جواب فصل 15 انقلاب اسلامی ایران مطالعات اجتماعی نهم

١. هدف آمریکا از ایجاد تغییرات در امور اجتماعی و اقتصادی ایران چه بود؟

2. هدف شاه از برگزاری همه پرسی اصول شش گانه چه بود؟

1. الف) آمریکایی ها برای از بین بردن زمینه قیام های مردمی و حفظ حکومت پهلوی به شاه توصیه کردند که در امور مختلف اجتماعی و اقتصادی کشور تغییراتی ایجاد کند.

2. 1) پیروی از سیاست های امریکا وحفظ حکومت خود

2) تحکیم سلطه همه جانبه سیاسی و اقتصادی امریکا به ایران

٣. الف) کاربرگه شماره (11) را انجام دهید.

کاربرگه شماره 11

                           سخنرانی تاریخی امام خمینی در عصر عاشورا

بخش های مهمی از سخنان امام در عصر عاشورای 1342 را به دقت بخوانید و به پرسش های زیر پاسخ دهید.

1. انگیزه اصلی امام از مخالفت و مبارزه با حکومت شاه چه بوده است؟

٢. از نظر امام خمینی، چه خطرها و تهدیداتی از جانب اسرائیل متوجه ایران بود؟ آیا این تهدیدها هم اکنون نیز وجود دارد؟

٣. در سطر دوم بند آخر منظور امام از ارباب ها کیست؟

4. اینکه امام به شاه نصیحت می کند که « از پدرت عبرت بگیر»، به کدام واقعه تاریخی اشاره دارد؟

ب) بعد از مطالعه متن زیر به سؤالات پاسخ دهید.

رژیم صهیونیستی با کمک انگلستان، سرزمین فلسطین را به زور تصاحب کرده و در آنجا حکومت تشکیل داد (سال ١٣٢٧) آنها با فلسطینی ها مانند بردگان رفتار می کردند و هر روز تعدادی از مبارزان فلسطینی را به شهادت می رساندند. بسیاری از آنها مجبور به ترک خانه و سرزمین شان شده و آواره کشورهای دیگر شدند. به همین جهت دولت های مسلمان منطقه (حتی آنان که رابطه خوبی با غرب داشتند) حاضر به برقراری رابطه سیاسی و اقتصادی با رژیم صهیونیستی نبودند و این رژیم را تحریم کرده و حتی به آن نفت نمی فروختند. در این میان حکومت محمدرضا شاه شروع به برقراری رابطه با اسرائیل و کمک به قدرت گرفتن این رژیم کرد. این رابطه از ترس اعتراضات مردمی و نیز برهم خوردن روابط با همسایگان، مخفیانه و غیرعلنی بود. سند زیر بخشی از نامه ای است که از طرف وزارت خارجه آمریکا به سفارت آمریکا در تهران ارسال شده است و در سال ١٣٥٩ در بین اسناد موجود در سفارت آمریکا در تهران یافت شد. این اسناد نشان دهنده رابطه عمیق بین حکومت پهلوی و رژیم صهیونیستی است.

سند اول:

وزارت امور خارجه

2 ژانویه 1977 / 12 دی 1355

سرّی

ایران مقدار زیادی نفت برای آمریکا و متحدانش صادر می کند و بیش از ٨ درصد نفت وارداتی ایالات متحده از ایران وارد می شود و بیش از ١٦ درصد نفت ایران برای اروپای غربی و تقریباً ٢٤ درصد برای ژاپن و ٧٠ درصد نفت اسرائیل از ایران تأمین می شود. ایران در سال های 74 – 1973 برخلاف پیمان اعراب در تحریم حمل و نقل نفت به اسرائیل، شرکت نکرده و صدور نفت خود را به این کشور ادامه داده است. رهبران ایران غالباً اظهار داشته اند که ایران در جنبش های سیاسی تحریمی شرکت نخواهد کرد.

(مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، اسناد لانه جاسوسی آمریکا، جلد اول، صفحه ٤٢٦)

سند دوم

تاریخ: ١٧ دسامبر 1976 / 26 آذر 1355

خیلی محرمانه

مقامات ایرانی از احتمال اینکه با شرکای عرب در اوپک خصومت ورزند، بسیار دلواپس می باشند و طبیعتاً صادرات نفت به اسرائیل را مورد بحث قرار نمی دهند. با این وجود اطلاعات (به دست آمده) از منابع مختلف نشان دهنده این است که [بیش از هفتاد درصد] مصرف کنونی داخلی اسرائیل که در حدود ١٥٠ هزار بشکه در روز می باشد، به وسیله ایران تأمین می شود.

(مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، اسناد لانه جاسوسی آمریکا، جلد اول، صفحه 463)

1-  با توجه به اهمیت نفت در تأمین انرژی در آن دوران، فکر می کنید فروش نفت به اسرائیل چگونه به قدرت گرفتن این رژیم کمک می کرد؟

2- با مطالعه روابط حکومت پهلوی و رژیم صهیونیستی در این متن و نیز متن سخنان امام خمینی که در کاربرگه شماره ١١ خواندید، بگویید اسرائیل چه اهدافی را در ایران دنبال می کرد؟

3. الف)

1) انگیزه اصلی امام خمینی ازمخالفت با شاه، اسلام ستیزی شاه  و وابستگی او به اسرائیل و امریکا بود

2) زیرا اسرائیل نمی خواهد:

الف) دراین مملکت اسلام قرآن واحکام اسلامی باشد.

ب) نمی خواهد علم ودانش آگاهی در ایران رشد کند

ج) می خواهد اقتصاد وکشاورزی ایران را به خود وابسته کند.

بله؛ این تهدیدها هنوز به قوت خود باقی است.

3) منظور از ارباب هادر اینجا ، امریکا و اسرائیل  هستند

4) اشاره به واقعه اشغال ایران درجنگ دوم جهانی به وسیله متفقین و برکناری وتبعید رضاخان از کشور است.

ب) 1- مصرف داخلی اسرائیل در حدود ١٥٠ هزار بشکه در روز بود و بنابراین انرژی اسرائیل همه روزه فراهم بود؛ و هر گروهی که بتواند انرژی مصرفی خود را تأمین کند، دیگر نیاز به دست دراز کردن جلو هر گروه را ندارند و بنابراین قدرتمند می شوند.

2- به دست آوردن نفت ایران، مخالفت با اسلام راستین و سرکوب آن توسط حکومت شاهنشاهی، عدم روشنگری مردم توسط علمای جامعه بوسیله مرعوب کردن.

6. جدولی با سه ستون رسم کنید، دلایل سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نارضایتی مردم از حکومت شاه را به تفکیک در آن بنویسید.

7. با توجه به آنچه در کتاب « آمادگی دفاعی » خوانده اید دربارهٔ زندگی یکی از شخصیت هایی که با حکومت پهلوی مبارزه نمود، تحقیق کنید و اهداف وی را در کلاس توضیح دهید.

6. سیاسی

1) وابستگی سیاسی حکومت پهلوی به بیگانگان

2) نفوذ و دخالت کشورهای خارجی به ویژه آمریکا در امور ایران

3) استبداد و سرکوب توسط ساواک و مأموران نظامی

4) اعدام، زندانی و تبعید بسیاری از مخالفان

 فرهنگی:

1) حکومت پهلوی به فرهنگ و ارزشهای اسلامی توجهی نداشت.

2) برنامه های رادیو و تلویزیون و سینما در جهت تضعیف فرهنگ اسلامی بود.

3) روزنامه ها  آزادی وحق انتقاد از شاه و مقامهای حکومتی نداشتند.

 اجتماعی:

1) روزنامه ها آزادی وحق  انتقاد از شاه و مقامهای حکومتی نداشتند.

2) رژیم پهلوی حقوق ملت واصول قانون اساسی مشروطه را نادیده میگرفت.

3) نمایندگان مجلس شورای ملی و هیئت وزیران مطیع شاه بودندوهیچ استقلالی نداشتند.

