربی است.

 از روش‌ها و ابزارهای دقیق و قابل اندازه گیری برای بررسی موضوع مورد مطالعه استفاده می‌کند.

در علم تجربی رابطه بین پدیده‌ها با کمک مشاهده و روش‌های مختلف بررسی می‌شود.

مفاهیم مطرح شده در علم تجربی عبارت است از: مسئله – فرضیه – اصل یا قانون – نظریه  به این چهار مورد سلسله مراتب گزاره های علمی نیز می‌گویند.

• منظور از مسئله همان سوال است که در ذهن هر فردی می‌تواند شکل بگیرد.
• فرضیه پاسخ اولیه و تا حد ممکن سنجیده‌ای است که به مسئله داده می‌شود و بر اساس دانش، تجربه قبلی و قوه تخیل پژوهشگر تولید می‌شود.

• فرضیه در صورت پذیرفته شدن یا تایید شدن به اصل یا قانون تبدیل می‌شود.
• مجموعه‌ای اصول و قوانین علمی که در مورد یک موضوع باشد نظریه را شکل می‌دهد.

_ بین مسئله و فرضیه رابطه دو سویه است یعنی فرضیه‌ها می‌توانند ضمن اینکه در پاسخ به یک سوال یا مسئله بیایند باعث طرح سوال‌های دیگر هم بشوند.

_ بین بیان‌های علمی یا گزاره‌های علمی (یعنی مسئله، فرضیه، اصل و قانون و نظریه) رابطه سلسله مراتبی برقرار است.

آن را بر اساس مشاهدات تجربی می آزماییم و نتیجه را با یافته‌های قبول شده در علم تجربی مطابقت می‌دهیم.

در علم روانشناسی 4 هدف را دنبال می‌کنیم: توصیف – تبیین – پیش بینی – کنترل (ترتیب مهم)

• توصیف یعنی بیان روشن و تا حد ممکن دقیق از چیستی یک موضوع
• تبیین یعنی بیان چرایی اتفاق افتادن یک پدیده

نحوه توصیف دانشمندان از پدیده‌ها تاثیر بسیار زیادی در مواجهه با آن پدیده و بررسی علمی آن دارد.

دانشمندان در توصیف پدیده‌ها باید دقیق و بی طرف باشند اما مثل سایر دانشمندان علوم تجربی تحت تاثیر:

1. پیش فرض‌ها نظریات پذیرفته شده در هر علم
2. ارزش‌ها و جهت گیری‌های موجود در ذهن خود هستند.

همیشه احتمال اینکه یکی موضوع تبیین‌ها یا علت‌های متفاوت و در عین حال صحیحی داشته باشد وجود دارد.

پس از توصیف و تبیین به پیش بینی و کنترل دست می‌یابیم.

در علم روانشناسی نسبت به سایر علوم تجربی با دشواری بیشتر روبروست. دلیل آن هم پیچیدگی و دشواری توصیف و تبیین در موضوعات علم روانشناسی است.

پیش بینی و کنترل موضوعی که توصیف و تبیین روشن تری داشته باشد آسانتر است.

روش علمی همان روش تجربه (روش تجربی) در کسب آگاهی و معرفت است.

رکن اساسی روش علمی مشاهده و تجربه است. یعنی از روش علمی تنها در حیطه امور قابل مشاهده با حواس پنجگانه (یا مشاهده پذیر یا محسوس) می توان استفاده کرد.

علم تجربی در مواجهه با مسائل غیر قابل مشاهده (نامحسوس) می تواند فقط ادعا کند نمی‌دانم و برای کسب دانش و آگاهی معرفت درباره موجودات غیرقابل مشاهده باید از تبیین‌های مستند به سه منبع معرفتی دیگر (یعنی وحی، عقل و شهود) استفاده کند.

پس موضوعات غیرقابل مشاهده

• قابلیت بررسی تجربی را ندارند.
• نمی‌توان در مورد آنها گزاره‌های تجربی و علمی را بیان کرد.
• در مورد آنها باید با استناد به سه منبع دیگر آگاهی کسب معرفت کرد.

کاربردی‌ترین تعریف روش علمی

فرایند جستجوی با قاعده و نظام دار برای مشخص کردن یک موقعیت نامعین

فرآیند

جریان رسیدن به هدف و حرکت از مبدا به مقصد است. در جستجوی چیزی بودن باعث هدفمند بودن می‌شود.

با قاعده و نظام دار بودن

یعنی روش علمی تابع قواعد مشخص است که به صورت منظم طی می‌شود.

موقعیت ناشناخته

در روش علمی دانشمند با طرح مسئله موقعیت ناشناخته را شناسایی می‌کند با روش‌های تجربی به آن پاسخ می‌دهد. مشخص کردن موقعیت نام عین به نورد درشب تاریک تشبیه شده است.

دو ویژگی روش علمی

1. تعریف عملیاتی
2. تکرار پذیری

متغییر

هر چیزی است که تغییر کند مثل: هوش، اضطراب، نمره امتحان، ساعات استراحت، میزان پیشرفت تحصیلی، انگیزه و...

معنی تعریف عملیاتی

تعریف عملیاتی یعنی تعریف متغییرها به شکل دقیق، شفاف و قابل اندازه گیری برای (به منظور) انجام صحیح آزمایش و سهولت در اندازه گیری‌ها به طوری که همه افراد با مطالعه آن تعریف به برداشت یکسان یا نسبتا یا تقریبا یکسانی برسند.

تکرار پذیری

یعنی یافته‌های بدست آمده از روش علمی خصوصی و شخصی نیست بلکه هر دانشمندی با رعایت همان ضوابط علمی می‌تواند یافته های دیگران را تکرار کند.

روش‌های تجربی (همان روش علمی) همواره با محدودیت‌های در تبیین پدیده‌های انسانی مواجه هستند و نمی‌توانند پاسخ بسیاری از پرسش‌های بشر را بدهند.

جامع‌ترین تعریف علم روانشناسی عبارت است از علم مطالعه رفتار و فرایندهای ذهنی یا شناخت.

• رفتار هر فعالیت قابل مشاهده جاندار است.
• فرایندهای ذهنی اموری هستند که به شکل قابل مشاهده به شکل مستقیم قابل مشاهده نیستند به همین دلیل فرایندهای ذهنی را به وسیله آثار و کارکردهای قابل مشاهده آنها مورد مطالعه تجربی قرار می‌دهیم.

مطالعه رفتار محدود به انسان نیست و در بسیاری از آزمایش‌ها تفاوت جدی و بنیادی بین انسان و حیوان نمی‌گذارند.

که نتیجه آن این است که گاهی در یک علم نمی توان به یک نظریه واحد یا دیدگاه منسجم دست یافت.

روانشناسی نوین در تبیین موضوعات مورد مطالعه با واژه شناخت بسیار سر و کار دارد.

به واژه‌های تعریف شده در زیر دقت کنید:

محرک

هر چیزی است که گیرنده‌های حسی را تحریک می‌کند

احساس

تحریک اندام‌های حسی موجب احساس می‌شود.

توجه

انتخاب یک محرک خاص از بین محرک‌های پیرامون بیشمار پیرامون ما توجه نام دارد.

ادراک

تعبیر و تفسیر و معنی و مفهوم و سازمان دادن به محرک های توجه شده ادراک نام دارد. (فاصله زمانی بین احساس توجه و ادراک آن قدر سریع است که ما آن را نادیده می‌گیریم.)

تفکر

فرآیند استفاده از اطلاعات موجود در حافظه تفکر نام دارد: انواع تفکر: استدلال – حل مسئله – قضاوت – تصمیم‌گیری

شناخت پایه

یعنی توجه، ادراک، حافظه

عینی تفکر و انواع آن که شامل استدلال قضاوت حل مسئله و تصمیم‌گیری می‌شود.

عالی‌ترین مراتب شناخت، حل مسئله و تصمیم‌گیری هستند.

پل ارتباطی بین شناخت پایه و شناخت عالی حافظه است.

• تحریک گیرنده های حسی و احساس است.

• شناخت از توجه تا تصمیم گیری را در بر می‌گیرد.

• هر چه به سمت شناخت عالی پیش می‌رویم پردازش ما پیچیده تر است.

یعنی دریافت و فهم بیشتر

دو نوع پردازش داریم: پردازش مفهومی و پردازش ادراکی

پردازش ادراکی 

صرفا بر ویژگی‌های ظاهری و حسی مثل اندازه و شکل ظاهری محرک تاکید دارد.

