نمونه سوالات تستی فصل 11 علوم و فنون ادبی دوازدهم همراه با جواب تشریحی

«در تلاش شب که ابر تیره می‌بارد / روی دریای هراس‌انگیز / وز فراز برج بارانداز خلوت مرغ باران می‌کشد فریاد خشم‌آمیز.»

مفاعیل مفاعیل مفاعیل فع / مفاعیل مفاعیل فع / مفاعیل مفاعیل مفاعیل مفاعیل مفاعیل مفاعیل فع.

فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فع / فاعلاتن فاعلاتن فع / فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فع.

فعلاتن فعلاتن فعلاتن فع / فعلاتن فعلاتن فع / فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن فع.

فاعلاتن فاعلاتن فع / فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فع / فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فع.

فاعلات فاعلات فع / فاعلات فاعلات فاعلات فع / فاعلات فاعلات فاعلات فع.

فاعلاتن فاعلات فع / فاعلاتن فاعلات فاعلاتن فع / فاعلاتن فاعلات فاعلاتن فع.

فاعلات فاعلاتن فع / فاعلات فاعلاتن فاعلات فع / فاعلات فاعلاتن فاعلات فع.

مفاعلن فعلاتن

فعلاتن مفاعلن

فعلاتن فعلاتن

فعلات فاعلاتن

مفتعلن مفتعلن فاعلن

فاعلاتن فاعلاتن فاعلن

مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع‌لن

مفعول مفاعلن فعولن

شراب تلخ می‌خواهم که مردافکن بود زورش / که تا یک دم بیاسایم ز دنیا و شر و شورش

دیشب گلۀ زلفش با باد همی کردم / گفتا غلطی بگذر زین فکرت سودایی

مدامم مست می‌دارد نسیم جعد گیسویت / خرابم می‌کند هر دم فریب چشم جادویت

به مژگان سیه کردی هزاران رخنه در دینم / بیا کز چشم بیمارت هزاران درد برچینم

الف – ج

ب – د

ه – ب

ج – ه

مرا چشمی است خون‌افشان ز دست آن کمان ابرو / جهان بس فتنه خواهد دید از آن چشم و از آن ابرو

ملک فرمود تا بنواختندش / به هر گامی نثاری ساختندش

جهان فرتوت باز جوانی از سرگرفت / به سر ز یاقوت سرخ شقایق افسر گرفت

شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل / کجا دانند حال ما سبکباران ساحل‌ها

هزج مسدس سالم

هزج مثمن سالم

هزج مسدس محذوف

هزج مثمن محذوف

همه شب سرخ‌روی چون شفقم / کز سرشک آب ناردان برخاست

 شبروان در صبح صادق کعبۀ جان دیده‌اند / صبح را چون محرمان کعبه عریان دیده‌اند

دوش برون شد ز دلو يوسف زرّین‌نقاب / کرد بر آهنگ صبح جای به‌جای انقلاب

نه به دولت نظری خواهم داشت / نه ز سلوت اثری خواهم داشت

ای که دستت می‌رسد کاری بکن / پیش از آن کز تو نیاید هیچ کار

شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین حايل / کجا دانند حال ما سبکباران ساحل‌ها

گر دلم از شوق تو دیوانه شد عیبش مکن / بدر بی‌نقصان و زر بی‌عیب و گل بی‌خار نیست

به سبزه درون لالۀ نوشکفته / عقیق است گویی به پیروزه اندر

قوم گفتندش که ای خر! گوش‌دار (فاعلاتن فاعلاتن فاعلن)

ما درس سحر در رهِ میخانه نهادیم (مستفعل مستفعل مستفعل مستف)

دست در حلقۀ آن زلف دو تا نتوان کرد (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فع‌لن)

آی آدمها که بر ساحل نشسته شاد و خندانید (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فع)

