جواب فصل 5 نگارش علمی: مقاله نویسی (1) نگارش (3)

دو عنوان برای مقاله تحقیقی پیشنهاد دهید که هم محدود باشد، هم شفاف.

ساعات اموزشی و نحوه ی اموزش
یادگیری کتب درسی به صورت انلاین

مقدمه زیر را بخوانید و دو بخش زمینه مسئله و بیان مسئله را در آن تحلیل کنید.

 از نظر انجمن ملی خواندن (2000 ) درک مطلب اهمیت زیادی در رشد مهارت های کودکان و به ویژه در توانایی تحصیلی آنها دارد. اهمیت درک متن در توانایی تحصیلی دانش آموزان موجب گردیده است مطالعات بین المللی در زمینۀ پیشرفت سواد خواندن به ارزیابی توانایی خواندن کودکان بپردازد. مطالعه بین المللی پیشرفت سواد خواندن (پرلز) یکی از مجموعه مطالعات گسترده ای است که انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی (IEA )نجام می دهد. مطالعۀ بین المللی پیشرفت سواد خواندن (پرلز) به ارزیابی توانایی خواندن کودکان در پایۀ چهارم ابتدایی می پردازد و به فاصلۀ هر پنچ سال برگزار می گردد. نتایج آزمون پرلز 2001،2006 و 2011 نشان می دهد که میانگین کل نمرات جهانی در آزمون پرلز 500 است و میانگین کل نمرات دانش آموزان ایرانی به طور معنا داری کمتر از میانگین جهانی است (کریمی، 1388 ) این مطالعه با استفاده از مداخلۀ آموزشی سعی در بهبود وضعیت درک متن دانش آموزان 9 تا 10 ساله دارد.

مؤلفان

زمینه مسئله:

زمینه مسئله دریچه و پنجره ورود به بحث مقاله است. در این متن نویسنده یک نگاه کلی را در ابتدای متن بدین صورت آورده است که: از نظر انجمن ملی خواندن درک مطلب اهمیت زیادی در رشد مهارت های کودکان و بنابراین در توانایی تحصیلی آنها دارد.

نویسنده با این عنوان متن خود را آغاز می کند تا بر اصل اخلاق پژوهش یعنی همان ذکر منابع پایبند باشد. در این مطلب برای بهبود تحصیلی و بالا بردن توانایی تحصیلی دانش آموزان از درک متن و توانایی خواندن استفاده کرده است و همچنین  اهمیت سواد خواندن در دانش آموزان با پشتوانه نتایج تحقیقات مطالعات بین المللی مورد بررسی قرار گرفته است.

بیان مسئله:

در بیان کردن مسئله سعی در این بوده که در یک جمله انجام شود یعنی در این جمله که: سعی در بهبود وضعیت درک متن دانش آموزان 9 تا 10 ساله دارد. یعنی مخاطب این درک مطلب بیشتر با این افراد است. در بیان کردن مطئله عنوان ریزتر و جزیی تر مطرح و بررسی می شود.

بدنۀ اصلی مقالۀ «جنبه های ادبی در تاریخ بیهقی» را بخوانید. این مقاله حاصل پژوهش کتابخانه ای است. در این بخش نویسنده موضوع مورد نظر خود را توضیح می دهد. انسجام و پیوستگی بندها را تحلیل کنید.

«تاریخ بیهقی جدا از ارزش های تاریخی، دارای ادبیات خاصی است و کمتر کتاب منثوری را می توان یافت که اینگونه به واژه گزینی توجه داشته باشد. بنا به قول شفیعی کدکنی، در بسیاری از عبارات بیهقی یا تذکرة الاولیا نظم، بیشتر رعایت شده است تا مثال بسیاری از شعرهای سروش اصفهانی یا قاآنی. در بسیاری از عبارات بیهقی یا تذکرة الاولیا و یا نثر عین القضات همدانی، به حالتی از اجتماع کلمات برخورد می کنیم که در منتهای قدرت ترکیب و انتظام قرار دارد؛ به حدی که اگر کلمه ای پس و پیش شود، آن سلسله و انتظام به هم می خورد )شفیعی کدکنی، 1384   .) زبان بیهقی زبان گفتاری مردم است؛ از همین رو به راحتی قابل درک است. یکی از ویژگی های زبانی او کوتاهی جملات است. از نظر او جمله کوتاه مخاطب را آزار نمی دهد. بیهقی برای گسترش دامنۀ تعبیرات و ترکیبات و مفردات خود از امکانات زبانی مانند ترکیب سازی، واژه سازی و همچنین پسوندها و پیشوندها استفاده می کند.