پردازش مفهومی

علاوه بر ویژگی‌های حسی و ظاهری تحت تاثیر ویژگی‌های کیفی هم قرار داد در پردازش مفهومی پردازشگران به مفهوم می‌رسند.

هر چه پردازش مفهومی تر باشد شناخته شکل گرفته پایدارتر و کارآمدتر است.

در روانشناسی چهار روش برای جمع آوری اطلاعات داریم: مشاهده – پرسشنامه – مصاحبه – آزمون

از مشاهده برای جمع آوری اطلاعات در مورد رفتار حیوانات و انسان ها استفاده می‌شود.

مشاهده را هم در محیط طبیعی و هم در آزمایشگاه می‌توان انجام داد.

در مشاهده اطلاعات باید به شکل دقیق و به دور از تعصب و پیش داوری ها ثبت شود.

• هرگاه مشاهده مستقیم امکان پذیر نبود از پرسشنامه استفاده می‌کنیم.

• با پرسشنامه درباره رفتار و افکار خاص انسان ها اطلاعات جمع آوری می‌کنیم.

• پرسشنامه باید دقیق و معتبر باشد.

• پرسشنامه به شیوه های مختلف نمره گذاری می‌شود.

هر گاه نتوانیم موضوعی را به صورت مستقیم مشاهده یا با کمک پرسشنامه مطالعه کنیم از مصاحبه استفاده می‌کنیم در مصاحبه بر اساس پاسخ های دریافت شده پرسش بعدی خود را مشخص کرده و می‌پرسیم.

مصاحبه برخلاف گفتگوی معمولی، هدفمند و سازمان یافته است.

آزمون ابزاری برای کمی کردن ویژگی‌های روانشناختی است. (منظور از کمی کردن، با عدد نشان دادن است. و منظور از ویژگی‌های روانشناختی سازه هایی است که در روانشناسی مورد بررسی قرار می‌گیرند مثل هوش، اضطراب، افسردگی، انگیزش و...)

1. باید دقیقا همان چیزی را اندازه گیری می‌کند که برای آن ساخته شده است.
2. در دفعات متعدد اجرا باید نمره یکسان تقریبا یکسان به ما بدهد.

• افراد عادی جامعه بیش از هر روشی با آزمون‌ها مواجه هستند.
• استفاده از آزمون‌ها و اجرا و تفسیر آن‌ها باید در کنار سایر روش‌ها و به کمک متخصصین انجام شود.
• اطلاعات به دست آمده از آزمون‌ها نباید به صورت عمومی برای دیگران منتشر شود.

شاخه از علم روان شناسی که تلاش می کند تغییراتی را که در طول زندگی، از زمان تشکیل تا نطفه تا زمان مرگ، در آدمی رخ می دهد مطالعه می کند.

روانشناسان رشد، به رشد مرحله ای اعتقاد دارند.

حیطه های روانشناسی رشد

رشد جسمانی – رشد شناختی – رشد هیجانی – رشد اجتماعی – رشد اخلاقی

عوامل موثر بر رشد

عوامل زیستی ⇐ وراثت - ایجاد کننده صفاتی هستند که از قبل در فرد نهفته است.

عوامل محیطی ⇐ یادگیری

عوامل وراثتی

در میان همه ی مولکول های زیستی موجود در زمین، DNA تنها مولکولی است که می تواند شبیه خودش را بسازد.

رسش یا پختگی

در روان شناسی به رفتارهایی که وابسته به آمادگی زیستی است، رسش یا پختگی گویند.

رسش یا پختگی به معنای آمادگی زیستی است که خود دارای برنامه رشد طبیعی و منظمی است.

شناسایی و پیش بینی تغییرات در طول زندگی

مراحل مهم رشد در «فراخنای زندگی»: کودکی – نوجوانی – بزرگسالی

قبل از تولد – کودکی – نوجوانی

• رشد انسان از زمان تشکیل نطفه شروع می شود.
• وقتی اسپرم پدر، تخمک مادر را بارور می کند، نطفه تشکیل می شود.
• تخمک بارور شده طبیعی دارای 46 کروموزوم است.
• عواملی همچون سن مادر، کیفیت تغذیه، فشار روانی، حالات هیجانی، بر چگونگی رشد و... بر چگونگی رشد قبل از تولد نقش دارد.

• رشد جسمانی – حرکتی در کودکی
• رشد شناختی در دوره کودکی
• رشد هیجانی در دوره کودکی
• رشد اجتماعی در دوره کودکی
• رشد اخلاقی در دوره کودکی

رشد جسمانی – حرکتی در کودکی

ابتدایی ترین و شاخص ترین جنبه رشد، رشد جسمانی – حرکتی است.

رشد شناختی در دوره کودکی

رشد توانایی های مرتبط با فرایندهایی همچون توجه، ادا راک، حافظه، استدلال، قضاوت، حل مسئله، تصمیم گیری و توانایی های زبانی.

رشد هیجانی در دوره کودکی

شکل های مختلف هیجان: اصرار بر خواسته، خشمگین شدن، ابراز محبت و حس آرامش داشتن

رشد هیجانی در دوره کودکی: ترس – خشم – محبت – تعمیم به هیجان های مرکب همچون احساس پشیمانی – سپاسگزاری – ترحم

رشد هیجانی در کودکان نسبت به حیوانات، به دلیل آگاهی بیشتر و برقراری تعامل با محیط بارزتر، متنوع تر و رشد یافته تر است.

رشد اجتماعی در دوره کودکی

بسیاری از کودکان در سنین اولیه دوره کودکی در کنار همدیگر بازی می کنند، ولی هر کودک به بازی انفرادی خود می‌پردازد. بازی همین کودکان در سنین بالاتر قاعده مند می شود مشترکا بازی می کنند. این تغییر بیانگر رشد اجتماعی آنها است.

برخی از رفتارهای اجتماعی کودک

رشد اخلاقی در دوره کودکی

کودکان در ابتدا، هیچ تصوری از کار خوب و بد ندارند؛ به همین دلیل مسئول رفتار خود نیستند و عنصر اخلاقی به حساب نمی آیند.

رشد اجتماعی در برگیرنده آن دسته از قوانین و مقررات اجتماعی است که تعیین می کند انسان ها در رابطه با دیگران چگونه باید رفتار کنند.

نوجوانی (از 12 تا 20 سالگی) دوره ای است که با شدید ترین و گسترده ترین تغییرات زیستی همراه است.

مانند: تغییر در قد و وزن – رشد استخوانی – مغز و سیستم عصبی – اندام های داخلی

1. ناگهانی بودن
2. تغییر در اندازه اندام های داخلی بدن
3. بلوغ جنسی (رسش جنسی)

منظور از بلوغ جنسی، مرحله ایست که در آن رسش جنسی رخ می دهد.

ویژگی های جنسی اولیه: تغییراتی که بر توانایی تولید مثل تاثیر می گذارند.

ویژگی های جنسی ثانویه: تغییراتی که جزئی از علائم رشد و قابل رؤیت اند.

• بروز قوه استدلال در نوجوان
• تفکر فرضی – تفکر احتمال گرا
• رمز گردانی – اندوزش و بازیابی اطلاعات بهتر از کودکان
• فراحافظه – یادگیری چگونگی به حافظه سپردن اطلاعات

پردازش غالب نوجوان مفهومی است. 

پیامدهای تغییرات شناختی نوجوان و توصیه پیشنهادی

• مسائل جنسی
• مسائل تکنولوژیک (اینترنت
• اضطراب
• افسردگی
• وسواس فکری – عملی
• رفتارهای پرخطر
• مسائل ارتباطی
• مشکلات درسی (افت تحصیلی)

گرایش نوجوان به گروه همسالان

یکی از تکالیف اصلی رشد در دوره نوجوانی، شکل گیری هویت است.

شناخت و تعریف نوجوان از هویت خویش، مستلزم نسبت دادن ویژگی های دینی، ارزشی و اخلاقی به خویشتن است.

خود واقعی: همان ویژگی های فردی

خود آرمانی: ویژگی های که فرد دوست دارد داشته باشد.

این پدیده در دوره نوجوانی غیر طبیعی نیست، ولی استفاده مکرر از آن باعث افت در عملکرد تحصیلی و سایر عملکردها می شود.

محرومیت حسی:

یعنی این که فرد در شرایطی قرار بگیرد که هیچ یک از گیرنده های حسی او به وسیله محرک های بیرونی تحریک نشود.

انواع حواس:

بینایی – شنوایی – چشایی – بویایی – لامسه

محرک:

هر چیزی که گیرنده های حسی را تحریک می کند.

احساس:

تحریک اندام های حسی موجب احساس محرک می شود.