ای مست شبرو کیستی؟ آیا مه من نیستی؟ / اگر نیستی، پس چیستی؟ ای همدم تنهای دل

ای که طبیب خسته‌ای روی زبان من ببین / کاین دم و دود سینه‌ام بار دل است بر زبان

تا که خرابم نکند، کی دهد آن گنج به من؟ / تا که به سیلم ندهد، کی کشدم بحر عطا؟

من قدم بیرون نمی‌یارم نهاد از کوی دوست / دوستان معذور داریدم که پایم در گل است

رجز مثمن محذوف

هزج مثمن محذوف

رجز مثمن سالم

هزج مثمن سالم

ز کوی مغان رخ مگردان که آن‌جا / فروشند مفتاح مشکل گشایی

چو تو در آینه دیدی رخ خود / از آن خوشتر کجا باشد تماشا

بیا ساقی آن می که عکسش ز جام / به کیخسرو و جم فرستد پیام

در دل هر ذره تو را درگهی است / تا نگشایی بود آن در خفا

متقارب مسدس سالم

رمل مثمن سالم

متقارب مثمن سالم

رمل مسدس سالم

در هر طرف ز سیل حوادث کمین‌گھی است / زان رو عنان‌گسسته دواند سوار عمر

عالم از نالۀ عشاق مبادا خالی / که خوش آهنگ و فرح‌بخش نوایی دارد

تا نهان شد آفتاب طلعتت در زیر خاک / هر سحر پیراهن شب در بر گیتی، قباست

خلقش بهار عالم لطف الهی است / زان رو مزاج عالمیان اعتدال یافت

چون جگر عاشقان می‌خورد این شب به ظلم / دود سیاهی ظلم بر دل شب می‌دمد

جانم اگر صافی است دردی لطف تو است / لطف تو پاینده باد بر سر جان تا ابد

بر اثر دل برو تا تو ببینی درون / سبزه و گل می‌دمد جوی وفا می‌رود

عاقلۀ شب تویی باز رهانش ز ظلم / نیم‌شبی بر فلک راه بزن بر رصد

ز چنگ زُهره شنیدم که صبحدم می‌گفت / غلام حافظ خوش‌لهجۀ خوش‌آوازم

به یک کرشمه که در کار آسمان کردی / هنوز می‌پرد از شوق، چشم کوکب‌ها

دامن هر گل مگیر و گرد هر شمعی مگرد / طالب حسن غریب و معنی بیگانه باش

خدای را مددی ای رفیق ره تا من / به کوی میکده دیگر علم برافرازم

بر سیه‌بختی ارباب سخن می‌گرید / ناله‌ای کز دل چاک قلم آید بیرون

چون جامه‌ها به وقت مصیبت سیه کنند / من موی در مصیبت پیری کنم سیاه

هر کو نکاشت مهر و ز خوبی گلی نچید / در رهگذار باد، نگهبان لاله بود

چو سرو از راستی بر زد علم را / ندید اندر جهان تاراج غم را

در برگ گل به خون شقایق نوشته‌اند / کان کس که پخته شد می چون ارغوان گرفت

از آن ز دامن مقصود کوته افتاده است / که پیش خلق دراز است دست حاجت ما

 گر رخ من زرد کرد از عاشقی، گو زرد کن / زعفران قیمت فزون از لالۀ حمرا کند

گر از بنده لغوی شنیدی ببخش / جهاندیده بسیار گوید دروغ

بلندی از آن یافت کو پست شد / در نیستی کوفت تا هست شد

 نیست صائب ملک تنگ بی‌غمی جای دو شاه / زین سبب طفلان جدل دارند با دیوانه‌ها

تا تو را جای شد ای سرو روان در دل من / هیچ‌کس می‌نپسندم که به جای تو بود

تا نقش خیال دوست با ماست / ما را همه عمر خود تماشاست

از حجاب حسن شرم آلودۂ لیلی، هنوز / بید مجنون سر به پیش انداختن باز آورد

گریۀ شمع از برای ماتم پروانه نیست / صبح نزدیک است در فکر شب تار خود است