 اقتصادی:

1) حیف و میل و غارت ثروت و سرمایه های ملی کشور توسط خاندان پهلوی و مقامهای حکومتی.

2) فقر و محرومیت گسترده دراکثر روستاها و شهرهای کوچک.

7. شهید آیت الله سید محمد حسین بهشتی

سيد محمد حسين بهشتي دوم آبان ماه 1307 در محله‌ی لُنبان اصفهان و در خانواده‌ای روحانی متولد شد. تحصيلات خود را در زادگاهش آغاز كرد، اما به شوق فراگيری علوم دينی، دبيرستان را نيمه تمام رها كرد و به مدرسه‌ي علميه صدر اصفهان رفت و همزمان زبان انگليسي را نيز آموخت. سپس به قم رفت و درس خود را نزد اساتيدي چون آيت الله بروجردي و حضرت امام خميني (ره) ادامه داد و همزمان ديپلم متوسطه را نيز گرفت و در دانشكده‌ی علوم معقول و منقول دانشگاه تهران پذيرفته شد. وي در سال 1330 گرفت و براي تحصيل و تدريس به قم بازگشت. او به عنوان دبير زبان انگليسي در دبيرستان حكيم نظامي قم مشغول به كار شد و همزمان به عنوان شاگرد در كلاس‌های علامه‌‌طباطبايی شركت كرد. دكتر بهشتي به منظور ايجاد مركزي فرهنگي براي ترويج افكار اسلامي به همراهي آيت‌الله مطهري و چند تن ديگر، دبيرستان دين و دانش را تاسيس كرد كه اداره‌ي آن تا سال 1342 به طور مستقيم برعهده‌ي خود وي بود.
در سال 1342 به پيشنهاد شوراي مركزي، امام خميني يك گروه چهار نفري را به عنوان شوراي سياسي و فقهي تعيين كردند كه عبارت بودند از : دكتر بهشتي، استاد مطهري، انواري و مولايي.
با هجرت امام (ره) به پاريس، دكتر بهشتي نيز به آنجا رفت و از سوي رهبر انقلاب براي عضويت در هسته‌ي مركزي شوراي انقلاب به همراهی آيت‌الله مطهری، آيت‌الله هاشمی رفسنجانی، آيت‌الله موسوي اردبيلي و دكتر باهنر انتخاب شد.
چندي بعد، آيت‌الله مهدوي كني، مهندس بازرگان، دكتر سحابي و آيت الله خامنه‌اي نيز به اين شورا پيوستند. پس از پيروزي انقلاب او به عضويت مجلس خبرگان انتخاب شد و نقش مهمي در تدوين قانون اساسي جمهوري اسلامي ايفا كرد. بعدها با رسميت يافتن حزب جمهوري اسلامي دبير كلي آن را برعهده گرفت و در اسفندماه 1358 به رياست ديوان عالي كشور منصوب شد و تا پايان عمر اين سمت را بر عهده داشت. سرانجام در هفتم تيرماه 1360 در انفجار ساختمان حزب جمهوري اسلامي به دست منافقين به همراه هفتاد و دو نفر از ياران خود به شهادت رسيد.

8. کاربرگه شماره (12) را انجام دهید.

کاربرگه شماره 12

                         رویدادهای مهم انقلاب اسلامی در سال 1357

به بریده روزنامه های دوران انقلاب اسلامی دقت كنید و به پرسش ها پاسخ دهید.

1. عنوان اصلی بریده شماره ١، مربوط به چه رویدادی است؟

2. بر اساس خبر بریده شماره 2، چرا امام عراق را ترک كردند؟

3. به بریده شماره 2 دقت كنید و بگویید حكومت شاه برای آرام كردن مردم، چه قول هایی داد؟

4. در بریده شماره 3، منظور امام از « مملكت دو دولت ندارد، تو غیرقانونی هستی، برو» كدام دولت است؟

5. در بریده شماره 4، منظور از «کاخ 57 ساله ظلم» چیست؟

6. به بریده شماره 4 دقت كنید و بگویید با فروریختن کدام سنگرهای رژیم پهلوی، انقلاب پیروز شد.