توجّه:

انتخاب محرک خاص از بین محرک های بی شمار پیرامون توجه نام دارد.

ادراک:

تعبیر و تفسیر کردن و معنی و مفهوم سازمان دادن به محرک های توجه شده

از نظر تکاملی، احساس محرک های بیرونی برای بقای موجود زنده حیاتی است.

اگر یک موضوع را بتوان با چند حس دریافت کرد، دریافت ما عمیق تر می شود.

اگر یک موضوع را بتوان با چند حس دریافت کرد، دریافت ما قوی تر می شود؛ مثلا اگر مطلب شنیده شده را به صورت ترسیمی و نوشتاری تبدیل کنیم، یادگیری آن راحت تر خواهد بود. زمزمه مطالب هنگام خواندن، باعث درگیر شدن گوش و چشم می شود. به نظر شما دریافت تک حسی کارایی بیشتری دارد یا دریافت چند حسی؟ چرا؟

تحریک هر یک از گیرنده های حسی تابع شدت محرک است.

تحریک حواس از سوی محرک باید به میزان خاصی برسد تا آن عضو حسی تحریک شود.

حداقل انرژی لازم برای تحریک یک اندام حسی را آستانه مطلق گویند.

گیرنده حس بینایی، چشم است.

تیزبینی، توانایی مشاهده جزئیات است.

برای مشاهده دقیق اشیا باید به طور مستقیم به آن ها نگاه کنیم.

یکی از دلایل تصادفات رانندگی در شب کاهش تیزبینی به دلیل نور کم است.

گیرنده حس شنوایی، گوش است.

گیرنده حس بویایی، بینی است.

بیشتر بوهای حساس شده حاصل ذرات گازی شکلی هستند که از هوا سنگین ترند.

انسان ها از درک اغلب بو ها محروم اند چون روی دو پا می ایستند.

گیرنده های بویایی در انتهای حفره های بینی قرار دارند.

گیرنده حس چشایی، زبان است.

برای احساس مزه هر چیزی باید آن در آب یا بزاق دهان حل شود.

مزه ها در 4 گروه اصلی ترشی، شوری، شیرینی و تلخی طبقه بندی می شوند.

گیرنده حس لامسه، پوست است.

به کمک حس لامسه، شکل، ابعاد، برجستگی ها، فرورفتگی ها، بافت و انعطاف پذیری اشیا را دریافت می کنیم.

پوست، بزرگترین دستگاه حسی است که گیرنده های آن در حدود 2 مترمربع در سطح بدن گسترده شده اند. گیرنده های سرما و گرما و درد در پوست قرار دارد. البته احساس در تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون میزان حساسیت نقاط مختلف بدن و عوامل شخصیتی و فرهنگی است.

شکل گیری توجه تحت تاثیر سه عامل است:

تحریک حسی: حواس ما به وسیله محرک های حسی تحریک می شوند.

حافظه: حافظه ما یکی از منابع توجه است.

فرآیندهای فکری (پردازش): سبک پردازش افراد و انتظارات آنها باعث می شود تا محرک های خاصی انتخاب شوند.

آماده سازی زمانی اتفاق می افتد که شناخت محرک معینی، تحت تأثیر ارائه پیشین همان محرک یا محرک های شبیه آن قرار می گیرد.

خوگیری، افت تمرکز است.

خوگیری شامل عادت کردن به محرک خاص است به نحوی که به تدریج کم تر و کم تر به آن محرک می پردازیم.

_ یکنواختی و ثبات نسبی

_ آشنایی نسبی با محرک

_ تغییرات درونی محرک ها

_ درگیری و انگیختگی ذهنی

_ ردیابی درست علامت

_ گوش به زنگی

_ جستجو

علامت هدف: علامتی که فرد باید آن را برگزیند.

علائم انحرافی: محرک هایی که همواره مانع انتخاب هدف می شوند.

اشاره به توانایی فرد برای یافتن محرک هدف در طول یک دوره زمانی طولانی است.

به یافتن محرک هدف در بین محرک های مزاحم در یک زمینه دیداری اشاره می کند.

_ در توجه، هر چه آگاهی شما بیشتر باشد، نوع توجه هم ارادی تر خواهد بود.

_ برای حفظ توجه و ایجاد تمرکز، باید از انجام فعالیت در ساعات طولانی پرهیز کرد.

_ برای ایجاد توجه متمرکز، از حواس مختلف برای انجام دادن یک تکلیف استفاده کنید.

_ انجام دادن تکلیف هم زمان، کارایی توجه را کاهش می دهد.

گشتالت یک واژه آلمانی به نام کل و هیئت است.

آنها معتقدند کل بیشتر از مجموع اجزا است.

از نظر آنها کل علاوه بر مجموع اجزا شامل روابط بین اجزا هم می شود که از جمع اجزا به دست می آید.

اصل شکل و زمینه: تغییر ادراک ما از یک شکل تحت تاثیر زمینه های مختلف

مجاورت: ادراک چند شی که در کنار یکدیگر هستند به صورت یک گروه

مشابهت: طبقه بندی اشیا بر اساس شباهت های آنها

استمرار: دیدن اشکال به صورت متصل و پیوسته نه منقطع و غیر پیوسته

تقارب: کامل دیدن اشیایی که ناقص هستند

1. دانش امروزی از ادراک بسیار، فراتر از آن چیزی است که روان شناسان گشتالت مطرح کردند.
2. شواهد تجربی جدید نشان می دهد که علاوه بر ویژگی های حسی، ادراک به شدت از نوع پردازش افراد اثر می پذیرد.

_ ویژگی های حسی

_ نوع پردازش

به واسطه ادراک حسی، محرک های بیرونی به اطلاعات روان شناختی معنادار تبدیل می شود و در حافظه آن ها را نگهداری می کنیم.

مجموعه فرآیندهایی که ما از طریق آن محرک های مورد توجه را بازشناسی و ساماندهی می کنیم و به آنها معنا می بخشیم.

بعد از انتخاب دریافت های حسی، آن ها را تفسیر می کنیم.

گاهی چیزی را که وجود خارجی دارد ادراک نمی کنیم.

گاهی نیز چیزی را ادراک می کنیم که وجود خارجی ندارد.

1. ادراک متفاوت از احساس است.
2. اگر این خطاها زیاد باشد به عنوان یک خطای شناختی وارد نظام ذهنی فرد می شود.

1. خطای ادراکی پونزو (علی رغم برابر بودن طول دو خط وسط، خط بالایی را بلندتر ادراک می کنیم.
2. خطای ادراکی مولر – لایر (خط واگرا را بلندتر از خط واگرا ادراک می کنیم.)

بسیاری از افراد در ادراک خود از بدنشان مشکل دارند.

چه بسا این قبیل افراد زیبا باشند، اما به دلیل خطای شناختی، به طور مکرر، جراحی مکرر می کنند.

یکی از شگفت آور ترین پدیده های شناختی انسان حافظه است.

در حافظه تصورات و ادراکات قبلی ما ذخیره می شود.

اگر حافظه شکل نگیرد تفکری هم نخواهد بود.

حافظه ابزاری جهت گذار از شناخت پایه، مثل توجه و ادراک ورود به شناخت عالی یعنی تفکر است.

1. رمز گردانی: به حافظه سپردن اطلاعات
2. ذخیره سازی یا اندوزش: زمان نگهداری اطلاعات
3. بازیابی: به خاطر آوردن اطلاعات ذخیره شده

حافظه در هر یک از این سه مرحله امکان خطا دارد.

شکل اول

_ جزء به جزء: شامل جزئیات یک موضوع یا رویداد، امکان خطای بیشتر، کودکان به صورت جزء به جزء اطلاعات را رمزگردانی می کنند و نمی توان به حافظه کودکان اعتماد کرد.

_ کلی و خلاصه: دربرگیرنده خلاصه موضوع – بزرگسالان به صورت کلی رمزگردانی می کنند.

شکل دوم

_ شنیداری: شنیدن شماره تلفن کسی و سعی در حفظ کردن آن شماره

_ دیداری: دیدن شماره تلفن مکانی و سپردن شکل آن به حافظه

_ معنایی: تبدیل یک شماره تلفن به دو مجموعه عدد چهارتایی که مربوط به دو واقعه تاریخی مهم است برای حفظ کردن آن شماره

_ در بازیابی، اطلاعات از حافظه فراخوانده می شود.

_ بازیابی اطلاعات به نشانه های آن وابسته است.

_ هر چه نشانه های بیشتری داشته باشیم، بازیابی بهتر انجام می شود.

