گام به گام اندیشه صفحه 71 درس 9 فلسفه (2) (آغاز فلسفه در جهان اسلام)

در کتاب «تاریخ حکمای اسلام» اثر ابوالحسن علی بن زید بیهقی آمده است که بنا بر روایت گروهی از دانشمندان شیراز، چون بخش منطق کتاب «نجات» شیخ‌الرئیس ابن‌سینا به شیراز رسید، دانشمندان این شهر مطالعۀ آن را آغاز کردند. یکی از ایشان که اعلم آنان بود، از آن کتاب چندین اشِکال و ایراد گرفت. آن اشکال‌ها را در جزوه‌ای نوشت و به پیوستِ نامه‌ای توسط ابوالقاسم کرمانی به اصفهان نزد شیخ فرستاد (ابن‌سینا آن روزها در اصفهان زندگی می‌کرد). ابوالقاسم در یک روز گرم، نزدیک غروب آفتاب به حضور شیخ رسید و نامه و جزوه را تقدیم او کرد. شیخ، در حالی که اطرافیانش گِرد او بودند، بدان جزوه نگریست و تا وقت ادای نماز خفتن، با ابوالقاسم صحبت می‌داشت. پس از آن به مطالعۀ اشکال‌ها پرداخت و نوشتن جواب آغاز کرد و در آن شب که از شب‌های کوتاه تابستان بود، پنج جزوۀ ده ورقی، در باب آن اشکالات کتابت نمود. آنگاه خوابید و چون نماز بامداد بگزارد، شاگردش، ابوعُبَید، آن جزوات را که مشتمل بر حلّ مشکلات و جواب اشکالات دانشمند شیرازی بودند، به ابوالقاسم داد و گفت: حضرت استاد فرمودند: «در جواب شتاب کردم تا قاصد درنگ ننماید.»

بزرگان شیراز چون آن جزوات بدیدند و کیفیت تحریر آنها را شنیدند، در شگفت شدند و شیخ را تحسین کردند.

1) این رفت و آمد و شور و نشاط علمی نشانۀ چیست؟ آیا در هر جامعه‌ای چنین شور و نشاطی امکان پذیر است؟
2- از عمل دانشمند شیرازی و رفتار ابن‌سینا چه برداشتی می‌توان کرد؟

1- نشانهٔ این است که علم، فلسفه و تفکر در زمان او ارزش پیدا کرده است و جامعه به این گفتگوی علمی توجه داشته است.
- خیر. اگر جامعه به بحث و گفت‌گوی علمی اهمیت دهد این شور و نشاط علمی نیز در جامعه وجود خواهد داشت.
2- تعامل و گفتگوی علمی. در این گفتگوی علمی اگر چه یک طرف آن شخصیتی مثل ابن سینا است اما می‌توان نظر او را نقد کرد و طرف مقابل هم این انتقاد‌ها را می‌پذیرد و بدون هیچ کدورتی به آن‌ها پاسخ می‌دهد.