 او با خودداری از به کار بردن مترادفات و کلمات زائد، نثر را زدوده و بلیغ جلوه گر ساخته است. البته اندک کاربرد او نیز موسیقی و زبان او را فربه می کند: «و دیگر روز خصمان قویتر و دلیرتر و بسیارتر و به کارتر آمدند و از همۀ جوانب جنگ پیوستند (بیهقی، 1380) »

 زاویۀ دید در تاریخ بیهقی، دانای کل است و زاویۀ دید شخصیت ِ های اصلی و فرعیِ داستان، از دید سوم شخص نقل می شود. داستان های او ساختار پیوسته ای دارد که به وسیلۀ روایات دیگر قطع می شود: «اکنون به سر تاریخ باز شوم». او ضمن اینکه از تکنیک بازگشت به گذشته استفاده می کند، چندین داستان را هم به صورت همزمان توضیح می دهد. درهم تنیدگی جملاتی که بیهقی از آنها سود برده است، تسلسل مفاهیم و معانی را در پی دارد و باعث می شود فکر نویسنده بدون وقفه و زنجیروار وارد ذهن خواننده شود.»

از مهمترین ویژگی هایی که در کتاب تاریخ بیهقی می توان اشاره کرد این است که کلمات، عبارات و جملات را بهم پیوستگی خاص و به سزایی در برگرفته است. این پیوستگی به نوعی است که معنا و مفهوم عبارات در ذهن خواننده تداعی می شود و خواننده هنگام خواندن تصور می کند که در همان صحنه قرار گرفته است.

از مهترین ویژگی های دیگر این کتاب این است که به اختصار صحبت نموده و همچنین از کلمات و عبارات زیبا استفاده نموده است، در نتیجه درک آن را ممکن نموده است.

در این مقاله ، ابتدا به طور کلی نوشتار را تحلیل نموده و سپس یک تحلیل علمی ادبی را ارائه می نماید.

بخش بحث و نتیجه گیری مقالۀ «یادگیری معنادار» را باتوجه به دو نکته زیر بررسی کنید:

- تحلیل یافته ها

- نتیجه  گیری با استفاده از مطالب مقدمه

از نقطه نظر تحلیل یافته ها:

1- کلمات از چهار دستۀ حیوانات، اسامی خاص، حرفه ها و گیاهان تشکیل شده است.

2- شرکت کنندگان کلمات مزبور را به صورت مجموعۀ معنادار به یاد می آورند.

3- زمانی که تشخیص می دهند اطّلاعات جدید )فهرست کلمات ) را می توان در قالب بندی ها معنادارتر کرد مجموعه یابی ها انجام می گیرد.

4- یادگیری ساده تر می شود، زیرا یادگیرنده، آنها را معنادار کرده است.

از نقطه نظر نتیجه  گیری با استفاده از مطالب مقدمه

افراد به جای اینکه پردازشگران منفعل اطّلاعات باشند، پردازشگرانی فعّال اند و برای یادگیری و به خاطرسپاری مطالب، در ذهن خود، چارچوب معنایی ایجاد می کنند.

تمرین(1)

چند مقاله تحقیقی را در مجلّات انتخاب کنید و با توجه به آنچه آموختید نقاط قوت و ضعف آن را بیابید.

تمرین(2)

با راهنمایی دبیرتان موضوعی انتخاب کنید و مقاله ای تحقیقی بنویسید.

تمرین(1)

براساس آنچه که در تحقیقات انجام شده مشاهده کردیم، از نقاط قوت مجلات می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

خوب رسانیدن مطلب مورد نظر به ذهن مخاطب ، دارا بودن اشکال و تصاویر مربوط به نوع مجله که بازگوی موضوع مجله می باشد ، چکیده های مناسب و استفاده از کلیدواژه های متناسب با آن ها، فهرست بندی مناسب ، استفاده از طراحی مناسب برای مقاله های تحقیقی ، متن بندی و استفاده از عناوین مناسب.