در پدیده نوک زبانی فرد در مرحله بازیابی اطلاعات مشکل دارد.

در این پدیده، گفتن اولین کلمه یکی از نشانه های مرتبط با آن بوده است.

_ حافظه حسی

_ حافظه کوتاه مدت و کاری

_ حافظه بلند مدت

پس از دریافت اطلاعات محیط پیرامون به وسیله اندام های حسی، در مدت زمان کمتر از یک ثانیه اطلاعات در حافظه حسی می مانند.

حجم رده های حسی در حافظه زیاد است.

مدت ذخیره سازی در حافظه حسی کوتاه است.

_ اطلاعات حافظه حسی در صورت توجه به حافظه کوتاه مدت و حافظه کاری منتقل می شوند.

_ حافظه کاری علاوه بر ذخیره سازی کوتاه مدت، کمک خوبی برای تفکر هم است.

_ مدت زمان نگهداری در حافظه کاری چند دقیقه است.

_ حافظه کاری نقش مهمی در تفکر دارد.

_ ظرفیت گنجایش حافظه کاری 2 + 7 لغت می باشد.

_ گذشت زمان

_ جایگزینی مواد اطلاعات با مواد جدید

_ مطالبی را که به مدت کوتاهی لازم داری ذخیره می کند.

_ فضای کار برای فعالیت جاری ذهن فراهم می کند.

حجم اطلاعات ذخیره شده و مدت زمان نگهداری اطلاعات در این حافظه نامحدود است.

در این حافظه اطلاعات از چند دقیقه تا آخر عمر ذخیره می شوند.

یکی از ساده تری شیوه های انتقال اطلاعات از حافظه کاری به بلند مدت بازگویی و تمرین است.

حذف کردن: تحت عنوان فراموشی می شناسیم.

اضافه کردن: یادآوری اطلاعات گذشته همراه با تحریف خاطرات یا افسانه بافی

در این خطا فرد چاله های ایجاد شده را پر می کند

بازشناسی یا یادآوری غیرواقعی رویدادهای اتفاق نیفتاده

شکل گیری حافظه کاذب

_ با گذشت زمان، بعضی از واژگان فراموش شدند.

_ بیشترین مقدار فراموشی در ساعت های نخست بعد از یادگیری است.

_ هر چه بر گذشت زمان افزوده شود، از شدت فراموشی کاسته می شود.

_ در 24 ساعت اول تقریبا نیمی از مطالبی که به حافظه سپرده شده اند فراموش می شوند و در دو روز اول بعد از یادگیری 60 درصد اطلاعات فراموش می شوند.

_ بهترین شیوه کنترل اثر گذشت زمان، مرور اطلاعات در زمان مناسب است.

گذشت زمان:

بهترین شیوه کنترل اثر گذشت زمان، مرور اطلاعات در زمان مناسب است.

بیشترین میزان فراموشی در ساعات نخست بعد از یادگیری است.

رابطه گذشت زمان و میزان فراموشی معکوس است.

تداخل اطلاعات:

تداخل اطلاعات باعث عدم یادگیری درست و فراموشی بخشی از اطلاعات می شود.

عوامل عاطفی:

هر چه مطالب را دوست داشته باشیم فراموشی کمتر است.

رمزگردانی نادرست:

کم توجهی و عدم رمزگردانی درست باعث فراموشی می شود.

مشکلات مربوط به بازیابی:

بسیاری از افراد نشانه های کافی و درست جهت بازیابی اطلاعات از حافظه ندارند.

نشانه ها:

درونی: نشانه های معنایی

بیرونی: نشانه های حسی یا غیر معنایی

برای بازیابی اطلاعات از حافظه، نشانه های درونی کارآمدتر از نشانه های بیرونی است.

بیان اهمیت مطالب:

_ برای پذیرش اطلاعات جدید توسط حافظه باید راجع به آنها اطلاعات کافی کسب کنید.نها اآت

پرهیز از همزمانی چند فعالیت (توجه ناقص):

_ به اطلاعات توجه دقیق داشته باشید، از انتخاب چند ماده اطلاعاتی پرهیز کنید.

مرور کارآمد:

_ برای کنترل اثر گذشت زمان، از مرور مناسب استفاده کنید. مرور یعنی اطلاعات و مطالب گذشته را تکرار کنیم.

کاهش فاصله زمانی بین یادگیری یک مطلب و یادآوری آن:

_ برای کنترل اثر گذشت زمان، فاصله مرور مطالب بیشتر از شش یا هفت ساعت نباشد بهترین زمان مرور مطالب، چند ساعت بعد از یادگیری است.

کاهش اثر تداخل مطالب:

­­_ برای کنترل اثر تداخل، یادگیری عمیق داشته باشید.

یادگیری با استراحت:

_ برای کنترل اثر تداخل از یادگیری با فاصله استفاده کنید. یادگیری جدید مانع یادآوری قبلی می شود.

ساماندهی مطالب:

_ برای کنترل اثر تداخل، حافظه را ساماندهی کنید. (نظم بخشی و قفسه بندی اطلاعات)

استفاده از رمزگردانی معنادار:

_ از رمزگردانی معنادار استفاده کنید.

مطالعه چند حسی:

_ از چند گیرنده حسی جهت سپردن اطلاعات به حافظه استفاده کنید. (شنیداری/ دیداری)

روش پس خبا:

_ این روش از حروف اول پنج حرف فنون زیر تشکیل شده است.

استفاده از سایر اندام های بدن:

_ به هنگام مطالعه از حرکات مختلف استفاده کنید. (یادداشت برداری/ برجسته کردن مفاهیم/ خلاصه نویسی / رسم نمودار)

بسط معنایی:

_ از بسط معنایی استفاده کنید.

تمایز بخشی:

_ برجسته کردن تفاوت های دو مفهوم به لحاظ ظاهری و معنایی

برگرداندن به زبان خودتان:

_ همیشه مطالب درسی را به زبان خودتان بیان کنید.

به فعالیت های از قبیل ]کنار هم قرار دادن اطلاعات حافظه/ تفسیر کردن/ قضاوت کردن/ حل کردن مسئله و در نهایت تصمیم گیری[ تفکر می گویند.

فردی که مشغول اندیشیدن درباره یک موضوع است، ضمن بهره مند شدن از دانش گذشته، به آنچه می اندیشد و به روش تفکر خود آگاهی کامل دارد.

بنابراین تفکر کاملا آگاهانه است.

مسئله عبارت است از:

1. عدم دستیابی فوری به یک هدف مشخص
2. به دلیل موانع مشخص
3. با توجه به امکانات و توانمندی های محدود

حل مسئله به معنای یافتن بهترین راه حل برای رسیدن به هدف با توجه به شرایط موجود است.

1. هدفمند است.
2. حل مسئله یک فرایند و جریان تحت کنترل است.
3. در جریان مسئله توانمندی های ما محدود است.
4. در جریان مسئله موقعیت فعلی یا مبدا باید مشخص باشد.

هدف از تمرین های آموزشی مختلف فقط دستیابی به راه حل آن مسئله خاص نیست بلکه هدف:

دستیابی به اصول و قوانینی است که در موقعیت های دیگر هم قابل استفاده باشد.

یادگیری حاصل از حل مسئله در مقایسه با سایر یادگیری ها قابل تعمیم است.

خوب تعریف شده / بد تعریف شده

1. شناسایی موقعیت اولیه
2. فهرست اقدامات یا راهبردهای در دسترس
3. تعریف دقیق هدف
4. امکان تضمین دستیابی یا عدم دستیابی به هدف

_ مسئله خوب تعریف شده: بزرگترین عدد سه رقمی فرد چه عددی است؟

_ مسئله بد تعریف شده: چرا خودروی مقابل شما متوقف شده است. عمدتا مسئله هایی که در علوم انسانی با آن ها مواجه هستیم، از نوع بد تعریف شده می باشند.

_ تشخیص مسئله

_ به کارگیری روش های مناسب

_ ارزیابی راه حل

_ بازبینی و اصلاح راه حل

_ انتخاب راه حل های جایگزین

مراحل حل مسئله برای دانش آموزی که در درس ریاضی مشکل دارد

1. شناسایی این که دانش آموز در درس ریاضی مشکل دارد.
2. انتخاب راه حل های مناسب مثل مطالعه خرد یا تمرین و تکرار
3. مقایسه کردن نمرات درس ریاضی قبل و بعد از اجرای روش مطالعه جدید
4. اصلاح کردن روش های مطالعه
5. عدم پیشرفت در درس ریاضی با روش های مطالعه جدید، باید به راه حل های جایگزین فکر کند.
   مثلا: به دلیل عدم تسلط وی به پیش نیازهای درس بوده است.

