الگوی مدیریت سیاسی فضا

سه گروه عمده حکومت ها از نظر مدیریت فضای جغرافیایی کشور و توزیع قدرت در پهنه سرزمین :

1ـ نظام سیاسی تک ساخت (یکپارچه)

2ـ نظام سیاسی فدرال

3ـ نظام سیاسی ناحیه ای و ترکیبی

1ـ نظام سیاسی تک ساخت (یکپارچه)

نظام سیاسی تک ساخت از اروپا به دیگر نقاط جهان راه یافته و کشور فرانسه از پیشگامان این الگوست.

 در این نوع نظام سیاسی، کشور به واحدهای سیاسی واداری کوچک تر مانند استان و شهرستان تقسیم می شود اما حکومت مرکزی حدود اختیارات آنها را تعیین می کند. در این نوع نظام اختیارات محلی محدود و نظام قانون گذاری وسیاست گذاری متمرکز است. قدرت سیاسی از یک کانون، یعنی پایتخت، به سایر نواحی کشور اعمال می شود ومدیریت های محلی، تصمیمات دولت مرکزی را اجرا می کنند. فقط، یک سطح قانون گذاری، یعنی مجلس ملی قانون گذاری، در مرکز وجود دارد و قوانین و مقررات و تشکیالت اداری در تمام کشور همسان است.

برای مثال، در نظام سیاسی تک ساخت، تشکیالت ادارات آموزش و پرورش وقوانین و مقررات آن، شرایط ورود به دانشگاه و یا قوانین اقتصادی مربوط به تجارت و ... در همه نواحی کشور یکنواخت است.

2ـ نظام سیاسی فدرال

در این نوع نظام سیاسی، کشور به چند ایالت تقسیم می شودو ایالت ها اختیارات زیادی دارند. حکومت و توزیع قدرت در سرزمین دو سطح دارد:

الف) سطح فدرال (ملی و حکومت مرکزی(

ب) سطح ایالت (منطقه(

هر ایالت علاوه بر وجود حکومت و نیروی تصمیم گیری در سطح ملی، قوه مقننه و مجریه و قضائیه مستقل نیز دارد. مجلس نمایندگان و سنا درمرکز کشور و مجلس ایالتی در هر ایالت مستقرند و قانون گذاری می کنند. به همین سبب، برخی قوانین ایالت ها با یکدیگرمتفاوت اند و هر ایالت در امور وبرنامه ریزی توسعه اقتصادی و اجتماعی خود به طور مستقل تصمیم گیری و عمل میکند.

نقش حکومت مرکزی در نطام قدرال: در این نوع نظام سیاسی، حکومت مرکزی نقش هماهنگ کننده و ارتباط دهنده ایالت ها را بر عهده دارد و ایالت ها در دفاع، سیاست خارجی و واحدپول ملی از حکومت مرکزی تبعیت می کنند.

برای مثال، در الگوی فدرال در کشوری مانند استرالیا، قوانین آموزش و پرورش، نوع برنامه های درسی و دوره های تحصیلی در ایالت های مختلف، متفاوت است.

البته باید توجه داشت که کشورهای فدرال و کشورهای یکپارچه از نظر واگذاری اختیارات به واحدهای سیاسی - اداری خود کاملاً شبیه به هم نیستند و درجه و میزان تمرکز حکومت و همچنین اختیارات واحدها در آنها متفاوت است.

3ـ نظام سیاسی ناحیه ای و ترکیبی

در این نوع نظام، بخش اعظم کشور به صورت تک ساخت است؛ فقط یک یا چند بخش کوچک به صورت ناحیه ای و خودمختار اداره می شوندو مناطق خود مختار اختیارات سیاسی و اجرایی ویژه ای در ناحیه خود دارند. نظام سیاسی کشورهای عراق، جمهوری آذربایجان و انگلستان ازاین نوع است.

مهم ترین عوامل پیدایش و بقای یک کشور : کشورهای جهان بر پایه یک یا چند عامل به وجود می آیند و به حیات خود ادامه می دهند.هویت ملی،همبستگی ملی وپیوستگی سرزمینی از مهم ترین عوامل پیدایش و بقای یک کشورند و درصورتی که این عوامل تضعیف شوند، آن کشور در خطر نابودی و فرو پاشی قرار می گیرد.

پس، حکومت ها و ملت ها باید عوامل پیدایش و بقای کشور خود را بشناسند و برای حفظ و تقویت آنها بکوشند.