8. 1) جمعه سیاه (17 شهریور) و کشتار تظاهر کنندگان میدان ژاله

2) به دلیل مشکلات و محدودیت هایی که دولت عراق برای ایشان ایجاد کرده بود.

3) آزادی زندانیان سیاسی، استفاده از رادیو و تلویزیون برای مخالفان.

4) دولت بختیار

5) رژیم پهلوی

6) تصرّف پادگان ها و مراکز دولی توسّط مردم.

4- با مطالعه دقیق درس، اقدامات امام را در مبارزه با حکومت پهلوی به ترتیب روی نمودار بنویسید.

به ترتیب از چپ: مخالفت با اصول شش گانه - سخنرانی در عاشورای42 - مخالفت با کاپیتولاسیون

5- پس از مطالعه متن به پرسش پاسخ دهید :

در میان اسناد به دست آمده از سفارت آمریکا در تهران جزوه ها یا کتابچه هایی موجود است که توسط کارشناسان آمریکایی تهیه شده است. هدف از تهیه این جزوه ها آشنایی مقدماتی افرادی بود که به منظور مأموریت های مختلف سیاسی نظامی و اقتصادی از طرف دولت آمریکا به ایران می آمدند. در ادامه بخشی کوچکی از جزوه ای با عنوان نخبگان ایران و تقسیم قدرت در ایران را می خوانید که در فوریه ۱۹۷۶ (بهمن ۱۳۵۴) نگاشته شده است. نویسنده این متن شخصی به نام «ارنست. آر. اونی» می باشد؛ او مسئول جمع آوری اطلاعات درباره یونان، ترکیه و ایران در آژانس مرکزی آمریکا (C.I.A) بین سال های ۱۳۲۹ تا ۱۳۵۸ بوده است:

دفتر مرکزی اطلاعات جاسوسی

مدیریت جاسوسی

اداره تحقیقات سیاسی

... در طول ۱۲ سال گذشته مجلس بازیچه دست شاه بوده است و مقاصد شاه را برآورده می کرده است و تمام نمایندگان که با دقت به وسیله شاه انتخاب می شوند حامی برنامه های شاه می باشند... انتخابات ایران تقریباً همیشه با تقلب و فریب همراه بوده است که این نوع ریاکاری حداقل تا زمانی که محمدرضا در سال ۱۹۶۰ بر ایران مسلط گشت، دارای شکل ثابتی نبوده است. در هر حوزه انتخاباتی نمایندگان از پرقدرت ترین افرادی که در ناحیه بودند انتخاب می شدند که این می توانست شامل مالکین بزرگ یا فئودال ها و یا اینکه رؤسای قبایل و یا فرماندهان نظامی باشند. دولت و مجلس می توانند در محل برای برگزاری انتخابات فعالیت کنند و این دو عامل [دولت و مجلس] اغلب در انتخابات با هم درگیر بودند...... فعالیت مجلس بیشتر در مورد چگونگی اجرای برنامه های شاه دور می زند [ولی] خود برنامه ها هرگز مورد سؤال قرار نمی گیرد.

(مؤسسه مطالعات و پژوهشهای ،سیاسی اسناد لانه جاسوسی، آمریکا جلد اول صفحات ۲۴۱، ۲۴۲، ۲۵۱)

رژیم پهلوی خود را نظام سلطنتی مشروطه قلمداد می کرد. با توجه به مطالب سند بالا به نظر شما میان اقدامات این رژیم و چنین ادعایی نسبتی وجود دارد؟

با توجه به مطالب متن، به نظر می ‌رسد که ادعای رژیم پهلوی درباره نظام سلطنتی مشروطه، با اقدامات و روش‌ های این رژیم در برگزاری انتخابات و تقلب در آن‌ها، تضاد دارد. همچنین، فعالیت مجلس در دور زدن برنامه‌های شاه و عدم قرار گرفتن آن‌ ها در معرض سؤال، نشان دهنده عدم شفافیت و دموکراسی در عملکرد این رژیم است.