_ تجربه گذشته

_ نوع نگاه به مسئله

_ نادیده گرفتن حل مسئله برای مدتی خاص

­­_ تاثیر یادگیری های گذشته بر حل مسئله را انتقال گویند.

مثال: کسی که دوچرخه سواری بلد است موتور سواری را زوردتر یاد می گیرد.

_ اثر تجربه گذشته همیشه آسان کردن راه حل نیست.

مثال: فرد تحت تاثیر گذشته است و نمی تواند از ابزارها به درستی استفاده کند.

_ پیروی صرف از تجربه گذشته، مهم ترین دلیل عدم موفقیت برخی افراد در حل مسئله است.

بازبینی تجربه گذشته راه گشای مفیدی برای حل مسئله خواهد بود.

1. فرد در حافظه خود اطلاعات مرتبط با آن نگاه خاص را به خاطر آورد.
2. اقدامات احتمالی فرد برای حل مسئله، تحت الشعاع آن نگاه خاص خواهد بود.

1. وقتی سماجت بر حل مسئله برای مدتی نادیده گرفته می شود عواملی که مانع حل مسئله می شدند، فراموش می شدند.
2. هنگام مراجعه مجدد و با نبود عواملی که مانع حل مسئله می شدند حل مسئله محقق می شود.

به اثر نادیده گرفتن حل مسئله برای مدت زمانی مشخص اثر نهفتگی می گویند.

مثال: اثر نهفتگی از زمان های قدیم مرسوم بوده است و ابن سینا هر زمان که بعد از تلاش زیاد قادر به حل مسئله پیچیده ای نبود، مدت کوتاهی فعالیت را متوقف و به نماز خواندن و عباد ت می پرداخت و دوباره به تلاش برای حل مسئله می پرداخت.

_ روش تحلیلی

_ روش اکتشافی یا شهودی

این روش مبتنی بر محاسبات ذهنی و قواعد منطقی و نیازسنجی واقعی است.

استفاده از این روش، دستیابی به راه حل مسئله را تضمین می کند.

این روش مورد قبول همه است و تا حدودی زمان بر است.

این روش عمدتا تابع نظر و احساس شخصی است.

اجرای این روش دستیابی به راه حل مسئله را تضمین نمی کند.

این روش بدون دلیل منطقی و مبتنی بر احساس و نظر شخصی است.

_ روش خرد کردن

_ روش شروع از آخر

_ بارش مغزی

_ روش کاهش تفاوت وضعیت موجود با وضعیت مطلوب

1. در این روش یک مسئله بزرگ به چندین مسئله کوچک تقسیم می شود.
2. افراد مسئله های کوچک را حل می کنند تا کم کم به روش حل مسئله بزرگ دست یابند.

1. در این روش با دو حالت وجود مسئله (وضعیت موجود) و حالت دسترسی به راه حل (وضعیت مطلوب) مواجهیم.
2. حل کننده مسئله تلاش می کند فاصله این دو وضعیت را کاهش دهد.

_ موقعیت اولیه مسئله: 5 حلقه که بر اساس اندازه به صورت نزولی از پایین به بالا روی یک میله قرار گرفته اند.

_ رعایت دو شرط برای حل مسئله: 1- در هر حالت تنها یک صفحه حرکت داده شود.

2- یک صفحه به اندازه بزرگتر نمی تواند بر روی صفحه ای کوچک تر قرار بگیرد.

_ وضعیت مطلوب: همه ی حلقه ها به صورت اولیه در میله سوم قرار بگیرند.

1. مرحله اول: تعریف مسئله
2. مرحله دوم: ارائه راه حل های مختلف
3. مرحله سوم: ارائه معیارهایی برای داوری در مورد هر راه حل
4. ارائه بهترین راه حل با استفاده از این معیارها

1. بیشترین کاربرد آن در حل مسائل ریاضی است.
2. روش مهندسی معکوس نمونه ای از روش های شروع از آخر است.

برای روش مهندسی معکوس:

به مادرتان اطلاع می دهید که عصر فردا میزبان 10 نفر از دوستانتان هستید. مادر از این که زودتر به او اطلاع ندادید تعجب می کند.

مراحل شما با توجه به روش شروع از آخر:

چه چیزهایی در منزل داریم؟

مادر: میوه به اندازه کافی داریم و مقداری شیرینی هم داریم. با توجه به مواد غذایی موجود در یخچال فردا آش می پزم.

1. خوشایند و لذت بخش است.
2. افراد موفق در حل مسئله نسبت به دیگران احساس عاطفی مثبت تری دارند.
3. آنان زندگی را شیرین می دانند.
4. از بودن با دیگران ابراز رضایت می کنند.

1. ناتوانی در حل مسئله وضعیت ناخوشایند ناکامی را ایجاد می کند که پیامدهای ناگواری دارد.
2. افرادی که شکست می خورند، مشکلات عاطفی جدی ندارند بلکه مهارت حل مسئله را نمی دانند.
3. ناکامی باعث پرخاشگری می شود.
4. هر چقدر افراد جامعه از مهارت های حل مسئله آگاهی داشته باشند؛ از روش های تهاجمی و پرخاشگری کمتر استفاده می کنند.
5. ناتوانی در حل مسئله باعث فشار روانی می شود.
6. یکی از روش های کاهش فشار روانی: پرورش روش های درست حل مسئله است.
7. افرادی که دائما تحت تاثیر فشار روانی هستند، روش های کارآمد حل مسئله را نمی دانند.

ارزیابی راه های مختلف و انتخاب بهترین راه

تصمیم گیری عالی ترین و پیچیده ترین فعالیت شناختی انسان است.

سخن حضرت علی (ع) درباره تصمیم گیری:

1. در حکمت 173 نهج البلاغه: آن کس که از افکار و آرای گوناگون استقبال می کند صحیح را از خطا به خوبی تشخیص می دهد.
2. در حکمت 274 نهج البلاغه: چون به یقین رسیدید اقدام کنید.

هر دو با مسئله روبه رو هستند چون تصمیم گیری هم نوعی حل مسئله است.

1. در تصمیم گیری فرد باید از انتخاب های مختلف بهترین را انتخاب کند، ولی در حل مسئله، حل کنندگان مسئله باید راه حل های مسئله مورد نظر را خودشان بازآفرینی کنند.
2. در تصمیم گیری با اولویت ها سروکار داریم ولی در حل مسئله با راه حل ها مواجه هستیم.
3. دغدغه تصمیم گیرندگان انتخاب بهترین اولویت است در حالی که در حل مسئله به دنبال روش های موفق و کارآمد هستند.

_ تصمیم گیری

1. توجه به موضوع انتخاب ها
2. سروکار داشتن با اولویت ها
3. انتخاب بهترین اولویت

_ حل مسئله

1. توجه به یافتن راه حل ها
2. سروکار داشتن با راه حل ها
3. انتخاب راه حل منتهی به حل مسئله

تعداد اولویت ها

ساده: انتخاب یک مانتو از بین چندین مانتو در مغازه لباس فروشی

پیچیده: انتخاب یکی از دو شهر اصفهان یا شیراز برای سکونت بعدی

اهمیت تصمیم

مهم: انتخاب یکی از روش های دارو درمانی یا جراحی برای بیمار توسط پزشک

معمولی: تصمیم برای شرکت یا عدم شرکت در مهمانی اقوام

تعداد افراد تصمیم گیرنده

فردی: انتخاب رشته تحصیلی در دانشگاه

گروهی: انتخاب تاکتیک مناسب برای پیروزی تیم فوتبال مدرسه

انواع تصمیم گیری بر اساس 3 شاخص

تقسیم بندی انواع تصمیم گیری با توجه به تعداد اولویت ها و اهمیت تصمیم

در بین 4 نوع تصمیم گیری

_ تصمیم گیری مهم پیچیده از همه سخت تر است.

_ تصمیم گیری معمولی ساده از همه آسان تر است.

_ هزینه ها

_ مزیت ها

_ خطر

تعریف سبک های تصمیم گیری:

به روش های ثابت و یکنواخت تصمیم گیری افراد سبک های تصمیم گیری می گویند.

انواع سبک های تصمیم گیری:

تکانشی – احساسی – وابسته – اجتنابی – منطقی

1. فرد به صورت ناگهانی و با عجله و بدون محاسبه تصمیم می گیرد
2. این سبک در میان نوجوانان زیاد دیده می شود که بلافاصله با پشیمانی همراه است.

