استدلال های استقرائی

 -1 کسی که شب نخوابیده باشد مانند باتری ای است که شارژ آن تمام شده باشد؛ بنابراین به خواب کافی نیازدارد.

-2 هر بار که شبها به میزان کافی نخوابیده ام، در طول روز خسته بوده ام؛ بنابراین به خواب کافی نیاز دارم.

-3 من انسان هستم و هر انسانی به خواب کافی نیاز دارد؛ بنابراین به خواب کافی نیاز دارم. استدلال نخست از یک تشبیه استفاده کرده است که ممکن است مورد مقایشه قرارگیرد.

 استدلال دوم از چند تجربه به این نتیجه دست یافته است استدلال سوم از قانونی کلی درباره نیاز بدن به این نتیجه رسیده است.

 به استدلال های زیر توجه کنید:

-1 می دانیم که برای رفتن به دانشگاه باید دیپلم بگیریم و حمید دانشجو است. بنابراین نتیجه می گیریم که او دیپلم دارد

. -2 راننده ماهری را در نظر بگیرید که بارها توانسته است در شرایط خطرناک خودرود خودرا کنترل کند. بنابراین نتیجه می گیریم که او هیچ گاه با کسی تصادف نخواهد کرد.

 در مورد نخست، نتیجه به دست آمده ضرورتاً صحیح است؛ اما در مورد دوم این نتیجه قطعی نیست.

بنابراین اساس استدلال ها را به دو دسته زیر تقسیم می کنند:

1 استدلال قیاسی که در آن مقدمات ،ضرورتاً نتیجه را در پی دارند.

 2 استدلال استقرایی که در آن مقدمات، از نتیجه حمایت نسبی می کنند.

 اکنون به استدلال های استقرائی زیر توجه کنید:

 -1گوشی تلفن جدیدی که به بازار آمده است، ظاهری شبیه گوشی من دارد؛ بنابراین باید امکانات و برنامه های آن نیز با گوشی من یکسان باشد.

-2 هربار که از این نوع پارچه استفاده می کنم، چرخ خیاطی من درست کار نمی کند؛ بنابراین چرخ خیاطی من نمی تواند با این نوع پارچه کار کند

-3 در این موقع از روز، چراغ خودروهایی که در این جاده کوهستانی از طرف مقابل می آیند روشن است؛ بنابراین احتمالاً در جلوی ما تونل وجود دارد.

 نتیجه تمامی این استدلال ها قطعی نیست، اما در آنها از سه نوع استقرای متفاوت استفاده شده است. در مورد نخست حکم یک نمونه را به دلی مشابهت ظاهری به مورد دیگر سرایت داده ایم.

 در مورد دوم با بررسی چند نمونه پارچه، حکم خود را به نوعی پارچه تعمیم داده ایم.

 در مورد سوم با دیدن روشن بودن چراغ خودروها در روز و کوهستانی بودن جاده، با بررسی احتمالات مختلف، بهترین تبیین از این پدیده بیان شده است