جواب فصل 5 دماوندیه فارسی (3)

1) ای دیو سپید پای در بند                 ای گنبد گیتی ای دماوند

2) از سیم به سر یکی کله خود           ز آهن به میان یکی کمربند

3) تا چشم بشر نبیندت روی             بنهفته به ابر، چهر دلبند

4) تا وارهی از دم ستوران                  وین مردم نحس دیومانند

5) با شیر سپهر بسته پیمان               با اختر سعد کرده پیوند

6) چون گشت زمین ز جور گردون       سرد و سیه و خموش و آوند

7) بنواخت ز خشم بر فلک مشت       آن مشت تویی تو ای دماوند

8) تو مشت درشت روزگاری               از گردش قرنها پس افکند

9) ای مشت زمین بر آسمان شو         بر وی بنواز ضربتی چند

10) نی نی تو نه مشت روزگاری          ای کوه نی اَم ز گفته خرسند

11) تو قلب فسرده زمینی                   از درد ورم نموده یک چند

12) تا درد و ورم فرونشیند                 کافور بر آن ضماد کردند

13) شو منفجر ای دل زمانه               وان آتش خود نهفته مپسند

14) خامش منشین سخن همی گوی   افسرده مباش خوش همی خند

15) پنهان مکن آتش درون را             زین سوخته جان شنو یکی پند

16) گر آتش دل نهفته داری              سوزد جانت به جانت سوگند

17) ای مادر سرسپید بشنو                این پند سیاه بخت فرزند

18) برکش ز سر آن سپید معجر        بنشین به یکی کبود اورند

19) بگرای چو اژدهای گرزه                بخروش چو شرزه شیر ارغند

20) بفکن ز پی این اساس تزویر       بگسل ز هم این نژاد و پیوند

21) بر کَن ز بُن این بنا که باید          از ریشه بنای ظلم برکند

22) زین بی خردان سِفله بستان       دادِ دلِ مردمِ خردمند

1) ای دماوند که همانند دیوسپید، اسیر و گرفتار هستی، ای دماوند که همانند بام جهان برافراشته ای.

2) ای دماوند! تو کلاه جنگی سفیدی از نقره (برف) بر سر نهاده ای و کمربندی آهنین (صخره‌ها و سنگ‌ها) به کمر بسته ای.

3) چهره زیبای خود را در ابرها پنهان کرده­ای تا چشم آدمی روی تو را نبیند.

4) برای این­که از هم­صحبتی و هم­نشینی مردم نادان و شومِ دیوصفت رهایی یابی

5) با آفتاب پیمان بسته‌ای و با ستاره مشتری پیوند و پیوستگی پدید آورده ای.

6) هنگامی که زمین از بیداد و ستمِ آسمان (روزگار) اینچنین خفه و خاموش و آویزان شد

7) زمین از شدت خشم، مشتی بر آسمان کوبید و تو ای دماوند همان مشت زمینی.

8) ای دماوند! تو مشت بزرگِ خشم و اعتراض دیرینه زمانه ای که از گذشت روزگاران به ما به جا مانده است.

9) ای دماوند که مشت زمینی! به آسمان برو و چند ضربه بر آسمان بکوب.

10) نه نه، تو مشت روزگار نیستی. ای کوه من، از این سخن خود (تشبیه دماوند به مشت) خشنود نیستم.

11) ای دماوند! تو قلب سرد و منجمد زمین هستی که از شدت درد و اندوه مقداری آماس کرده است.

12) برای این که درد و ورم تو آرام بگیرد و اندکی تسکین بیابد مرهمی از برف بر ورم تو نهاده اند.

13) ای کوه دماوند که چون قلب زمانه هستی، آتشفشان کن و بیش از این خرسند مباش که آتش درونت پنهان بماند.

14) ای دماوند (آگاهان خاموش جامعه)، خاموش و آرام نباش و چیزی بگو (اعتراض کن)، غمگین و ناخوش نباش و با شادی بخند.

15) ای دماوند! خشم درونت را در دلت پنهان نکن، خشمت را بیرون بریز و از این شاعرِ دل­سوخته دردمند پندی بشنو.

16) اگر آتش درونت را بیرون نریزی و در دلت پنهان کنی به جان تو سوگند می­خورم که جانت را نابود می‌سازد.

17) ای دماوند! ای مادر سرسپید و پیر من! پند فرزند بدبخت خودت را بشنو.

18) ای دماوند، از ناتوانی و خاموشی دست بکش. بر اورنگ فرمانروایی بنشین و توانایی ات را نمایان کن.