1. ملاک تصمیم گیری، عواطف و هیجانات زودگذر است.
2. احساسات به دلیل زودگذر بودن نمی توانند زیر بنای خوبی برای تصمیم گیری باشند.

1. اطاعت کورکورانه از دیگران به جای فکر کردن
2. در این روش دلیل انتخاب فرد این است که دیگران چنین تصمیمی گرفتند در حالی که انتخاب دیگران ممکن است برای ما انتخاب مناسبی نباشد.

1. در این سبک فرد قصد دارد تصمیم بگیرد ولی هیچگاه تصمیم ولی عملی نمی شود.
2. فرد در این سبک دست دست می کند و کار امروز را به فردا می اندازد.
3. افراد داراری این سبک بر این باورند که همه چیز خود به خود درست می شود و در نتیجه زمان را از دست می دهند و مشکل آن ها بیشتر می شود.

1. بهترین شیوه تصمیم گیری است.
2. زیربنای آن اندیشیدن است.
3. در این سبک تصمیم گیرنده تمامی راه کارهای ممکن را می سنجد.
4. این سبک نه تنها در عوامل زیر بنایی با سایر سبک ها فرق دارد بلکه تابع یک روش قاعده مند و منظم است.
5. فرد در این سبک پله پله و طبق قوانین پیش می رود.

_ اعتماد افراطی

_ کوچک شمردن خود

_کنترل نکردن هیجانات

در این روش فرد از اطلاعاتی که دیدگاهش را تایید می کند، استفاده می کند.

افرادی که به قضاوت ها و روش های تصمیم گیری خود اعتماد بیش از حد دارند.

تصمیم آن ها غلط از آب در می آید.

دست کم گرفتن خود، عصبانی بودن، ترسو بودن و اعتماد به نفس پایین مانع تصمیم گیری درست می شود.

فردی با اعتماد به نفس پایین نمی تواند در فرآیند تصمیم گیری موفق باشد.

افرادی که نمی توانند هیجانات خود را کنترل کنند در تصمیم گیری شکست می خورند.

1. وقتی در موقعیتی باشیم که حتما باید تصمیم بگیریم ولی قادر به تصمیم گیری نباشیم حالت عاطفی ناخوشایندی به نام تعارض را تجربه می کنیم.
2. تعارض محصول ناتوانی در تصمیم گیری است.
3. مواجه شدن پی در پی با تعارض به بهداشت روانی ما لطمه می زند.

_ گرایش – گرایش

_ گرایش – اجتناب

_ اجتناب – اجتناب

تصمیم گیری برای انتخاب دو موضوع جذاب و خواستنی

تصمیم گیری برای انتخاب بین دو امر خواستنی و ناخواستنی

تصمیم گیری برای انتخاب بین دو امر نامطلوب و ناخواستنی

1. تصمیم مورد نظر خود را به خوبی بشناسید.
2. از سبک تصمیم گیری منطقی استفاده کنید.
3. در تصمیم گیری های مهم و پیچیده از روش های میان بر استفاده کنید.
4. موقعیت های پر خطر را بشناسید.

_ صحبت کردن با افراد غریبه

_ مخفی کردن موضوع مهم از والدین

_ رفتن به خانه غریبه

_ مصرف سیگار

_ مصرف ماده ای که خود نمی داند چیست؟

_ اذیت و آزار دیگران

_ راه دادن افراد غریبه به منزل

_ به تنهایی در فضای تاریک رفتن

_ سوار ماشین غریبه شدن

_ پاسخ به پیام های ناشناس در فضای مجازی

_ پاسخ عاطفی غیر معمول به دیگر افراد

_ اعتماد بیش از حد به دیگران

مینا دانش آموز پایه یازدهم است او می خواهد در امتحانات نهایی از دانش آموزان ممتاز منطقه خود باشد، به همین دلیل تمام وقت و توان خود را بسیج کرده تا به این هدف برسد. برخلاف او هانیه دوست هم کلاسی اش، علاقه ای به درس و مدرسه ندارد و تکالیف مدرسه را به اجبار انجام می دهد.

حال این سوال مطرح می شود که چرا بعضی افراد به کم کردن مشکلات دیگران فکر می کنند و برخی به آسایش خود؟ چرا بعضی ها شاداب و برخی بی حوصله اند؟ این سوال ها در پاسخ به چرایی رفتار مطرح می شود.

شباهت

در پاسخ به نیازهای زیستی عوامل انگیزشی مشترکی دارند.

تفاوت

انسان برخلاف حیوان تابع عامل توانمندتری به نام نگرش است.

مجموعه عوامل زیستی که باعث به حرکت درآوردن رفتار و شناخت ما می شود.

تفاوت انسان و حیوان به عنوان دو موجود زنده

حیوان بر اساس غریزه و خواسته اش قدم بر می دارد.

نگرش انسان در کنار خواسته هایش رفتار او را کنترل می کند.

1. عوامل انگیزشی (زیستی)
2. عوامل مختلف نگرش افراد

بنابراین، عوامل شکل دهنده نگرش، متنوع است.

عوامل نگرشی تحت تاثیر

1. نظام شناختی فرد
2. باورها
3. ارزش های او

عواملی که شما را بر می انگیزد، به حرکت وا میدارد و به سوی رفتار معین سوق می دهد، انگیزه نام دارد. در واقع انگیزه چیزی است که شما را به حرکت در می آورد و مسیری که باید طی کنید را معین می کند.

تفاوت انگیزه ها در افراد از نظر: شدت / جهت

درونی

فرد کار یا فعالیت را به خاطر خود آن چیز انجام می دهد.

چون به آن کار علاقه دارد برایش جالب است.

آن کار با نیازهای فطری او مطابقت دارد.

منبع انگیزش درونی لذت در خود تکلیف است.

بیرونی

فرد کار یا فعالیت را به خاطر به دست آوردن پاداش انجام می دهد.

منبع انگیزش بیرونی در پاداش و لذت خارج از فرد قرار دارد.

عامل خارجی فرد را به انجام دادن کاری خاص بر می انگیزد.

نگرش در شکل دهی به رفتار انسان به دو صورت عمل می کند:

_ مثبت

_ منفی

1. باورها و نظام ارزشی فرد
2. اراده
3. هدفمندی (انتخاب هدف)
4. ناهماهنگی شناختی
5. ادراک کنترل
6. ادراک کارایی (احساس کارایی)
7. اسناد
8. درماندگی آموخته شده

_ اعتقاد قوی به چیزی که شناخت داریم، نظام باورهای ما را شکل می دهد.

_ باور عبارت است از: اعتقاد راسخ به بودن یا نبودن چیزی یا انجام پذیر بودن یا انجام ناپذیر بودن کاری

_ نظام باورهای هر فرد و جامعه: موتور محرکه قوی برای دستیابی به هدف های فردی و جمعی

_ ساخته شدن نظام باورهای همه ی افراد جامعه به وسیله: خانواده – مدرسه – اجتماع

_ باورها – مثبت و سازنده: اعتقاد به پیروز شدن

منفی – عوامل فردی: احساس ناتوانی، ناامیدی، بی ارزشی

عوامل بیرونی: تحقیر دیگران، عدم حمایت اجتماعی

_ نیک وی آچیچ بدون دست و پا به دنیا آمد و علی رغم محدودیت های زیادی که در زندگی داشت توانست از افراد سالم نیز موفق تر زندگی کند.

_ در 8 سالگی دچار افسردگی شدید شد و از تصمیم به خودکشی، به خاطر علاقه به پدر و مادر منصرف شد.

_ در 17 سالگی موسسه زندگی بدون دست و پا را برای امید دادن به افراد افسرده و ناتوان تاسیس کرد.

_ در 21 سالگی با دو مدرک لیسانس در حسابداری و برنامه ریزی مالی فارق التحصیل شد.

_ هدف وی از این کار ایجاد انگیزه و روحیه امید و شادی به همه ی مردم جهان است.

_ اراده قوی او را به انجام این کار واداشته است.

_ وی همه ی ناملایمات و سختی ها را تحمل کرد تا به هدفش برسد.

هدف هر چیزی است که انسان سعی دارد به آن برسد و فکر می کند برای او موثر است.

فواید انتخاب هدف

1. ایجاد توانمندی
2. ایجاد انسجام در رفتار
3. مصون بودن فرد از بیراه رفتن و اتلاف منابع انرژی خود
4. امید به موفقیت را به همراه دارد

حرکت در مسیر دستیابی به هدف

نوعی موفقیت تلقی می شود در نتیجه فرد تحت تاثیر موانع زودگذر و عواملی مثل خستگی قرار نمی گیرد.

