درسنامه کامل علوم تجربی هشتم فصل 3 از درون اتم چه خبر

ذره های سازنده اتم، الکترون، پروتون و نوترون

ذره های سازنده اتم:

• الكترون (e)
• پروتون (p) 
• نوترون  (n)

نکته:

جرم الكترون در مقایسه با دو ذره دیگر بسیار ناچیز است.

پروتون و نوترون جرم تقریبا برابری دارند.

سبک ترین ذره:

الكترون

بارهای الکتریکی ذرات:

الکترون دارای بارالکتریکی منفی، پروتون بار مثبت و نوترون بدون بار الکتریکی است.

اتم های مختلف تعداد پروتون های متفاوتی دارند. برای مثال هر اتم کربن 6 پروتون و هر اتم هیدروژن یک پروتون دارد.

از روی تعداد پروتون هر اتم نوع آن اتم را مشخص می کنند.

تعداد ذره های سازنده اتم های سه عنصر هیدروژن، کربن و اورانیوم را با هم مقایسه کنید.

هیدروژن دارای یک الكترون و یک پروتون است ولی نوترون ندارد.

کربن دارای 6 الكترون، 6 پروتون است و 6 نوترون است.

اورانیوم دارای ۹۲ الكترون و ۹۲ پروتون است ۱۴۶ نوترون است.

هر سه عنصر تعداد پروتون و الكترون برابری دارند.

در هر سه عنصر تعداد بار های مثبت و منفی برابر است و اثر یکدیگر را خنثی می کنند مثلا کربن ۶ بار مثبت و ۶ بار منفی دارد که بدون بار می شود.

نماد های شیمیایی عناصر:

برای نمایش هر عنصر به جای نوشتن نام کامل آن از نمادهای یک یا دو حرفی که بیشتر از نام لاتین عنصرها گرفته شده اند، استفاده می شود. به این نماد ها، نماد شیمیایی می گویند.

نکته:

در نشانه های شیمیایی دو حرفی فقط حرف اول بزرگ نوشته می شود.

• Hydrogen (H)
•  (C) Calcium
•  (O) Oxygen

عدد اتمی (z):

به تعداد پروتون های هر اتم یا به تعداد بارهای مثبت اتم، عدد اتمی می گویند.

به عنوان مثال اتم سدیم 11 پروتون دارد، پس عدد اتمی سدیم ۱۱ است.

عدد اتمی را گوشه پایین سمت چپ نماد شیمیایی می نویسند.

عناصر بر اساس افزایش عدد اتمی در جدول تناوبی مرتب شده اند، بنابراین عدد اتمی مکان هر عنصر را در جدول تعیین می کند.

نکته:

با تغییر تعداد پروتون ها، نوع اتم نیز تغییر می کند.

در حالت خنثی، تعداد پروتون های یک اتم با تعداد الكترون های آن برابر است.

تعداد الکترون های هر لایه برابر است با 2n² (n تعداد لایه ها است)

n تعداد لایه ها است که می تواند تعداد الکترون هایی را در خود به گردش بیاورد. در لایه اول فقط دو الكترون قرار می گیرد و در لایه دوم حداکثر ۸ الكترون جای می گیرد.

 ایزوتوپ:

به اتم هایی که تعداد پروتون برابری دارند ولی تعداد نوترون آنها برابر نیست، ایزوتوپ می گویند یا به اتم های یک عنصر که تعداد نوترون متفاوت دارند ایزوتوپ های آن عنصر می گویند.

ایزوتوپ های کربن را به صورت کربن-12، کربن-13 و کربن-14 نامگذاری کرده اند. بنابراین عنصر کربن سه ایزوتوپ دارد.

کمترین و بیشترین عدد جرمی ایزوتوپ های کربن:

 کمترین عدد جرمی ایزوتوپ: کربن۱۲

 بیشترین عدد جرمی ایزوتوپ: کربن ۱۴

ویژگی های ایزوتوپ ها:

• پروتون های یکسانی دارند.
• نوترون های برابری ندارند.

عدد جرمی (A):

 به مجموع تعداد پروتون ها و نوترون های یک اتم عدد جرمی گفته می شود.

عدد جرمی در گوشه بالا و سمت چپ نماد شیمیایی نوشته می شود. مثلا اتم کربن در هسته خود و پروتون و ۶ نوترون دارد پس عدد جرمی آن ۱۲ است.

اتمی است که تعداد الکترون آن با تعداد پروتونش برابر است. به عبارتی مجموع بار الکتریکی آن صفر است.

به اتم هایی که تعداد بارالکتریکی مثبت و منفی آنها یکسان نباشد، یون می گویند. به عبارتی به اتم هایی که تعداد پروتون و الكترون نابرابر دارند.

یون مثبت:

به اتمی که تعداد الکترون های آن از تعداد پروتون های آن کمتر باشد، یون مثبت می گویند.

یون منفی:

به اتمی که تعداد الکترون های آن از تعداد پروتون های آن بیشتر باشد، یون منفی می گویند.

در چه صورتی اتم به يون تبدیل می شود؟

اگر اتمی الکترون به دست آورد یا الکترونی از دست بدهد، دارای بار الکتریکی مثبت یا منفی می شود. به ذرات باردار يون گفته می شود.