درسنامه کامل دین و زندگی (2) رشته انسانی فصل 14 مرجعیت و ولایت فقیه

به دلیل همیشگی بودن دین اسلام عقلاً ضروری است که مرجعیت دینی و ولایت ظاهری در عصر غیبت ادامه یابد. زیرا اگر مرجعیت دینی نباشد، به دلیل نبود متخصص دینی، مسائل جدید بی پاسخ مانده و مردم با وظایف خود آشنا نمی شوند همچنین اگر ولایت ظاهری نباشد، احکام اجتماعی اسلام که نیازمند مدیریت و پشتوانه حکومتی است، در جامعه به اجرا در نمی آید.

از اقدامات ائمه (ع) در این زمینه تربیت دانشمندانی بود که بتوانند احکام اسلامی را با استناد به قرآن و روایات به دست آورند.

تفقّه:

تلاش برای کسب معرفت عمیق

فقیه:

کسی که به معرفت عمیق در دین رسیده و می تواند احکام اسلام را از قرآن و روایات بدست آورد.

تقلید:

مراجعه غیر متخصصان در احکام به متخصصان در احکام (روش رایج عقلی است اینکه: غیر متخصص به متخصص رجوع کند.) تقلید برای کسانی لازم است که به سن تکلیف رسیده اند و در احکام دین، متخصص نباشند تقلید شامل اعتقادات (اصول دین) نمی شود بلکه تقلید اختصاص به احکام دین (فروع دین) دارد.

پیامبر (ص): حال کسی که به امام دسترسی ندارد سخت تر از حال یتیم است. (زیرا در مسائل زندگی حکم امام را نمی داند.) راه حل ارائه شده توسط پیامبر (ص) چنین بود که افرادی از پیروان امام که به علوم اهل بیت (ع) آشنا هستند باید نا آشنایان را آگاهی بخشند؛ در نتیجه چنین شخصی در بهشت با پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) خواهد بود.

امام عصر (عج): در پاسخ به اسحاق بن یعقوب که در مورد (رویدادهای جدید) در عصر غیبت سؤال کرد، پاسخ دادند: (و در مورد رویدادهاى زمان به راویان حدیث ما رجوع کنید. که آنان حجّت من بر شمایند و من حجّت خدا بر آن ها مى باشم.)

ضرورت زمانشناس بودن فقیه، این دو روایت بیانگر این است که مسلمانان در غیبت امام نه تنها در مسائل فردی بلکه در مسائل اجتماعی هم باید به فقیه مراجعه کنند و انجام چنین وظیفه ای فقط با نفی حاکمان طاغوت و تشکیل حکومت اسلامی میسر است.

در عصر غیبت کبری، مرجعیت دینی، در شکل مرجعیت فقیه نمود می یابد.

مرجع تقلید:

فقیهی که احکام و قوانین دین را در اختیار مردم قرار داده و مردم غیر متخصص در این زمینه به آنان رجوع می کنند.

ولایت ظاهری: در جهارچوب ولایت فقیه

ولی فقیه:

از فقیهان واجد شرایط کسی که توانایی اداره حکومت را دارد و رهبر جامعه است و قوانین الهی را در جامعه پیاده می کند، ولی فقیه نام دارد.

با تقوا باشد.

عادل باشد.

زمانشناس باشد.

زمان شناس یعنی بتواند احکام دینی را متناسب با نیازهای روز به دست آورد.

اعلم باشد.

اعلم یعنی: از میان فقها از همه عالم تر باشد.

ولی فقیه.

با تقوا باشد.

عادل باشد.

زمانشناس باشد.

مدیر و مدبر باشد؛ بتواند جامعه را در شرایط پیچیده جهانی رهبری کند.

شجاعت و قدرت روحی داشته باشد؛ بدون ترس دربرابر زیاده خواهی های دشمنان بایستد و در اجرای احکام دین از کسی نترسد و مقابل تهدیدها بایستد.

مشروعیت یعنی ولی فقیه پنج شرط گفته شده را داشته باشد یعنی دین به او اجازه رهبری داده است در غیر این صورت پیروی از او حرام است.

مقبولیت یعنی مورد پذیرش مردم باشد. (تشکیل نظام و حکومت اسلامی بر پایه مشروعیت و مقبولیت استوار است..)

اول: از دو نفر عادل و مورد اعتماد که بتوانند فقیه واجد شرایط را تشخیص دهند، بپرسیم.

دوم: یکی از فقیهان در میان اهل علم آنچنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود، واجد شرایط است.

فقیهی که رهبری جامعه اسلامی را بر عهده می گیرد باید شرایط زیر را داشته باشد:

با تقوا باشد.

عادل باشد.

زمانشناس باشد.

زمان شناس یعنی بتواند احکام دینی را متناسب با نیازهای روز به دست آورد.

مدیر و مدبر باشد و بتواند جامعه را در شرایط پیچیده جهانی رهبری کند.

شجاعت و قدرت روحی داشته باشد و بدون ترس و واهمه در برابر زیاده خواهی دشمنان بایستد. در اجرای احکام دین از کسی نترسد و با قدرت، در مقابل تهدیدها بایستد و پایداری کند.

حکومت و رهبری فقیهی که شرایط فوق را دارد، مشروع است؛ یعنی دین به او اجازه رهبری مردم را داده است. در غیر این صورت، پیروی از دستورات وی حرام است. علاوه بر این، ولی فقیه باید از جانب مردم پذیرفته شده باشد تا بتواند کشور را اداره کند و به پیش ببرد. یعنی، فقیه باید نزد مردم جامعه خود، (مقبولیت) داشته باشد. پس تشکیل نظام و حکومت اسلامی، بر دو پایه (مشروعیت) و (مقبولیت) استوار است.

انتخاب ولی فقیه با مرجع تقلید تفاوت دارد، زیرا اداره جامعه تنها با یک مجموعه قوانین و یک رهبری ممکن است در غیر این صورت هرج و مرج و تفرقه پیش می آید. این یک امر بدیهی و روشن در تمام نظام های سیاسی دنیاست.

مستقیم:

انتخاب امام خمینی (ره) با حضور مردم در اجتماعات و راهپیمایی های سراسری

غیرمستقیم:

مردم به خبرگان رأی داده و آنان از میان فقها، شخص شایسته تر را رهبر اعلام می کنند.(انتخاب آیت الله خامنه ای)