19) مانند اژدهای بزرگ و کُشنده، حمله­ور شو و مانند شیر خشمگین و قهرآلود، فریاد و خروش برآور. 

20) پایه‌های این ساختمان ستم و ریا را ریشه کن ساز و نسل و نژاد این فرمانروایان بیدادگر را نابود ساز.

21) این بنای ستم را نابود کن؛ زیرا بنای بیداد را باید ریشه کن کرد و نابود ساخت.

22) از این فرمانروایان بی خرد پست و فرومایه، حق انسان های خردمند و آگاه را بگیر.

1) معادل معنایی واژه های مشخص شده را در متن درس بیابید.

* «سریر» مُلک عطا داد کرد گار تو را                   به جای خویش دهد هرچه کردگار دهد

ظهیرالدّین فایابی

* دردناک است که در دام شغال افتد شیر            یا که محتاج «فرومایه» شود، مردِ کریم

شهریار  

2) از متن درس، چهار ترکیب وصفی که اهمیت املایی داشته باشند، بیابید و بنویسید.

3) در بیت های زیر، ترکیب های اضافی را مشخص کنید.

الف) تو مشتِ درشتِ روزگاری                  از گردش قرن ها پس افکند

ب) زین بی خردان سفله بستان               دادِ دلِ مردمِ خردمند

1) * سریر: آورند

* فرومایه: سفله

2) بی خردان سفله – این اساس – مردم نحس – قلب فسرده

3) مشت روزگار - گردش قرن ها – دادِ دل – دلِ مردم

1) در کدام بیت ها آرایه « حُسن تعلیل » به کار رفته است؟ دلیل خود را بنویسید.

2) در بیت های زیر، استعاره ها را مشخص کنید و مفهوم هر یک را بنویسید.

* از سیم  به سر یکی کُلَه خود                             ز آهن به میان یکی کمربند

* پنهان نکن آتش درون را                                زین سوخته جان، شنو یکی پند

3) شعر های « دماوندیه » و « مست و هشیار» را از نظر قالب مقایسه کنید.

1) بیت های سوم – پنجم – هفتم – یازدهم و دوازدهم

2) * سیم: برف / کُله خود: قله / آهن: سنگ ها و صخره ها

* آتش: درد و رنج

3) شعر «دماوندیه» در قالب قصیده سروده شده است و شعر «مست و هشیار» در قالب قطعه. محتوای هر دو بیان مسائل اجتماعی است.

1) محمدتقی بهار شعر دماوندیه را در سال 1301 هجری شمسی سرود. در این سال به تحریک بیگانگان، هرج و مرج قلمی اجتماعی و هتّاکی ها در مطبوعات و آزار وطن خواهان و سستی کار دولت مرکزی بروز کرده بود. بهار این قصیده را با تأثیرپذیری از این معانی گفته است؛ با توجه به این نکته، به پرسش های زیر پاسخ دهید.

الف) مقصود شاعر از « دماوند » و « سوخته جان » چیست؟

ب) چرا شاعر خطاب به  «دماوند» چنین می گوید؟

تو قلب فسرده زمینی                        از درد، ورم نموده یک چند

2) معنی و مفهوم بیت زیر را به نثر روان بنویسید.

بفکن به پی این اساس تزویر                بگسل ز هم این نژاد و پیوند

3) معنی مشترک سروده های زیر را بنویسید.

* شو منفجر ای دل زمانه                         وان آتش خود نهفته مپسند

بهار

* دلا خموشی چرا؟ چو خُم نجوشی چرا؟     برون شد از پرده راز، تو پرده پوشی چرا؟

عارف قزوینی

1) الف) دماوند: روشنفکران جامعه            سوخته جان: خودِ شاعر

ب) آنرا قلب زمین می داند که به خاطر درد و رنج جامعه یخ زده می داند.

2) بازگردانی: پایه و شالوده این همه فریب و دورویی و نژاد ستمگران را از ریشه بر کن.
پیام: آرزوی نابودی حکومت تزویرگر و ستمگر

3) توصیه به مبارزه و قیام علیه ظلم و بیداد و پرهیز از سکوت.

1) درباره شیوه بیان نویسنده توضیح دهید.

2) درباره فضا و حسّ و حال حاکم بر این متن به اختصار بنویسید.

1) نویسنده با زبان ساده، صمیمی و در عین حال طنزآمیز و خنده‌دار یک ماجرا را بیان می‌کند. عبارات عامیانه و محاوره‌ای، نوشته را به زبان کوچه و بازار نزدیک کرده و در عین حال به نوشته، صداقت و صمیمیت بخشیده است.

2) فضای میدان جنگ با کلماتی خوشایند به تصویر کشیده می شود.