نمونه سوالات تشریحی فصل 7 جامعه شناسی دوازدهم همراه با جواب تشریحی

به معنای پذیرش ارزش‌ها و سبک زندگی یک گروه توسط سایر گروه‌های جامعه بود، به گونه‌ای که همۀ گروه‌ها همسان شوند.

تفاوت‌ها یا نابرابری‌های طبیعی

همانند سازی سیاستی بود که دولت‌ها برای از بین بردن تفاوت‌های هویتی گروه‌های مختلف و یکسان سازی آن‌ها در پیش گرفتند. در مدل تکثر گرا، تفاوت‌های موجود میان گروه‌های قومی و زبانی حفظ و حتی تشدید می‌گردد.

جامعه شناسی انتقادی معتقد است، بی‌توجهی به ساختارهای اجتماعی و نادیده گرفتن آن‌ها به معنای چشم‌پوشی از آثار و پیامدهای مخرب آن‌هاست زیرا انتقاد از ساختارهای اجتماعی را ناممکن می‌سازد و در نتیجه امکان کنترل آثار مخرب آن‌ها از دست می‌رود.

1) به صورت افراطی بر تفاوت‌ها و گوناگونی‌ها تأکید می‌کند و سبب چند پارگی سیاسی و فرهنگی درون جوامع می‌شود. 2) گروه‌های به حاشیه رانده شده را به رسمیت می‌شناسد و از آنان حمایت می‌کند.

نیازهای ضروری همۀ افراد مانند خوراک، پوشاک و مسکن را تأمین کند. از ثروتمندان مالیات بگیرد و از آن برای رفع فقر در جامعه استفاده کند.

انگیزه رقابت از بین می‌رود و تلاش و کوشش بیشتر افراد توانمند نادیده گرفته می‌شود.

جامعه‌شناسان انتقادی معتقدند گاهی جهان اجتماعی و ساختارهای آن که به دست خود انسان‌ها ایجاد شده‌اند سازندگان خود را زیر سلطه در می‌آورند. بی‌توجهی به ساختارهای اجتماعی و نادیده گرفتن آنها، به معنای چشم‌پوشی از آثار و پیامدهای مخرب آن‌هاست؛ زیرا انتقاد از ساختارهای اجتماعی را ناممکن می‌سازد و در نتیجه امکان کنترل آثار مخرب آن‌ها از دست می‌رود.

الف) رویکرد مخالفان قشربندی اجتماعی

ب) رویکرد طرفداران قشربندی اجتماعی

تفاوت‌های موجود میان گروه‌های قومی و زبانی فقط حفظ و حتی تشدید می‌گردد همچنان وجود یک ساختار مشترک سیاسی و اقتصادی دانسته می‌شود.

فاصله میان وضع موجود و وضع مطلوب جهان اجتماعی جامعه شناسی را به داوری دربارهٔ ارزش‌ها و انتقاد از آن‌ها می‌کشاند.

الف) تفاوت اسمی

ب) تفاوت رتبه‌ای (نابرابری اجتماعی)

گروه اول معتقدند بازار همان‌طور که قیمت کالاها را براساس قانون عرضه و تقاضا تعیین می‌کند، می‌تواند قیمت کار افراد را نیز بر همین اساس مشخص نماید.

برخی تفاوت‌ها، تفاوت‌های اسمی نامیده می‌شوند و نمی‌توان افراد را بر اساس این تفاوت‌ها، رتبه‌بندی کرد. مثلاً برخی افراد سفیدپوست و برخی رنگین پوست هستند. این دو گروه از نظر رنگ پوست متفاوت‌اند، امّا هیچ‌کدام بر دیگری برتری ندارد.

برخی تفاوت‌ها مانند تفاوت در قد، هوش، ثروت و تحصیلات، تفاوت‌های رتبه‌ای نامیده می‌شوند و می‌توان افراد را براساس این تفاوت‌ها، رتبه‌بندی کرد؛ یعنی برخی افراد کمتر و برخی بیشتر از این ویژگی‌ها برخوردارند. برای مثال افرادی که دارای قد و ضریب هوشی متفاوت هستند، با هم نابرابرند یا افرادی که دارای ثروت و تحصیلات متفاوت هستند، با هم نابرابرند.

برخی نابرابری‌ها، طبیعی هستند مانند نابرابری افراد در قد و ضریب هوشی.

برخی نابرابری‌ها مانند نابرابری در تحصیلات و ثروت، اجتماعی‌اند؛ یعنی در جامعه ایجاد می‌شوند.

تفاوت‌های اسمی و نابرابری‌های طبیعی در صورتی که به نابرابری‌های اجتماعی منجر شوند، مورد توجه جامعه‌شناسان قرار می‌گیرند.

ثروت – قدرت – دانش

تفاوت ها یا نابرابری های طبیعی

مالکیت خصوصی

همانند سازی

پسامدرن

نابرابری‌های طبیعی

نابرابری اجتماعی

تفاوت های رتبه ای

«تفاوت اسمی» – «نابرابری طبیعی» – «نابرابری اجتماعی»

انتقادی

انتقادی

نامطلوبی