از نقاط ضعف این مقالات می توان به موارد زیر اشاره نمود:

بعضی از مقالات دارای کلی گویی هایی بود که نمی توانست ذهنیت منسجمی از عنوان مقاله به مخاطب بدهد ، استفاده از کلمات و عبارات دشوار فهم که درباره آن توضیحی داده نشده است تا مخاطب مقاله بداند که مفهوم دقیق این کلمات و عبارات چیست ، استفاده از چکیده های خیلی مختصر و کلی گویی های بی مورد درباره موضوع مقاله.

تمرین(2)

چکیده : شاهنامه فردوسی که نزدیک به پنجاه هزار بیت دارد ، مجموعه ای از داستانهای ملی و تاریخ باستانی پادشاهان قدیم ایران و پهلوانان بزرگ سرزمین ماست که کارهای پهلوانی آنها را همراه با فتح و ظفر و مردانگی و شجاعت و دینداری توصیف می کند. در این نوشتار قصد آن داریم که توضیحی هر چند مختصر درباره این کتاب بدهیم.
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی، داستان، شعر، پادشاهان، قهرمانان، رستم، سهراب.

مقدمه : شاهنامه فردوسی که نزدیک به پنجاه هزار بیت دارد ، مجموعه ای از داستانهای ملی و تاریخ باستانی پادشاهان قدیم ایران و پهلوانان بزرگ سرزمین ماست که کارهای پهلوانی آنها را همراه با فتح و ظفر و مردانگی و شجاعت و دینداری توصیف می کند .حکیم ابولقاسم فردوسی تمام وقت و همت خود را در مدت سی و پنج سال صرف ساختن چنین اثر گرانبهایی کرد .

بدنه اصلی :  فردوسی پس از آنکه تمام وقت و همت خود را در مدت سی و پنج سال صرف ساختن چنین اثر گرانبهایی کرد ،در پایان کار آن را به سلطان محمود غزنوی که تازه به سلطنت رسیده بود ، عرضه داشت ، تا شاید از سلطان محمود صله و پاداشی دریافت نماید و باعث ولایت خود شود. سلطان محمود هم نخست وعده داد که شصت هزار دینار به عنوان پاداش و جایزه به فردوسی بپردازد. ولی اندکی بعد از پیمان خود برگشت و تنها شصت هزار درم یعنی یک دهم مبلغی را که وعده داده بود برای وی فرستاد.

حکیم ابولقاسم فردوسی از این پیمان شکنی سلطان محمود رنجیده خاطر شد و از غزنین که پایتخت غزنویان بود بیرون آمد و مدتی را در سفر بسر برد و سپس به زادگاه خود بازگشت.علت این پیمان شکنی آن بود که فردوسی مردی موحد و پایبند مذهب تشیع بود و در شاهنامه در ستایش یزدان سخنان نغز و دلکشی سروده بود ، ولی سلطان محمود پیرو مذهب تسنن بود و بعلاوه تمام شاهنامه در مفاخر ایرانیان و مذمت ترکان آن روزگار که نیاکان سلطان محمود بودند سروده شده بود.

همین امر باعث شد که وی به پیمان خود وفادار نماند اما چندی بعد سلطان محمود از کرده خود پشیمان شد و فرمان داد که همان شصت هزار دینار را به طوس ببزند و به فردوسی تقدیم کنند ولی هدیه سلطان روزی به طوس رسید که فردوسی با سر بلندی و افتخار حیات فانی را بدرود گفته بود و در گذشته بود. و جالب این است که دختر والا همت فردوسی از پذیرفتن هدیه پادشاه خودداری نمود و آن را پس فرستاد و افتخار دیگری بر افتخارات پدر بزرگوارش افزود.

معروف ترین داستانهای شاهنامه : داستان رستم و سهراب ، رستم و اسفندیار ، سیاوش و سودابه،  زال و رودابه است.

