گام به گام ترجمه و سؤالات متن درس صفحه 38 درس 3 عربی (3) رشته انسانی (ثَلاثُ قِصَصٍ قَصيرَةٍ)

ثَلاثُ قِصَصٍ قَصيرَةٍ (بِتَصَرُّفٍ(

1. احْتِرامُ الْاطفالِ

ذاتَ يوَمٍ کانَ رَجُلٌ جالسِا عِندَ رَسولِ اللهِّ . وَ بعْدَ لَحَظاتٍ جاء ابنُهُ وَ سَلِّمَ علَی النَّبيِّ؛ ثُمَّ راحَ نَحوَ والدِهِ، فَقَبِّلهُ الْأبُ وَ أجلسَهُ عِندَهُ فَرحَ رَسولُ اللّهِ (ص) مِنْ عَمَلِهِ. وَ بَعْدَ قَليلٍ جاءَتْ بِنتُهُ، وَ سَلَّمَتْ عَلیَ النَّبيِّ؛ ثُمَّ راحَتْ نحْوَ والِدِهأ. أَمَّا الْوالِدُ فَلَمْ يُقَبِّلْها وَ لَمْ يُجْلِسْها عِنْدَهُ. فَانْزَعَجَ رَسولُ اللّهِ (ص) وَ قالَ: «لَم تُفَرِّقُ بيْنَ أطفالِكَ؟!»

نَدِم الرَّجُلُ و أخَذَ يدَ بِنتِه و قَبلَها، و أجلَسَها عِندَهُ.

2. اَلشَّيْماءُ بِنْتُ حَليمَةَ

كانتْ لِرَسولِ اللهِّ أخْتٌ مِنَ الرَّضاعَةِ اسْمُهَا الشَّيمْاءُ.

کانتِ الشَّيمْاءُ تَحْضُنُ النَّبيَّ صَغيراً وَ تُلاعِبُهُ وَ تقَولُ:

يا رَبَّنا أَبْقِ لَنا مُحَمَّدا         حَتیّٰ أرَاهُ يافِعاً وَ أمْرَدا

و كانَ النَّبيَّ شَديدَ التَّعَلُّقِ بِها فِي الطُّفولَةِ؛ فَمَرَّتِ الْأيّامُ و في غزَوْةَ حُنَيْن فِي السَّنَةِ الثّامِنَةِ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَقَعَتِ الشَّيْماءُ أَسيرَةً بِيَدِ الْمُسْلِمينَ؛ فَقالَتْ لَهُم: «إنّي لَخُتُ النَّبيَّ مِنَ الرَّضاعَةِ» ؛ فَلَمْ يُصَدِّقوا قَوْلَها، فَأَخَذوها عِندَ رَسولِ اللهِّ ، فَعَرَفَها وَ أَكْرَمَها وَ بسَطَ لهَا رِداءَهُ؛ ثُمَّ أجْلسَها عَليَهِ، وَ خَيَّرَها بَيْنَ الإقامَةِ مَعَهُ مُعَزَّزَةً أوِ العَودةِ إلَی قَومِها سالِمَةً راضيَةً، فَاخْتارَتِ الشَّيمْاءُ قَومَها، فَأَعْتَقَها رَسولُ اللّهِ (ص)، وَ أرْسَلَها إلیَ قوَمِها بِإعزازٍ.

فأَسْلَمَتْ و دافِعَتْ عنْ أخیها و دَعَتْ قَومَها إلی الإسلامِ و بَيِّنّتْ أخَلاقَ النَّبيَّ لهَمُ فأَسْلَموا.

﴿فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُم وَلَوْ كُنْتَ فَظّاً غَليظَ الْقَلْبِ لَانفَضّوا مِنْ حَوْلِكَ﴾  آل عِمران: 159

3. الَعَجوزُ المُحْسِنُ

في یَومٍ مِنَ الْاَیّامِ شاهَدَ «کِسْریٰ أنَوشِروانُ» فَلَّاحاً عَجوزا يَغْرِسُ فَسيلَةَ جَوْزٍ، فَتَعَجَّبَ وَ قالَ:

«أيُّهَا الفَلّاحُ، أ تأمُلُ أنْ تَعيشَ حَتّی تأَکُلَ مِنْ ثَمَرِها؟!

أ لا تَعْلَمُ أنَّها لا تُثْمِرُ عادةَ إلّا بعْدَ عَشْرِ سَنوَاتٍ»؟!

فَقالَ الْعَجوزُ: غَرَسَ الْآخَرونَ أَشْجاراً، فَنَحْنُ أَکَلْنا مِنْ ثِمارِها، وَ نَحْنُ نَغْرِسُ أشْجاراً لِکَي يأَکُلَ مِنْ ثِمارِها الْآخَرونَ.

فَقالَ أَنوشِروانُ: «أَحْسَنْتَ يا شَيخُ!» وَ أمَرَ أنْ يُعْطَی الفَلّاحُ ألفَ دينارٍ.

فَقالَ الفَلّاحُ العَجوزُ فرِحاً: «ما أسْرَعَ إثْمارَ هٰذِهِ الشَّجَرَةِ»!

فَأعْجَبَ أنَوشِروانَ کلَامُهُ وَ أمَرَ مَرَّة ثانيةً أنْ يُعْطی الفَلّاحُ ألفَ دينارٍ آخَرَ.

