درسنامه کامل منطق فصل 10 سنجشگری در تفکر

خطاهای صوری :

خطاهای ناشی از به کار بردن استدلال های نامعتبر

خطاهای غیر صوری :

خطاهای ناشی از به کار بردن مقدمات غلط_ خطاهای غیر صوری خطاهای ناشی از عوام روانی

 تفکر نقادانه یا سنجشگرانه، فراگیری مهارت تفکر و تفکر کردن درباره نحوه صحیح تفکر است.

پرورش مهارت های تفکر صحیح وارزیابی استدلال ها مانند اکثر فعالیتهای انسانی نیازمند تمرین و تکرار است.

جدی گرفتن فرایند تفکر و توجه آگاهانه به آن

 پرسیدن سؤالات درست و به جا

 بررسی وجوه مختلف یک مطلب هنگام شنیدن یا تصمیم گیری درباره آن،

-1 درک حقیقت:

 در علوم تجربی و علوم انسانی در پی فهم حقایق علمی هستیم. به استدلال هایی که در این علوم به کار می روند برهان می گویند.

 -2 اقناع دیگران:

 گاهی در زندگی در پی قانع کردن دیگران هستیم. به عنوان مثال در یک سخنرانی، مانند سخنرانی مذهبی یا در میان تجمعی اعتراضی،سخنران به دنبال اقناع افراد براد انجام دادن عملی یا پذیرش مطلبی است.

در گذشته چنین استدلال هایی را در فن خطابه بررسی می کردند. اما امروزه رسیدن به چنین هدفی، علاوه بر خطابه، شام تمامی روش های اقناعی می شود که برخی از آنها در تبلیغات نیز به کار می روند.

در فن بیان به سخنرانان آموزش داده می شود که چگونه با برقراری تماس چشمی با شنوندگان، روان و شیوا سخن گفتن و استفاده مناسب از زبان بدن، تأثیر کلامی قوی تر و زبانی اثرگذارتر داشته باشند

-3 غلبه بر دیگران:

 گاهی در بحث با دیگران تنها در پی غلبه بر آنها هستیم. به عنوان مثال در جریان یک مناظره تلویزیونی، طرفین در پی اقناع یکدیگر نیستند؛ بلکه هدف آنها شکست دادن طرف مقابل است.

هدف آنها بیان استدلال هایی است که در مقابل آنها، طرف مقابل حرفی برای گفتن نداشته باشد ومجبور به پذیرش نتایج آنها و یا اعتراف به شکست شود.کسانی که شاهد این مناظره اند،به فرد پیروزگرایش پیدا می کنند.

در گذشته این گونه استدلال ها را در فن جدل بررسی می کردند.

بهتر است در جدل به گونه ای مقدمات خود را مطرح کنیم که طرف مقابل نتواند نتیجه مورد نظر ما را زودتر حدس بزند؛ و ناگهان با طرح نتیجه مورد نظرمان وی را غافلگیر کنیم.

 بهتر است مرحله به مرحله از وی نسبت به پذیرش سخنانمان اعتراف بگیریم تا نتواند سخنان خود را تغییردهد.

 بار ارزشی مثبت :

کلمات یا جملاتی که خوب ، محترمانه ، مورد پسند ، مودبانه و مثبت است

 بار ارزشی منفی :

کلمات یا جملاتی که بد و زشت ، نکوهش شده ، بی ادبانه ومنفی است.

بار ارزشی خنثی :

کلمات یا جملاتی که فاقد دو ویژگی مثبت و منفی است.

 بار ارزشی مثبت :

محسن حججی در راه دفاع از حرم اهل بیت (ع) شهید شد.

 بارارزشی منفی:

درحمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی،تعداد زیادی ازتروریست هاد داعش به هلاکت رسیدند.

 بار ارزشی خنثی: در تصادف دیروز، همه افراد مردند.