وقتی رفتارمان با باورهایمان هماهنگ نباشد و فرد دچار ناهماهنگی فکری شود به آن ناهماهنگی شناختی می گویند.

وقتی شخصی دارای دو شناخت هم زمان است که با یکدیگر متناقض می باشد: می گویند او دارای ناهماهنگی شناختی است.

_ انجام این دو کار به وسیله فرد در زمان بروز ناهماهنگی تا این دو با هم هماهنگ شوند:

1. رفتار خود را تغییر دهد.
2. نگرش خود را تغییر دهد.

ارزیابی یک فرد از سیگار یا مواد اعتیادآور، به مقدار زیاد، تحت تاثیر ارزشیابی های او از نگرشش به مواد اعتیادآور قرار دارد. به شکل زیر و عناصری که در اطراف آن نوشته شده توجه کنید.

1. هر نگرش دارای سه عنصر است: عنصر شناختی – عنصر احساسی – عنصر آمادگی برای عمل
2. نگرش ها 

در دوران کودکی: هماهنگ با نگرش خانواده

در دوران مدرسه: هماهنگ با نگرش خانواده

در دوران دانشگاه: امکان بیشتری تغییر را دارد.

3. نگرش ها پس از شکل گیری از ثبات بیشتری برخوردار شده و تابع اصل هماهنگی شناختی هستند. یعنی: در برابر تغییر مقاومت می کنند.

ما همواره دوست داریم همه چیز مطابق نظرما و تحت اختیار ما باشد و با انجام دادن رفتارهای گوناگون سعی می کنیم محیط را در کنترل خود بگیریم و پیامدهای ناگوار را از خود دور کنیم.

ادراک کنترل و کارایی باید سازنده باشد. یعنی: با شواهد محیطی لازم را داشته باشد زیرا در صورت ناهماهنگی:

1. نوعی ادراک کنترل و کارایی کاذب ایجاد می شود.
2. که مانع بروز رفتار است.

ادراک کنترل

زمانی که به این نتیجه برسد که شرایط بیمارستان و بیمار برای انجام جراحی مهیا و خوب است.

ادراک کارایی

زمانی که انتظار داشته باشد که کارایی لازم را دارد و می تواند از پس عمل جراحی بر بیاید یعنی داشتن مهارت لازم در انجام دادن کار را از خود حس کند.

پس از پایان عمل نتیجه خوبی برای بیمار و جراح داشته باشد یعنی:

1. حال بیمار بهبود یابد.
2. برای جراح منافع روانی و مادی خوبی به بار آورد.

پاسخ افراد در میان علل موفقیت و شکست

1. داشتن شانس
2. دشوار بودن تکلیف
3. تلاش و کوشش
4. کم بودن استعداد یا کم بودن توانایی

افراد در زمان امتحان دادن

_ در صورت شکست در امتحان آن را به دیگران نسبت می دهند:

1. بد شانس بودن
2. سخت بودن امتحان
3. دشمنی معلم با او و دادن نمره بد

_ در صورت موفق شدن در امتحان آن را به خود نسبت می دهند:

1. این کار و تلاش خودم بود
2. استعداد من در این موضوع بالاست
3. اگر اراده کنم نمره قبولی می گیرم

برای کمک به این افراد باید گفت، برای پیروزی در تکالیف و امتحانات، باید آنها را به چیزهایی نسبت دهند که در اختیار خودشان است نه به چیزهایی که از دایره اختیار آنها بیرون است. شکست و اشتباه خود را به ناتوانی و دشواری تکلیف نسبت ندهیم بلکه بگوییم: چون من تلاش نکردم، موفق نشدم؛ چون من برنامه ریزی نکردم، موفق نشدم. برنامه ریزی و تلاش از عوامل تحت کنترل ما هستند و به راحتی می توانند شکست های ما را در ورزش، درس و شغل جبران کرده و ما را به توفیق برسانند.

برای موفقیت در هر کاری فرد باید به عواملی توجه کند که:

• در کنترل خودش باشد
• بتواند با تلاش، موانع رسیدن به هدف را برطرف کند
• پیروزی یا شکست را به عوامل درونی مانند تلاش نسبت دهد، نه به عواملی بیرونی مانند دشواری تکلیف

1. بسیاری از ناتوانی های ما به دلیل  ما به دلیل یادگیری است نه اینکه واقعا نمی توانیم.
2. یعنی باور می کنیم که ناتوانیم و کنترلی بر محیط خود نداریم و برای تغییر دادن شرایط نمی توانیم کاری انجام دهیم.

در نتیجه:

3. انگیزه عمل در ما به وجود نمی آید و تلاشی نمی کنیم.

1. وقتی افراد به تکلیفی مشغول می شوند یا کاری انجام می دهند، انتظار دارند نتایج خوبی از رفتار و کارهایشان به دست آورند.
2. یعنی: بین کار خود و نتایج آن رابطه ای متقابل برقرار می کنند.
3. بنابراین: زمانی که بین آن فعالیت و نتایج به دست آمده رابطه ای نمی بینند دچار درماندگی آموخته شده می شوند یعنی حالتی که در آن پیامدها و نتایج کار هیچ ربطی با تلاش و کار فرد ندارد.
4. اگر بین کار خود و پیامدهای آن رابطه ای نبینیم دست از کار می کشیم یعنی یاد میگیریم که نتایج بدست آمده ارتباطی با کار ما ندارند و مستقل از عمل ما هستند.

در این حالت به درماندگی آموخته شده می رسیم.

فیل توانایی پاره کردن طناب را دارد، اما پذیرفته که ناتوان است.

این مسئله در مورد انسان از این هم بدتر است. آدمیان، با وجود توانایی، می آموزند که ناتوان هستند و تلاش آنها موقعیت را به هیچ وجه به نفع آنها تغییر نخواهد داد.

1. شخص واقعا ممکن است در موقعیت ناراحت کنند قرار داشته باشد.
2. تلاش شخص موفق به تغییر موقعیتش نشده است.
3. در نتیجه از تلاش باز مانده و به این باور رسیده که هیچ کاری از من ساخته نیست.

فرد احساس می کند کنترل اوضاع از دستش خارج شده است:

1. فرد اطمینان خود را از دست می دهد.
2. به ناتوانی خود اذعان می کند.
3. توان حرکت و خلاقیت از او سلب شده است.
4. به موجود بی حرکت و خنثی تبدیل می شود.

1. مربوط به افرادی است که کوشش را با پیشرفت مرتبط نمی دانند.
2. آنها فکر می کنند هر کاری انجام دهند به موفقیت نمی رسند، یعنی پیامدهای رفتار را مستقل از خود رفتار می دانند.

در نتیجه:

3. این اعتقاد در فرد ایجاد می شود که رویدادها در کنترل او نیستند.

جسم روان انسان ارتباط متقابلی با هم دارند.

به طور مثال زمانی که نگرانی ها و فشارهای زندگی زیادتر می شود، احتمال ابتلا به بیماری ها بیشتر می شود.

رویارویی با مسائل و موضوعاتی که انسان در زندگی با آن ها مواجه می شود، می تواند بر سلامت جسمانی افراد تاثیر بگذارد و عدم سلامت جسمانی هم می تواند بر روی روان انسان ها تاثیر منفی بگذارد.

بین سلامت جسمانی و ویژگی های روان شناختی، ارتباط متقابل و تنگاتنگی وجود دارد که بررسی این ارتباط در حوزه (روان شناسی سلامت) قرار می گیرد.

روان شناسی سلامت شاخه ای از روان شناسی است که از یافته های این علم برای پیشگیری و درمان بیماری های جسمی بهره می برد.

اعتقاد روان شناسی سلامت این است که بیماری یا سلامت دو جنبه جداگانه نیستند بلکه از سلامت کامل تا مرگ یک پیوستار وجود دارد هر یک از ما بر روی یکی از نقاط پیوستار جای می گیریم.

1. پیشگیری و درمان بیماری ها
2. حفظ سلامتی و ارتقای آن
3. حفظ جایگاه خود توسط هر فرد در هر نقطه ای از پیوستار و تلاش برای رسیدن به نقطه ی بالاتر تا سلامت کامل

1. عوامل ایجاد بیماری های جسمانی: برخی از مسائل روانی در ایجاد انواع بیماری های جسمانی موثر است.

2. پیامدهای های بیماری های جسمانی: مبتلا به بیماری ها و مشکلات جسمانی احتمال ابتلا به عوارض و مشکلات روانی هم در او زیاد می شود.

