جواب فصل 6 پرورده ی عشق فارسی (2)

1) چون رایت عشق آن جهان گیر                   شد چون مه لیلی آسمان گیر

2) هر روز خنیده نام تر گشت                        در شیفتگی تمام تر گشت

3) برداشت دل زکار او بخت                         در ماند پدر به کار او سخت

4) خویشان همه در نیاز با او                        هر یک شده چاره ساز با او

5) بیچارگی ورا چو دیدند                             در چاره گری زبان کشیدند

6) گفتند در اتفاق یک سر                            کز کعبه گشاده گردد این در

7) حاجت گه جمله جهان اوست                   محراب زمین و آسمان اوست

8) چون موسم حج رسید برخاست                 اشتر طلبید و محمل آراست

9) فرزند عزیز را به صد جهد                          بنشاد چو ماه در یکی مهد

10) آمد سوی کعبه سینه پر جوش                  چون کعبه نهاد حلقه در گوش

11) گفت ای پسر نه جای بازی است               بشتاب که جای چاره سازی است

12) گو یا رب از این گزاف کاری                      توفیق دهم به رستگاری

13) در یاب که مبتلای عشقم                        آزاد کن از بلای عشقم

14) مجنون چو حدیث عشق بشنید               اول بگریست پس بخندید

15) از جایی چه مار حلقه بر جست                در حلقه ی زلف کعبه زد دست

16) می گفت گرفته حلقه در بر                      کامروز منم چو حلقه بر در

17) گویند ز عشق کن جدایی                        این نیست طریق آشنایی

18) پروردۀ عشق شد سرشتم                        جز عشق مباد سر نوشتم

19) یارب به خدایی خداییت                         وان گه به کمال پادشاییت

20) کز عشق به غایتی رسانم                         کاو ماند اگر چه من نمانم

21) گر چه ز شراب عشق مستم                     عاشق تر از این کنم که هستم

22) از عمر من آنچه هست برجای                 بستان و به عمر لیلی افزای

23) می داشت پدر بسوی او گوش               کاین قصه شنید گشت خاموش

24) دانست که دل اسیر دارد                       دردی نه دوا پذیر دارد

1) زمانی که آوازۀ عشق مجنون همانند زیبایی لیلی در جهان پیچید.

2) روز به روز در بین همگان معروف تر شد و در دلدادگی حرف اول را می زد.

3) سرنوشتم از او نا امید شده بود و پدرش در مورد او در مانده شده بود.

4) بستگان از او دلجویی می کردند و هر کس در فکر راه چاره ای بود.

5) وقتی درماندگی او را دیدند برای چاره جویی به گفت و گو پرداختند.

6) همگی گفتند که مشکل فرزند تو فقط در کعبه حل می شود.

7) زیرا جایگاه برآورده شدن همۀ حاجات آنجاست و قبلۀ همۀ موجودات است.

8) وقتی زمان حج فرا رسید شتر خواست و برای فرزندش اتاقکی بر پشت شتر آماده کرد.

9) فرزندش را با تلاش بسیار مانند ماه در آن اتاقک نهاد.

10) با بی قراری به سمت کعبه رفت و مانند غلامی حلقه به گوش به خانه ی خدا متوسل شد و حلقۀ کعبه را در دست گرفت.

11) به مجنون گفت:اینجا جای سرگرمی نیست و جای حل شدن مشکلات است.

12) بگو خدایا مرا از این کار بیهوده (عشق) نجات بده.

13) به من کمک کن و مرا از این عشق و گرفتاری نجات بده.

14) وقتی مجنون نام عشق را بشندید اول گریه کرد و بعد خندید.

15) مثل ماه حلقه زده با شتاب بلند شد و حلقه ی در کعبه را در دست گرفت.

16) در حالی که حلقه ی در کعبه را گرفته بود می گفت: که من امروز مثل این حلقه بر در خانۀ لیلی افتاده ام که اجازه ورود ندارم.

17) به من می گویند از عشق دوری کن اما این راه و رسم آشنایی نیست.

