درسنامه کامل جامعه شناسی (3) فصل 3 نظم اجتماعی

یعنی اینکه؛ هر پدیده اجتماعی بر اساس هنجارهای اجتماعی قواعد و قوانین رسمی/ غیر رسمی در جای خود قرار گرفته باشد. یعنی اینکه: جایگاه و نقش هر کدام از پدیده های اجتماعی، بر اساس قواعد اجتماعی مشخص شده باشد.

دانش آموزی که دیر به مدرسه می رسد/ دانش آموزی که تکالیف خود را به موقع انجام نمی دهد/ راننده ای که در شانۀ خاکی جاده؛ رانندگی می کند یا سبقت غیرمجاز می گیرد/ کارمند بانکی که در پرداخت وام؛ آشنایان و بستگان خود را در اولویت قرار می دهد/ پزشکی که بیماران خود را در مطب منتظر می گذارد و....

در تک تک موارد فوق؛ کنش های افراد هنجارمند نیست؛ یعنی؛ مبتنی بر قانون و قاعده نیست و به گونه ای خودخواسته و خودسرانه انجام می گیرد . بدین ترتیب این موارد مصداق هایی از بی نظمی محسوب می شوند.

از طریق نظم یا همان قانونمندی اجتماعی است که ما می توانیم کنش های دیگران را پیش بینی کنیم و با آنها همکاری داشته باشیم.

مشخص نمودن توقعات و انتظارات اجتماعی

ما ازطریق نظم اجتماعی قاعده مندی اجتماعی؛می دانیم که چه توقعات و انتظاراتی می توانیم از دیگران داشته باشید و دیگران هم می دانند که چه توقعاتی می توانند از ما داشته باشند.

ما معمولا به وجود این نوع نظم ها دقت نمی کنیم .....اگر شما بعنوان یک فرد بی طرف خانواده خودرا بررسی کنید. به وجود این نظم ها پی خواهید برد.

دانش عملی و ابزاری؛ دانشی است ساده و راحت که افراد بنا به نیازهای عملی خود و از دید خود؛ دربارۀ پدیده ها و موقعیت ها می سازند/دانش علمی؛ دانشی است عمیق که محققان به گونه ای بی طرفانه دربارۀ ابعاد و پیچیدگی های پدیده ها و موقعیت ها بدست می آورند.

همانگونه که می دانیم؛ هر کدام از نهادها و بخش های مختلف جامعه؛ قواعد و قوانین خاص خودشان را دارند. مسأله اینجاستکه در یک جامعه؛ نهادها و بخش های مختلف چگونه با همدیگر مرتبط، هماهنگ و سازگار می شوند؟؟

پاسخ به این سؤال؛ مفهوم ساختار اجتماعی را به میان می آورد.

نکته مهم اینجاست که؛ پایگاه و نقش هر کدام از پدیده های اجتماعی و سلسله مراتب موجود میان آنهاست که چگونگی پیوند و ارتباط میان آنها را مشخص می سازد.

به گونۀ کامل تر، می توان گفت: ساختار اجتماعی یعنی:

الگوی سازماندهی / سازماندهی پایگاه ها و نقش های اجتماعی/ الگوی سلسله مراتب /میزان اقتدار و حقوق و وظایف پایگاه ها و نقش ها که الگوی ارتباط و پیوند میان بخش های مختلف اجتماعی را مشخص می سازد.

ساختار خانواده: یعنی : پایگاه و نقش هر یک از اعضاء / اقتدار و حقوق و وظایف آنها / و چگونگی پیوند و ارتباط میان آنها.

برخی خانوداه ها ساختار سنتی دارند. به این مفهوم که : نقش و جایگاه و اقتدار پدر بسیار باالتر از سایر اعضاست و و الگوی ارتباطی بصورت آمریت – اطاعت است. پدر امر کننده/ سایر اعضاء مطیع برخی خانواده های ساختار مدرن و دموکراتیک دارند. نقش و جایگاه و اقتدار اعضاء برابر است. الگوی ارتباطی بصورت احترام متقابل است.

عبارت است از بیان چرایی و چگونگی یک پدیده. تببین: نشان دادن علت و چگونگی ایجاد و زوال یک پدیده

منظور از چرایی : علت یابی است و منظور از چگونگی : فرایندها و روندهاست.

در تبیین به تمام عوامل احتمالی که به ظاهر هیچ ربطی هم به یکدیگر ندارند توجه شده و بین آنها ارتباط داده می شود. یا اینکه میان پدیده هایی که قبال در ارتباط با هم دیده می شدند، روابط جدیدی برقرار می شود.

جامعه شناسی تبیینی؛ همان جامعه شناسی پوزیتیویستی است و پوزیتیویسم به معنای وحدت روش علوم است. یعنی در همۀ علوم؛ روش مطالعه یکسان است و آن هم روش تجربی است.

تبیینی که صرفاً به بدنبال عوامل یا دالیل تجربی است. عوامل و دلایلی که قابل مشاهده / قابل اندازه گیری/بیرونی/ عینی واقعی و قابل اثبات باشند.

 در تبیین تجربی؛ عوامل و دلایلی درونی و ذهنی؛ اصال معتبر و قابل بررسی نخواهند بود.

 1-  جامعه را واقعیتی بیرونی تصورمی کند که قوانین مستحم و ثابت خودش را دارد. مانند طبیعت که قوانین مستحکم و ثابت خودش را دارد. جامعه دستاوردی انسانی نیست و خود تنظیم است.

2- با چنین تصوری نسبت به جامعه؛انسانها فقط می تواننند جامعه را بشناسند، نمی توانند تغییری بنیادی در جامعه ایجاد کنند. زیرا جامعه با قواعد و قوانین ثابت و عمومی خودش اداره می شود.

3-  با این رویکرد ؛ نظم و قواعد اجتماعی بیرون و مستقل از انسانهاست و لذا آنها می باست صرفا خودشان را با نظم و قواعد تطبیق داده و با آن سازگار شوند.

4- با این رویکرد؛ انسان در حد پیچ و مهره های نظم اجتماعی تقلیل یابد. زیرا این تصور وجود دارد انسانها تابع نظم و قواعد اجتماعی هستند و این قواعد و قوانین اجتماعی است که به زندگی و کنش های انسانها شکل می دهند.