به مجموعه الگوهای رفتاری رفتاری و شناختی که ما معمولا در زندگی روزمره از آنها استفاده می کنیم؛ سبک زندگی می گویند.

سبک زندگی با عوامل خطر ساز بیماری رابطه دارد، الگوهای رفتار ناسالم در ایجاد و گسترش بیماری موثرند.

تغذیه

1. متخصصان تغذیه معتقدند که رژیم غذایی سالم باید حاوی کربوهیدرات زیاد و چربی کم باشد و بر اهمیت مصرف مواد فیبردار و میوه ها تاکید می کنند.
2. تغذیه سالم و متعادل به سبک زندگی افراد  مرتبط است.
3. همه ی افراد به رژیم غذایی خاص سن و جنس خودشان نیاز دارند و با رشد افراد، رژیم غذایی آن ها هم تغییر می کند.

ورزش

یکی از عوامل سبک زندگی سالم: فعالیت بدنی و انواع ورزش ها است.

نمونه هایی از ورزش های مناسب: پیاده روی، کوه پیمایی، شنا و دویدن آهسته که به مصرف اکسیژن نیاز دارند.

فواید ورزش

1. ایجاد لذت و شادابی
2. حفظ ارتقای سلامتی و پیشگیری و کنترل بیماری ها
3. تنظیم سوخت ساز بدن و کمک بدن کنترل وزن و تناسب اندام
4. کنترل اثرات پرخوری بر وزن و سلامتی
5. ایجاد تناسب اندام

راه مستقیم

مذهب و رفتارهای معنوی از طریق این راه ها باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن می شود.

1. ایجاد آرامش ذهنی
2. کاهش فشار روانی
3. رابطه با خداوند
4. ایجاد روحیه مثبت حاصل از شرکت در مراسم مذهبی
5. عبادت
6. افزایش احساس حمایت اجتماعی

راه غیر مستقیم 

مقایسه افراد مذهبی با دیگر افراد

1. سبک زندگی سالم تری دارند.
2. از رفتارهای پرخطر جنسی، مصرف سیگار، الکل و تغذیه نامناسب اجتناب می کنند.

تعریف فشار روانی 

نیاز برای دوباره سازگار شدن با شرایط جدید زندگی؛ چون فشار روانی رو به رو شدن با تغییر در زندگی است.

انواع فشار روانی: مثبت / منفی

هنگام فشار روانی

1. شخص یک رویداد یا یک موقعیت را به صورت فشار آور و فراتر از توانایی خود ارزیابی کرده و سلامتی خود را در خط می بیند.
2. همه ی افراد در زندگی خود استرس را تجربه می کنند. فشار روانی از نوع ارتباط فرد با محیط است.

فشار روانی منفی

1. فرد به دلیل نوع ارزیابی اش از مشکل، احساس ناخوشایندی را تجربه می کند.
2. فرد قادر نیست به هدف خود برسد.
3. فرد تمرکز خود را از دست می دهد.

فشار روانی مثبت

1. انگیزش و تلاش فرد برای رسیدن به هدف ها افزایش یافته است.
2. فرد با موقعیت به چالش برخاسته است.
3. فرد هنگام رسیدن به هدف، فشار روانی اش از بین می رود.
4. این نوع فشار روانی باعث ارتقای واکنش های رفتاری و پردازش های شناختی می شود.

مثال برای فشار روانی و علائم آن

مقابله

 به معنای تلاش فرد برای از بین بردن فشار روانی و یا به حداقل رساندن و تحمل آن

هنگام رو به رو شدن با واقعیت، فرد ابتدا بر اساس برداشت اولیه خود، آن را ارزیابی می کند و از خود می پرسد آیا خطری مرا تهدید می کند؟ اگر پاسخ مثبت بود فرد کنترل شخصی خود را ارزیابی می کند: آیا من می توانم کاری برای تغییر موقعیت انجام دهم. روش های مقابله ای فرد برای کاهش فشار روانی فراخوانی می شود.

هدف اصلی فرد در مقابله

حذف عامل فشار آور است که زندگی او را از حالت عادی خارج ساخته است.

انواع مقابله با فشار روانی – سازگارانه

• مهارت های حل مسئله
• مشورت و راهنمایی گرفتن
• استفاده از حس شوخ طبعی
• فعالیت بدنی و ورزش کردن

ناسازگارانه

• منفعل بودن
• در انتظار معجزه بودن
• انجام رفتارهای تکانشی و بودن فکر و تامل
• استفاده از داروهای شیمیایی و دخانیات و مواد مشابه

مقابله های سازگارانه، مقابله هایی که به حل مسائل و برطرف کردن عامل فشار آور و به حداقل رساندن و یا تحمل فشار روانی کمک می کنند.

افراد مقابله های سازگارانه

• موقعیت را به خوبی می سنجند.
• از راهنمایی و حمایت دیگران استفاده می کنند.
• به روش های انتخاب شده حل مسئله انتخاب فکر می کنند.

1. استفاده از مهارت حل مسئله
2. مشورت و راهنمایی گرفتن از دیگران
3. استفاده از حس شوخ طبعی
4. فعالیت بدنی و ورزش کردن

استفاده از مهارت حل مسئله

1. در این روش فرد منبع استرس یا مشکل را یک مسئله در نظر می گیرد.
2. برای مقابله با آن از مهارت حل مسئله استفاده می کند.

مشورت و راهنمایی گرفتن

1. فرد به تنهایی قادر به حل کردن مسئله نیست.
2. احساس فشار روانی در فرد باقی می ماند.
3. از مشورت و راهنمایی دیگران برای مقابله با این مشکل استفاده می کند.

استفاده از حس شوخ طبعی

1. در موردی که فرد نتواند منبع مشکل را در کوتاه مدت از بین ببرد.
2. برای اینکه با فشار روانی راحت تر سازگار شود از حس شوخ طبعی استفاده می کند.

فعالیت بدنی و ورزش کردن

در مواجه فرد با فشار روانی فعالیت بدنی و ورزش ملایم به وی کمک می کند تا نسبت به فشار روانی بی توجه شود.

• مقابله هایی که به حل مسئله و برطرف کردن فشار روانی کمک نمی کنند.
• معمولا مقابله های ناکارامد، ناسازگار و مضر هستند.
• فرد در این نوع مقابله به منظور کاهش فشار روانی به رفتارهای مضر و مخرب روی می آورد
• افرادی که از این نوع مقابله استفاده می کنند:

1. معمولا از موقعیت اجتناب کرده یا آن را انکار می کنند.
2. خود و دیگران را به خاطر مشکل سرزنش می کنند.
3. عصبانی، پرخاشگر و یا افسرده و منفعل می شوند.
4. موجب بروز فشارهای روانی بیشتری می شوند.

1. منفعل بودن
2. در انتظار معجزه بودن
3. انجام دادن رفتارهای تکانشی و بدون تفکر و تامل
4. استفاده از داروهای شیمیایی و دخانیات و سایر مواد مشابه

منفعل بودن

1. در این مقابله فرد دست از فعالیت بر می دارد.
2. برای از بین بردن فشار روانی تلاش نمی کند.

در انتظار معجزه بودن

فرد بدون اینکه تلاش کند منتظر اتفاق خارق العاده ای است.

انجام دادن رفتارهای تکانشی و بدون تفکر و تامل

1. فرد در این مقابله هنگام رویایی با فشار روانی از لحاظ هیجانی بشدت تحریک می شود.
2. به طوری که بر هیجانات و رفتار خود کنترلی ندارد.
3. بسیار عصبانی و پرخاشگر است.
4. حتی ممکن است به خود یا دیگران آسیب برساند.

استفاده داروهای شیمیایی، دخانیات و سایر موارد مشابه

1. فرد در این نوع از مقابله برای فراموشی و رهایی از هیجانات منفی فشار روانی از داروهای آرامش بخش اعتیاد آور یا سیگار استفاده می کند.
2. این داروها نه تنها به کنترل فشار کمکی نمی کند بلکه فشارهای روانی بزرگ تری را ایجاد کرده و بر سلامتی فرد تاثیر مخرب دارد.

• گفتن عبارت ایست
• تنفس عمیق
• شمردن اعداد
• تلقین برخی جملات
• به خاطر آوردن یک رویداد خوشایند
• خوردن یک لیوان آب خنک
• ترک موقعیت
• خواندن یک بیت یا یک جمله

• ورزش های هوازی
• تمرین های آرام سازی خود
• استفاده از روش های حل مسئله
• نوشتن خاطرات
• برنامه ریزی زمان بندی شده
• تفریح و سرگرمی
• حمایت های اجتماعی
• تغذیه مناسب