شاهنامه

شاهنامه اثر فردوسی، یکی از بزرگترین حماسه‌های جهان، شاهکار حماسی فارسی و حماسهٔ ملی ایرانیان و نیز بزرگترین سند هویت ایشان است.آن را قرآن عجم نیز نام نهاده‌اند. شاهنامه اثری است منظوم در حدود پنجاه‌هزار بیت در بحر متقارب مثمن محذوف (یا مقصور) (فعولن فعولن فعولن فعل (فعول)). سرایش آن حدود سی‌سال به طول انجامید. فردوسی خود در این باره ‌می‌گوید:

بسی رنج بردم درین سال سی             عجم زنده کردم بدین پارسی

آخرین ویرایشهای فردوسی در شاهنامه در سالهای ۴۰۰ و ۴۰۱ هجری قمری روی‌داد.

موضوع داستانهای شاهنامه

شاهنامه شرح احوال، پیروزیها، شکستها و دلاوریهای ایرانیان از کهنترین دوران (نخستین پادشاه جهان کیومرث) تا سرنگونی دولت ساسانی به دست تازیان است (در سده ۷ میلادی). کشمکشهای خارجی ایرانیان با هندیان در شرق، تورانیان در شرق و شمال شرقی، رومیان در غرب و شمال غربی و تازیان در جنوب غربی است. علاوه بر سیر خطی تاریخی ماجرا، در شاهنامه داستانهای مستقل پراکنده‌ای نیز وجود دارند که مستقیما به سیر تاریخی مربوط نمی‌شوند.

از آن جمله: داستان زال و رودابه، رستم و سهراب، بیژن و منیژه، بیژن و گرازان، کرم هفتواد و جز اینها بعضی از این داستانها به طور خاص چون رستم و سهراب از شاهکارهای مسلم ادبیات جهان به شمار ‌می‌آیند.

بحث و نتیجه گیری:

با مطالعه شاهنامه فردوسی در می یابیم که این کتاب حاصل دست رنج سال های دوران پختگی این حکیم نامدار ایرانی می باشد که چنین حماسه های اساطیری زیبایی در آن به تصویر کشیده شده است و بایستی قدر این گنجینه ادب پارسی را بدانیم.

منبع: دکتر محمدباقر اسلامی فردوس ، (1390) ، سیری در اساطیر شاهنامه ، چاپ اول ، نشر بازرگان ، صص 15-16 و صص 21-22 .

مَثَل های زیر را بخوانید. سپس یکی را انتخاب کنید و آن را گسترش دهید.

الف) آفتاب پشت ابر نمی ماند.

ب) عاقل نکند تکیه به دیوار شکسته.

پ) عالم شدن چه آسان، آدم شدن چه مشکل!

الف) آفتاب پشت ابر نمی ماند

مقدمه:

وقتی ابرهای سیاه به یکباره همراه با باد مانند موج دریا در آسمان غوطه ور می شوند و با برخورد به یکدیگر رعد و برق به وجود می آورند، طوفان به وجود می آید و همه جا را به یکباره دگرگون می کند اما آیا این طوفان همیشگی است یا طلوعی دوباره به دنبال دارد؟

تنه انشاء: آیا دیده ایی بعد از یک روز سرد و برفی، وقتی که ابرهای سیاه همه جا را در برگرفته اند، بعد از طوفانی سهمناک و جدالی عظیم میان ابر و باد و خورشید، خورشید پیروز میدان می شود و ابرهای سیاه را کنار می زند و باز نورافشانی می کند. آن آفتاب و آن تابش نور خورشید آنچنان محصور کننده است که هرکسی را وادار می کند به اعتراف اینکه هیچ گاه، آفتاب پشت ابر نمی ماند و هرگز طوفان و ابر ماندنی نیستند و به زودی می گذرند و باز روزی آفتابی با آسمانی صاف خواهیم داشت اما این ضرب المثل مفهوم های دیگری را نیز به دنبال دارد.

اینجا آفتاب استعاره از روزهای خوب و خوش و بدون سختی است و ابر استعاره از روزهای بد و پر از سختی است. این مثل دلالت دارد بر این که دنیا پر است از فراز و نشیب های متعدد که در طول زندگی گاهی در فراز آن صعود می کنیم و گاهی دیگر در نشیب اش سقوط می کنیم! یعنی در پس هر سختی قطعا آسانی وجود دارد و روزهای خوب نتیجه روزهای بد و سخت است که پشت سر گذاشته ایم. باید با امید به دستیابی به روزهای خوب، روزهای سخت را با صبر و تحمل و با فکری باز و هوشی قوی پشت سر بگذاریم..زیرا این جایزه ی پیروزی در امتحان ماست.