18) وجود من با عشق پرورش یافته است. سرنوشت مرا چیزی جز عشق قرلر مده.

19) خدایا  تو را به عظمت و قدرتت قسم می دهم.

20) مرا در عشق به درجهای برسان که او باشد اما من نباشم.

21) اگر چه از عشق لیلی سر مست و بی قرارم اما از این هم عاشق تر کن.

22) هر چه از عمر من باقی مانده است بگیر و به عمر لیلی اضافه کن.

23) پدر مجنون که به او گوش می داد تا این سخنان را شنید خاموش شد.

24) فهمید که دل او اسیر عشق لیلی است و این درد درمانی ندارد.

1) معنای واژه های مشخّص شده را بنویسید.

«جهد» بر توست و بر خدا «توفیق»       زانکه توفیق و جهد هست رفیق        سنایی

«خنیده» به گیتی به مهر و وفا              ز اهریمنی دور و دور از جفا               فردوسی

2) سال گذشته خواندیم که در شیوۀ بلاغی، جای اجزای کلام در جمله، تغییر می کند، امّا در متن آموزشی، مطابق با شیوۀ عادی و نوشتارِ معیار، نهاد در آغاز جمله و فعل در پایان آن قرار می گیرد.

اکنون اجزای بیت زیر را مطابق زبان معیار مرتبّ کنید.

گفتند به اتّفاق یک سر                   کز کعبه گشاده گردد این در

3) در بیت های زیر، نقش « ـَ م » را بررسی کنید.

الف) دریاب که مبتلای عشقم            آزاد کن از بلای عشقم

ب) پروردۀ عشق شد سرشتم             جز عشق مباد سرنوشتم

ا) جهد : تلاش و کوشش، در اینجا منظور کار است.         توفیق: کمک و مدد رسانی

خنیده : طنین انداز

2) یک سر به اتفاق گفتند این در کز کعبه، گشاده گردد.

معنی: همگی با هم نظر دادند که مشکل مجنون و بیماری عشق او با توسل به کعبه برطرف می شود

3) در «عشقم» در مصراع اول، مخفف فعل هستم و در مصراع دوم ، مفعول

در واژه های «سرشتم» و «سرنوشتم» : مضاف الیه

1) شاعران، در سرودن منظومه های داستانی، غالبا از قالب «مثنوی» بهره می گیرند؛ مهم ترین دلیل آن را بنویسید.

2) هر یک از بیت های زیر را از نظر كاربرد آرایه های ادبی بررسی كنید.

چون رایت عشق آن جهان گیر        شد چون مه لیلی آسمان گیر

برداشته دل ز كار او، بخت              درماند پدر به كار او سخت

3) در بیت زیر، شاعر، چگونه از تشبیه برای خلق کنایه بهره گرفته است؟

آمد سوی كعبه، سینه پرجوش        چون كعبه نهاد حلقه در گوش

1) مثنوی به معني دو تايی است زيرا در هر بيت دو قافيه مستقل آمده است يعنی هر دو مصراع قافيه دارد و با بيت بعد فرق دارد.

از آنجا که مثنوی به لحاظ قافيه محدوديت ساير قالب ها را ندارد غالبا از این قالب در منظومه های داستانی طولانی استفاده می شود.

2) * بیت اول:

جهان گیر، آسمان گیر ، قافیه

رایت عشق : اضافه تشبیهی

بیت تشبیه (وجه شبه : آسمان گیر شدن)

آسمان گیر شدن رایت : کنایه از برافراشته شدن رایت

مه : استعاره از چهره ی زیبای لیلی

مه و آسمان : مراعات النظیر

** بیت دوم:

بخت و سخت : قافیه

دل برداشتن بخت : استعاره مکنیه و تشخیص

مصراع اول کنایه از خوشبخت نبودن

بخت و سخت : جناس ناهمسان

تکرار واژه های او ، کار

واج آرایی « ر »

دل برداشتن معادل دل کندن است

3) مصراع دوم تشبیه دارد (مجنون از نظر حلقه به گوش بودن به کعبه تشبیه شده است. وجه شبه : حلقه بر گوش)

سینه پرجوش بودن: کنایه از ناراحتی فراوان، اضطراب برای حل مشکل

حلقه در گوش بودن: کنایه از اطاعت کردن، مطیع بودن

1) معنی و مفهوم بیت زیر را به نثر روان بنویسید.

