گام به گام قلمروزبانی صفحه 99 درس رستم و اشکبوس فارسی (1)

1) بیت زیر را پس از مرتّب سازی اجزای کلام، به نثر ساده برگردانید.

بشد تیز، رهام با خود و گبر                  همی گرد رزم اندر آمد به ابر

2) وقتی می گوییم «بهار،» به یاد چه چیزهایی می افتید؟

درخت، گل، شکوفه، جوانه، شکفتن و... از چیزهایی هستند که به ذهن میرسند و به صورت یک مجموعه یا شبکه با هم می آیند؛ به این گونه شبکه ها یا مجموعه ها «شبکۀ معنایی» می گویند.

اکنون معنای هر واژه را بنویسید؛ آنگاه با انتخاب کلماتی دیگر از متن درس، برای هر واژه، شبکۀ معنایی بسازید.

گرزز

معنا:

مفهوم:

کیوان

معنا:

مفهوم:

3) در تاریخ گذشتۀ زبان فارسی، گاهی یک «متمم» همراه با دو حرف اضافه به کار می رفت؛ مانند:

به جمشید بر، تیره گون گشت روز          همی کاست زو، فرّ گیتی فروز

فردوسی

در این درس، نمونۀ دیگری برای این گونه کاربرد متمم پیدا کنید.

4) گاهی در برخی واژگان مصوت «ا» به مصوت «ی» تبدیل می شود؛ مانند؛

رکاب   ←   رکیب

حجاب   ←   حجیب

به این شکل های تغییر یافته، کلمات «مُمال» گفته می شود.

چند نمونۀ «ممال» در متن درس بیابید و بنویسید.

1) بشد : فعل غیر اسنادی ، تیز : قید

رهام، با خود و گبر، تیز بشد، همی گرد رزم به ابر اندر آمد.

معنی : رهام آماده و حاضر به جنگ با شتاب به میدان جنگ رفت و از شدت مبارزه و جنگاوری او گرد و خاک به میدان نبرد به آسمان رفت.

2) گرز :

معنا: عمود آهنین یا چوبی

شبکه معنایی :تیغ، کمند، تنگ ، بند ، کوس

کیوان :

معنا: سیاره زخل، دورترین سیاره به زمین است و ساکن فلک هفتم

شبکه معنایی : بهرام ، سپهر ، خاک (مجاز از زمین)، خورشید، آسمان، زمین

3) کمان به زه را به بازو فکند                به بند کمر بر، بزد تیر چند

به بند کمر بر : دو حرف اضافه برای یک متمم
4) سلیح ممال سلاح

مزیح ممال مزاح