بکاربردن اشتباهی یاعمدی کلماتی که دارای بار ارزشی متفاوتی هستند ومی تواند منشأ خطای اندیشه باشد

 من در اعتقادات خود ثابت قدم و استوار هستم .                     بار ارزشی مثبت

 شما نسبت به پیشفرض های خود لجاجت و تعصب میورزید.       بار ارزشی منفی

 او در موضع گیری های خود یک دنده و کله شق است.             بار ارزشی منفی

متأسفانه بسیاری از انسان ها بیشترتحت تأثیر عوام روانی همچون تملق، ترس، تطمیع و مانند آن قرار می گیرند تا تحت تأثیر استدلال.

لازم است به تأثیر عوام روانی بر ذهن انسان و خطاهایی که ممکن است تحت تأثیر این عوام پدید بیایند، توجه کنیم.

کلمات، دارای بار روانی اند و قدرت تأثیرگذاری متفاوتی دارند.

نسبت گوینده با ما نیز در پذیرش یک نظر مؤثر است .به عنوان مثال سخنان خویشاوندان و دوستان صمیمی، از نظر روانی تأثیر بیشتری بر ما دارند.

 در طول زندگی جملات مختلف در زرق و برقهای احساسی و روانی پیچیده و سپس به ما عرضه می شوند.انسان اندیشمند باید بتواند مطلب اصلی را از لابه لای امورفرعی بیرون بکشد به دور از احساسات، درباره آن قضاوت کند.

 تأثیر امور روانی به حدی است که در مواردی برای مطالب غلط دلیل تراشی می کنیم.

 اکنون به چند مورد از شیوه هایی که از نظر روانی قصد تأثیرگذارد غلط بر انسان را دارند توجه کنید

1)مغالطه مسموم کردن چاه

 در این روش فرد مغالطه گر بدون ذکر دلیل ، تنها ویژگیهای ناشایست ونامناسبی را به یک نظریه یا پیروان آن نسبت می دهد تا کسی جرئت نکند به آن نظر توجه کند یا آن را بپذیرد.

2)مغالطه تله گذاری

 در این روش برخلاف مغالطه مسموم کردن چاه، ویژگی های خوب و شایسته ای را به نظریه ای باطل یا معتقدان به آن نسبت می دهند و برای افراد تله می گذارند تا به سمت پذیرش آن گرایش پیدا کنند. در اصطلاح عامیانه به این روش « هندوانه زیر بغ کسی گذاشتن» می گویند.

3)مغالطه توسل به احساسات عواطف و احساسات

 نقش مهمی در زندگی ما دارند. بدین جهت احساسات ما می توانند در تصمیم گیریهای غلط و خطاهای ذهن ما نیز تأثیر داشته باشند. به عنوان مثال هنگامی که به خشم می آییم یا می ترسیم، خوب فکرنمی کنیم باید مراقب باشیم که هنگام بررسی یک نظر، احساسی عمل نکنیم و تا آنجا که می توانیم عقلانی و منطقی بیندیشیم .

در صورتی که بدون ذکردلیل معتبر از احساسات افراد سوء استفاده شود،آنرا« مغالطه توسل به احساسات« می نامند.

 با استفاده از حس ترحم در مردم، عده ای سودجو، از کودکان خیابانی برای پرکردن جیب های خود استفاده می کنند. حس خودخواهی باعث می شود که گاهی اشتباهات خود و بستگان خود را نبینیم یا به ناحق از آنها حمایت کنیم . خوخواهی و خود دوستی باعث شده است در طول تاریخ، افراد نالایق از طریق تملق و چاپلوسی به مناصب مختلفی نزد شاهان ظالم دست یابند.

4)مغالطه بزرگ نمایی و کوچک نمایی:

با بزرگ نمایی و بدون ذکر دلیل ، سعی در تأیید نظری داشته باشیم یا با کوچک نمایی و بدون ذکر دلیل ، سعی در مخفی کردن حقیقتی داشته باشیم.