نتیجه گیری: آدمی هر روزش یک آزمون است و هر لحظه اش در حال پاسخ دهی و سنجش به پروردگار بزرگ است اما این به خود ما باز می گردد که چگونه روزهای ابری خود را  پشت سر بگذاریم و با امید به روزهای آفتابی مسیر زندگی را طی کنیم. زیرا قطعا هیچ گاه آفتاب پشت ابر نمی ماند.

ب) عاقل نکند تکیه به دیوار شکسته

دیواری که شکسته باشد تکیه کردن به آن یعنی دیوانگی چرا چون تکیه کردن به دیواری که شکسته است باعث می‌شود که خود فرد نیز مثل همان دیوار بریزد. انسان باید همیشه عقل خود را به کار بگیرد و همانگونه که می گویند چون عقل نباشد جان در عذاب است نیز مصداق همین مثل است.  انسانی که عقل است و عقل خود را به کار میگیرد و از عقل خود پیروی می‌کند همیشه کاری را انجام می‌دهد که این باعث همیشه عقلانی ترین کار را سعی می‌کند انجام دهد. تکیه بر دیوار شکست یعنی مثلاً شما بخواهید به یک فردی که معتاد است اعتماد کنید و با او مثلا در یک کار شریک شوید چون شخص معتاد مثل دیوار شکسته ایست که هر لحظه امکان ریختن آن وجود دارد . فرد معتاد به دلیل مریضی که دارد و نمی تواند بر نفس خود غلبه کند همیشه به دنبال مواد مخدر می رود.

اگر شما به دیوار این شخص تکیه کنید مسلماً ضرر خواهید کرد چرا چون مثلا فرد پس از مدتی دوباره به سمت مواد خواهد رفت و هر چقدر پول در بیاورد صرف کشیدن مواد خواهد کرد و از آن طرف اگر پول هایش تمام شود از پول‌هایی که در این کار شما شریک شدید استفاده خواهد کرد  و در نتیجه شما هستین که ضرر می کنید. فردا به زمانی که بخواهد با کسی شریک شود ابتدا سابقه او را در می آورد سپس از چند نفر مشورت گرفته و پس از آن به سراغ شراکت با آن فرد خواهد رفت پس در نتیجه عاقلانه تر این کار را انجام داده و آن کسی که کار عاقلانه ای نکرده ضرر خواهد کرد. توصیه من به شما عزیزان این است که در همه امور و کارها سعی کنید و با توجه به عقل تان تصمیم بگیرید نه با توجه به دلتان و سعی کنید همیشه عاقلانه ترین کار را انتخاب کرده و آن را انجام دهید

پ) عالم شدن چه آسان آدم شدن چه مشکل

در دوران قدیم مردی در شهری زندگی می کرد که مردم آن شهر به علم های مختلف علاقه داشتند و بسیار به مطالعه می پرداختند و در بین آن مردم بزرگان زیادی وجود داشتند اما آن مرد از شغل خود یعنی دزدی کردن به زندگی خود ادامه می داد . 

در یکی از روزها دزد در گوشه ای تنها نشسته بود و به فکر فرو رفت و باعث شد تا آن مرد تصمیم بگیرد برای یکبار به جلسه یکی از بزرگان آن شهر برود و این کارش باعث شد تا خیلی زود به بحث ها و کارهای علمی علاقه مند شود . 

از قضا آن مرد دزد استعدادهای خوبی برای فراگیری و حتی بکارگیری علم های مختلف داشت و این استعداد فوق العاده اش موجب شد تا نام او خیلی زود در میان بزرگان آن شهر قرار بگیرد، اما آن مرد با اینکه عالم شده بود دست از کار سابقش یعنی دزدی کردن برنداشته بود و در یکی از شب ها هنگامی که به دزدی کردن مشغول بود به دام افتاد و پس از اینکه مردم موضوع را فهمیدند گفتند: «عالم شدن چه آسان آدم شدن چه مشکل»