حاجت گهِ جملۀ جهان اوست           محراب زمین و آسمان اوست

2) در بیت های هفدهم و بیستم، كدام ویژگی های «مجنون» بارز است؟

3) بر مبنای درس و با توجّه به بیت های زیر، تحلیلی از سیر فکری پدر مجنون ارائه دهید.

عشق بازی، کار بیکاران بُوَد         عاقلش با کار بیکاران چه کار؟

                                                                                نعمت الله ولی

از سر تعمیر دل بگذر که معماران عشق            روز اوّل، رنگ این ویرانه، ویران ریختند

                                                                                                          بیدل

4) مفهوم بیت زیر را با نگرشِ خویشانِ مجنون و چاره سازی آنها مقایسه کنید.

یک بار هم ای عشقِ من از عقل میندیش             بگذار که دل حل بکند مسئله ها را

                                                                                              محمّدعلی بهمنی

1) برآورنده نیاز همه محتاجان کعبه است و قبله گاه همه موجودات

2) بیت 17 : عشق ذاتی است / وفاداری در عشق

بیت 20 : پایداری در عشق / عاشق ، سرمست از عشق است و افزونی عشق را می خواهد

3) ظاهرا ابتدا پدر مجنون عشق را باور نداشته و بیهوده می دانسته اما با دین، راز و نیاز مجنون به عشق باور پیدا کرده است.

4) درمان درد عاشق با عشق است نه چاره جویی

1) معنای واژه های مشخّص شده را بنویسید.

«جهد» بر توست و بر خدا «توفیق»       زانکه توفیق و جهد هست رفیق        سنایی

«خنیده» به گیتی به مهر و وفا              ز اهریمنی دور و دور از جفا               فردوسی

2) سال گذشته خواندیم که در شیوۀ بلاغی، جای اجزای کلام در جمله، تغییر می کند، امّا در متن آموزشی، مطابق با شیوۀ عادی و نوشتارِ معیار، نهاد در آغاز جمله و فعل در پایان آن قرار می گیرد.

اکنون اجزای بیت زیر را مطابق زبان معیار مرتبّ کنید.

گفتند به اتّفاق یک سر                   کز کعبه گشاده گردد این در

3) در بیت های زیر، نقش « ـَ م » را بررسی کنید.

الف) دریاب که مبتلای عشقم            آزاد کن از بلای عشقم

ب) پروردۀ عشق شد سرشتم             جز عشق مباد سرنوشتم

ا) جهد : تلاش و کوشش، در اینجا منظور کار است.         توفیق: کمک و مدد رسانی

خنیده : طنین انداز

2) یک سر به اتفاق گفتند این در کز کعبه، گشاده گردد.

معنی: همگی با هم نظر دادند که مشکل مجنون و بیماری عشق او با توسل به کعبه برطرف می شود

3) در «عشقم» در مصراع اول، مخفف فعل هستم و در مصراع دوم ، مفعول

در واژه های «سرشتم» و «سرنوشتم» : مضاف الیه

یکی از کوه لُکام به زیارت «سری سقّطی» آمد. سلام کرد و گفت: «فلان پیر از کوه لُکام تو را سلام گفت.»

سری گفت: «وی در کوه ساکن شده است؟ بس کاری نباشد. مرد باید در میان بازار مشغول تواند بود، چنان که یک لحظه از حق تعالی غایب نشود.»

شخصی از کوه لُکام به دیدن «سری سقّطی» آمود. سلام و احوال پرسی کرد و گفت: «فلان شخص کهن سالی از کوه لکام به شما سلام رساند.»

سری گفت: «او در کوه ساکن شده است؟ پس کاری نمی توان کرد. مرد باید در بازار باشد و مشغول کار به طوری لحظه ای از خدا غافل نشود.»