گام به گام قلمرو ادبی صفحه 34 درس پاسداری از حقیقت فارسی (1)

1) دو نمونه از کاربرد «تشخیص» در متن درس مشخّص کنید.

2) شعر سپید، گونه ای از شعر معاصر است که آهنگ دارد امّا وزن عروضی ندارد و جای قافیه ها در آن مشخّص نیست.

شعر «پاسداری از حقیقت» را از این دید بررسی کنید.

3) به بیت زیر توجّه کنید.

«بید مجنون در تمام عمر، سر بالا نکرد               حاصل بی حاصلین بود به جز شرمندگی»

صائب

در این بیت، شاعر برای شکل ظاهری و آویزان بودن شاخه ها و برگ های درخت بید، علتّی شاعرانه امّا غیرواقعی آورده است و آن، سرافکندگی بید به سبب بی حاصلی است.

وقتی شاعر یا نویسنده دلیلی غیرواقعی امّا ادبی برای موضوعی بیان کند؛ به گونه ای که بتواند خواننده را قانع کند، آرایۀ «حُسن تعلیل » پدید می آید.

«حسن تعلیل» در لغت، به معنای دلیل و برهان نیکو آوردن است؛ اگرچه این دلیل و برهان، واقعی، علمی یا عقلی نیست اما مخاطب آن را از علتّ اصلی دلپذیرتر می یابد.

در کدام قسمت از متن درس «حُسن تعلیل » به کار رفته است؟ دلیل خود را بنویسید..

1) درختان را دوست دارم که به احترام تو قیام کرده اند : قیام کردن درختان

شفق آینه دار نجابتت

در فکر آن گودالم که خون تو را مکیده است.

2) این شعر نیز در واقع شعر سفید است چون آهنگ دارد اما وزن عروضی ندارو و جای قافیه ها در آن مشخص نیست.

3) درختان را دوست دارم که به احترام تو قیام کرده اند : شاعر علت به ردیف و عمودی ایستادن درختان را احترام به امام حسین (ع) می داند.

و آب را که مهر مادر توست : آب را به این علت دوست دارم که مهریه مادر تو ، حضرت فاطمه (س) است.

شفق آینه دار نجابتت : شاعر علت تشکیل شفق را آینه دار بودن نجابت امام می خواند.