درسنامه کامل دین و زندگی (2) رشته انسانی فصل 5 مسئولیت های پیامبر (ص)

دريافت و ابلاغ وحی

تعليم و تبيين تعاليم قرآن (مرجعیت دینی)

اجرای قوانين الهی با تشکيل حکومت اسلامی (ولايت ظاهری(

اقدامات پیامبر (ص) در این زمینه؛ دریافت کامل آیات از فرشته وحی و رساندن بدون کم و کاست آن به مردم؛ برای حفظ آیات و امکان دسترسی مردم، کاتبان وحی (نویسندگان) و حافظان وحی (حفظ کنندگان) وجود داشتند؛ اولین و برترین حافظ و کاتب وحی، امام علی (ع) بود؛ سخن عبدالله بن مسعود در مورد فراگیری قرآن از پیامبر (ص): ما 10 آیه از قرآن را از ایشان فرا می گرفتیم و بعد از اینکه در معنای آن تفکر و به آن عمل می نمودیم، بار دیگر برای یاد گرفتن آیات بعدی، نزد ایشان می رفتیم.

اقدامات پیامبر (ص) در این زمینه: پیامبر (ص) فقط رساننده وحی نبود و باید با تعلیم قرآن معارف بلند و جزئیات احکام و شیوه عمل را می آموخت؛ رفتار و گفتار پیامبر (ص)، اولین و معتبرترین مرجع علمی برای فهم عمیق آیات الهی است؛ مسلمانان با مراجعه به گفتار و رفتار ایشان، به معنای واقعی آیات و شیوه انجام دستورات قرآن را می آموزند. ما هم اکنون نماز، روزه، حج و ... که کلیات آنها در قرآن آمده را مطابق گفتار و رفتار ایشان انجام می دهیم.

آیات مرتبط (قل اطیعو الله و الرسول....) و تمام آیات مربوط به دلایل تشکیل حکومت اسلامی؛ معنای ولایت ظاهری سرپرستی و رهبری است و ارکان پنجگانه عبارت اند از نماز، زکات، روزه، حج و ولایت؛ (ولایت از ارکان پنج گانه مهم ترین رکن است.( از اقدامات پیامبر (ص) در این زمینه می توان به محض هجرت به مدینه، با مردم مدینه (انصار) و مردم مکه (مهاجرین) حکومتی بر مبنای اسلام پایه ریزی کرد.

ضرورت اجرای احکام اجتماعی اسلام

ضرورت پذیرش ولایت الهی و نفی حاکمیت طاغوت

ضرورت حفظ استقلال جامعه اسلامی

آیه (لقد ارسلنا...لیقوم الناس بالقسط)

مرتبط با سخن امام خمینی (ره)؛ هیچ حرکت و عملی از فرد و جامعه نیست مگر اینکه اسلام برای آن حکمی مقرر داشته است. اسلام یک دین کاملاً اجتماعی است. حتی به احکام فردی تا جایی که مقدور بوده جنبه اجتماعی داده است. مثل برتری نماز جماعت از فُرادی، یکی از اهداف ارسال پیامبران، برپایی جامعه بر اساس قوانین عادلانه است؛ برای اجرای قوانین نیاز به تشکیل حکومت داریم.

احکام اجتماعی :خمس، زکات، حقوق و مسئولیت های خانواده و جامعه، امر به معروف و نهی از منکر، مبارزه با ظلم و جهاد با تجاوزگران و ستمکاران و توانمندی نظامی

آیه (الم تر الی الذین یزعمون...ان یتحاکمو الی الطاغوت)

مرتبط با سخن امام خمینی (ره)؛ دلیل شرک آمیز بودن نظام های غیر اسلامی، حاکمیت طاغوت است؛ وظیفه مسلمانان از بین بردن آثار شرک از جامعه است، ولی و سرپرست حقیقی خداست لذا اطاعت از دستورهای او و هر که خدا تعیین کرده واجب است. اجرای هر قانونی هم زمانی صحیح است که به قانون الهی برگردد؛ اما طاغوت یعنی چه؟ طاغوت یعنی کسانی که به مردم فرمان دهند و خدا تعیین شان نکرده باشد و فرمانشان نشئت گرفته از قرآن نباشد؛ پیروی از طاغوت حرام است، پس باید در جامعه حکومتی وجود داشته باشد که طاغوتی نباشد.

