کربوهیدراتها ، پروتئینها و چربیها درشت مغذی نامیده میشوند و ویتامینها و مواد معدنی ریز مغذی میباشند. ریز مغذی ها موادی هستند که مانند سایر مواد غذایی ، مورد نیاز بدن هستند و بدن بدون آنها قادر به انجام سوخت و ساز طبیعی خود نیست ، اما به میزان کمی از آنها ، در حد میلی گرم یا میکرو گرم ، احتیاج دارد. با این حال کمبود ریز مغذی ها ، بیماریهای مختلفی را در انسان به وجود میآورند.
بدن هر شخص ممکن است به دلایل متعدد از جمله ؛ عادات غذایی نادرست مانند نخوردن گوشت ، میوه ، سبزی و … – اختلالات غذایی مانند بی اشتهایی عصبی – و مصرف ناکافی مواد غذایی متناسب با « نیازمندیهای تغذیهای » خود ، به دلیل دریافت کم یا عدم دریافت ریزمغذیها ، دچار سوءتغذیه و بیماریها و عوارض جسمانی ناشی از آن شود. به عنوان مثال :
۱_کمبود روی در کودکان و نوجوانان موجب کاهش سرعت رشد میشود و به کوتاهی قد و تأخیر در بلوغ آنها میانجامد.
۲_کمبود کلسیم باعث بیماری پوکی استخوان میشود.
۳_کمبود ید بیماری گواتر ، و فقر و کمبود آهن بیماری کم خونی را ناشی میشود. تصاویر کتاب در صفحه ۳۰ را مشاهده کنید.
برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای ناشی از کمبود ریزمغذیها لازم است با پیروی از الگوی تغذیه سالم نسبت به اصلاح عادت های غذایی نادرست خود و رفع اختلالات مرتبط با غذا خوردن اقدام کنیم.
برخی افراد از جمله زنان باردار ، بزرگسالان مسن تر یا افراد دارای بیماریهای خاص ممکن است به مکملهای تغذیهای اضافه نیز نیاز داشته باشند که حتماً برای استفاده از مکملهای غذایی ، تجویز پزشک لازم است زیرا مصرف این مکملها برای بسیاری از افراد مضر است ؛ مثلاً استفاده بیش از حد برخی از مکملهای ویتامین میتواند منجر به مسمومیت شود.
مصرف مواد غذایی سالم ، طبیعی و متنوع بهترین منابع تأمین ریز مغذی های مورد نیاز بدن هستند که مهمترین آنها به شرح زیر است :
ویتامین یا مواد معدنی |
منابع |
---|---|
ویتامین D |
الف - ۱۰ درصد این ویتامین از منابع غذایی تأمین میشود و ۹۰ درصد بقیه در اثر تابش نور مستقیم آفتاب بر پوست ساخته میشود. |
ویتامین A |
الف - جگر منبع غنی ویتامین A. |
آهن Fe |
الف - منابع حیوانی مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ ، جگر و … . |
ید I |
الف - مهمترین منبع طبیعی ؛ مواد غذایی دریایی مثل ماهی آبهای شور ، صدف و جلبک دریایی. |
کلسیم Ca |
الف - شیر و لبنیات شامل ماست ، پنیر و کشک ، بستنی و قره قوروت. |
روی Zn |
جگر ، دل ، قلوه ، گوشت گاو ، گوسفند ، ماهی ، مرغ ، تخم مرغ ، شیر ، مواد غذایی لبنی ، حبوبات ، گردو ، بادام ، فندق ، بادام زمینی ، غلات سبوس دار ، سبزیهای سبز تیره و زرد تیره منابع غنی روی. |
بر اساس این دستورالعمل که از سوی وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت ابلاغ شده است. دختران نوجوان دبیرستانی برای پیشگیری از کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن باید در هر سال تحصیلی ، به مدت ۴ ماه هر هفته یک عدد مکمل آهن ( قرص فروس سولفات ) مصرف کنند.
فعالیت های ۲ ، ۴ ، ۵ ، ۶ و ۸ کتاب درسی مربوط به درس سوم را بررسی کنید و به آنها پاسخ دهید.