بید مجنونیم در بستان سرای روزگار / سر به پیش انداختن از شرم، بار ما بس است

 کدام آبله پا عزم این بیابان کرد؟ / که خارها همه گردن کشیده‌اند امروز

هرگز نمیرد آن‌که دلش زنده شد به عشق / ثبت است بر جریدۀ عالم دوام ما

تلخ منشين شراب اگر داری / شور کم کن کباب اگر داری

رخ شاه کاووس پر شرم دید / سخن گفتنش با پسر نرم دید

ما گرچه مرد تلخ شنیدن نه‌ایم لیک / تلخی که از زبان تو آید شنیدنی است

 در قلم آورد حافظ قصۀ لعل لبش / آب حیوان می‌رود هر دم ز اقلامم هنوز

 یار با ماست چه حاجت که زیادت طلبیم / دولت صحبت آن مونس جان ما را بس

بوی دهن تو از چمن می‌شنوم / رنگ تو ز لاله و سمن می‌شنوم

بار دل عارف نشود جلوۀ دهر/ آیینه ز عکس کوه سنگین نشود

ز شور عشق تو در کام جان خستۀ من / جواب تلخ تو شیرین‌تر از شکر می‌گشت

شربت از دست دلارام چه شیرین و چه تلخ / بده ای دوست که مستسقی از آن تشنه‌تر است

عمر شیرین گذرانیم به تلخی لیکن / نبود عمر که بی‌صحبت جانان گذرد

دعایی گر نمی‌گویی به دشنامی عزیزم کن / که گر تلخ است، شیرین است از آن لب هر چه فرمایی

هوای چیدن گل دارم از گلستانی / که باغبان جهد از خواب از پریدن رنگ

دید کز آن دل آغشته به خون / آید آهسته برون این آهنگ

به قدر کاوش از این چشمه آب می‌جوشد / ز سائلان نشود دستگاه احسان تنگ

با گران جانی به معراج هنر نتوان رسید / سخت دشوار است سیر عالم بالا به سنگ

جویای تو با کعبه گل کار ندارد / آیینۀ ما روی به دیوار ندارد

 دلم ز گریه مستانه هم صفا نگرفت / فغان که آب شد آیینه و جلا نگرفت

ز رفتگان، ره دشوار مرگ شد آسان / گذشتگان، پل این سیل خانه پردازند

نمی‌بود اینقدر خواب غرور دلبران سنگین / اگر می‌داشت آوازی شکست شیشۀ دل‌ها

فلک با مردم ممتاز خصمی بیشتر دارد / کمان اول کند آواره تیرِ روی ترکش را

می‌کند هر کس که بر عمر سبکرو اعتماد / می‌گذارد بر سر ریگ روان بنیاد را

ناله‌ام بسیار بی‌رحمانه بر آهنگ زد / سخت می‌ترسم به رحم آرد دل صیاد را

حاجت پا سنگ نبود سنگ چون باشد تمام / بر غم خود چند افزایی غم اولاد را

لعل را گر مهر نبود باک نیست / عشق را در پای غم غمناک نیست

دل نازک به نگاه کجی آزرده شود / خار در دیده چو افتاد کم از سوزن نیست

دل به آسانی ز مژگان بتان نتوان گرفت / طعمه از سر پنجۀ شیران گرفتن مشکل است

نخل بی‌جا ندهد غير خجالت اثری / تیر کج باعث رسوایی تیرانداز است

وحشتی داده ز اوضاع جهان دست مرا / که به زنجیر دو زلفش نتوان بست مرا (حس‌آمیزی)

دوام عشق اگرخواهی مکن با وصل آمیزش / که آب زندگی هم می‌کند خاموش آتش را (تشبیه)

به نور دل توان از ظلمت هستی برون آمد / علاجی نیست جز بیداری این خواب مشوّش را (تناقض)

 غم عشق آمد و غم‌های دگر پاک ببرد / سوزنی باید کز پای برآرد خاری (اسلوب معادله)