استقلال جامعه اسلامی یکی از عوامل ضروری تشکیل حکومت اسلامی است؛ قران کریم از مومنان میخواهد که هرگز سلطه بیگانگان را نپذیرند و زیر بار آنها نروند، به این حکم و فرمان قرانی (قاعده نفی سبیل) می گویند. مستکبران و ستمگران جهان همواره بر آن اند که بر جوامع دیگر مسلط شوند و از منابع مادی و معنوی آنان بهره ببرند. تشکیل حکومت اسلامی، هم مانع سلطه بیگانگان می شود و هم می تواند روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را با سایر کشورها به گونه ای تنظیم کند که جامعه اسلامی استقلال خود را در جهات مختلف حفظ نماید و بیگانگان برای تسلط بر مسلمانان راهی نیابند.

همان سرپرستی و رهبری معنوی انسان ها و مرتبه ی بالاتری از ولایت ظاهری است؛ چگونگی و علت (عامل) آن: پیامبر (ص) با انجام وظایف بندگی و عبودیت در مسیر قرب الهی به مرتبه ای از کمال نایل شد که می توانست عالم ماورای طبیعت را مشاهده کند و در عالم خلقت تصرف نماید. نمونه ها:

به اذن خدا، شفای بیمار

دفع بلا از شخص یا جامعه

رفع حاجات مردم در صورت مصلحت

هدایت بندگان از طریق امدادهای غیبی و الهامات روحی و معنوی و تصرف در قلوب، (مانند آموزش حضرت علی (ع) که فرمودند: روزی رسول خدا (ص) هزار باب از علم به رویم گشود که از هر کدام، هزار باب دیگر گشوده می شد.)

میزان بهره مندی از ولایت معنوی؛ بستگی به درجه ایمان و عمل دارد؛ (ایمان بیشتر = استعداد و لیاقت بیشتر برای دریافت هدایت معنوی (هدایت معنوی به تناسب لیاقت و ظرفیت افراد، شکل های مختلف دارد: مثلاً عالمی پاک به صورت الهام در خواب یا بیداری ایشان را ببیند.

عصمت به معنای محفوظ بودن از گناه و از ویژگی های پیامبران است. یعنی انجام واجبات و ترک حرام ها، (لازمه پیامبری است (زیرا اگر عصمت نباشد اعتماد مردم از بین می رود و از پیامبران پیروی نمی کنند.

عصمت در قلمرو های رسالت

اگر در دریافت و ابلاغ وحی معصوم نباشد، دین به درستی نمی رسد و امکان هدایت سلب می شود.

اگر در تبیین تعالیم وحی معصوم نباشد، امکان انحراف در تعالیم شده و سلب اعتماد مردم می شود.

اگر در اجرای فرمان الهی معصوم نباشد، امکان انجام کارهای خلاف و سرمشق گیری و گمراهی و انحراف مردم می شود.

تشخیص عصمت فقط با خداست (الله اعلم حیث یجعل رسالة)، خدا بهتر می داند رسالتش را کجا قرار دهد زیرا؛ فقط خدا از آشکار و نهان اطلاع دارد. پس وقتی کسی را پیامبر می کند، یعنی وی می تواند مسئولیت خود را به درستی انجام دهد.

علت عصمت داشتن پیامبران؛ یک مانع بیرونی نیست بلکه با اختیار خود بر هوی و هوس غلبه کرده و حقیقت گناه را مشاهده می کنند و می دانند با گناه از چشم خدا می افتند لذا محبت خدا را با هیچ چیز عوض نمی کنند. انسانهای معمولی نیز در برخی گناهان معصوم هستند.

الم تر الی یزعمون انهم ءامنو بما انزل الیک و ما انزل من قبلک یریدونان یتحاکمو الی الطاغوت و قد امرو ان یکفرو به و یرید الشیطان ان یضلهم ضلا لا بعید (نساء/60)

آیا ننگریستی به کسانی که گمان و ادّعا می کنند ایمان آورده اند به آنچه بر تو نازل شده و به آنچه پیش از تو نازل شده می خواهند داوری نزد طاغوت برند درحالی که باید به او کافر شوند؟ و شیطان می خواهد که گمراهشان کند گمراهی سخت.

لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط (حدید/25)

قطعاً پیامبرانمان را با دلایل روشن فرستادیم و همراهشان کتاب و ترازو (سنجش اعمال) را نازل کردیم تا مردم، عدالت را به پا دارند.

الله اعلم حیث یجعل رسالة (أنعام/124)

خدا داناتر است و که رسالت خود را بر عهده چه کسی بگذارد.