ما مِن رَجُلٍ يَغْرِسُ غَرْساً إلّ كَتَبَ اللهُ لَهُ مِنَ الأجرِ قَدْرَ ما يَخْرُجُ مِنْ ثَمَرِ ذٰلِكَ الْغَرْسِ.  رَسولُ اللّهِ (ص)

هُما يَغرِسانِ فَسائِلَ في بِدايَةِ حَياتِهِمَا الْجَديدَةِ.

أ. أجِبْ عَنِ الْأسْئلةِ التّاليَةِ مُسْتَعينا بِالنَّصِّ.

1- ما قالَتِ الشَّيْماءُ لِلْمُسْلِمينَ حينَ وَقَعَتْ فِي الْأسْرِ؟

2- كمْ ديناراً أمَرَ أنَوشِروانُ أن يْعطی الْفَلّاحُ؟

3- مِنْ أيِّ شَيءٍ انزَعَجَ رَسولُ اللهِّ؟

4- ماذا كانَ يغْرِسُ الفَلّاحُ العَجوزُ؟

5- مَن قَبلَ الوْالدُ فِي البِدايةِ؟

6- مَنْ هيَ الشَّيماءُ؟

ب. عَيِّنِ الصَّحيحَ وَ الخَطأَ حَسَبَ الحَقيقَةِ.

1- دَعَتِ الشَّيْماءُ قَبيلَتَها إِلَی الْاِسْلامِ بَعْدَ أَنْ أَعتَقَهَا النَّبيُّ (ص).

2- لَوْ كانَ النَّبيُّ (ص) فظَّا لَانفَضَّ النّاسُ مِنْ حَوْلِهِ.

3- اَلِإهْتِمامُ بِغَرْسِ الْأشَجارِ واجِبٌ عَلیٰ کُلِّ فَرْدٍ مِنّا.

4- كانَ أَنوشِروانُ أَحَدَ مُلوكِ إيران قَبْلَ مِئَةِ سَنَةٍ.

5- تُثْمِرُ شَجَرَةُ الْجَوزِ بَعْدَ سَنَتَينِ عادَةً.

6- كانَ النَّبيُّ يُحِبُّ الْأطفالَ.

اِختَبِر نَفسَکَ. تَرجِم العِباراتِ التّالَۀَ؛ ثُمَّ عَیِّنِ المُستثنی وَ المُستَثنی مِنهُ.

1- (... کُلُّ شَیءٍ هالِکٌ إلّا وَجهَهُ ...)   اَلقَصَص: 88

2- فَسَجَدَ المَلائِکَهُ کُلُّهُم اَجمَعونَ إلّا ابلیسَ استَکبَرَ وَ کانَ مِنَ الکافِرینَ)  ص: 73 و 74

3- کُلُّ عَینٍ باکِیَهٌ یَومَ القیامَهَ إلّا ثَلاثَ أَعیُنٍ: عَینٌ سَهِرَت فِی سَبیلِ اللهِ؛ وَ عَینٌ  غُضَّت عَن مَحارِمِ اللهِ؛ وَ عَینٌ فاضَت مِن خَشیَهِ اللهِ.  رَسول الله (ص)

4- کُلُّ وعاءٍ یَضیقُ بِما جُعِلَ فیهِ إلّا وِعاءَ العِلمِ؛ فَانَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ. اَلإمامُ عَليّ (ع)

5- کُلُّ شَیءٍ یَرخُصُ إذا کَثُرَ إلّا الأدَبَ؛ فَأنَّهُ إذا کَثُرَ غَلأ.  مَثَل عَرَبيّ

6- لا تَعْلَمُ زَميلاتي اللُّغَةَ الْفَرَنسيَّةَ إلّا عَطيَّةَ.

7- حَلَّ الطُّلّابُ مَسائِلَ الرّياضيّاتِ إلّا مَسأَلَةً.

اِختَبِر نَفسَکَ. تَرجِمِ العِباراتِ التّالیهَ.

1- (وَ مَا الحیاهُ الدُّنیا إلّا لَعِبٌ وَ لَهوٌ ...) اَلأنعام: 32

2- (لا یَبأَسُ مِن رَوحِ اللهِ إلّا القَومِ الکافِرونَ) یوسُف: 87

3- (إنَّ الإنسانَ لَفی خُسرٍ إلّا الَّذینَ آمَنوا وَ عَمِلوُا الصّالِحاتِ ...) اَلعَصر: 2 و 3

4- حَضَرَ جَميعُ الطُّلّابِ في صالَةِ الإمْتِحاناتِ إلّا جَواداً.

5- شارَكْتُ في جَميعِ الْمُبارَياتِ إلّا كُرَةَ الْمِنضَدَةِ.

6- قَرَأتُ الکِتابَ إلّا مَصادِرَهُ.

7- اِشتَرَیتُ أَنواعَ الفاکِهَهِ إلّا أَناناسَ.

ترجمه و پاسخ به سوالات:

ثَلاثُ قِصَصٍ قَصيرَةٍ (بِتَصَرُّفٍ(

سه داستان کوتاه (با تصرف و دستکاری)

1. احْتِرامُ الْاطفالِ

1. احترام کودکان

ذاتَ يوَمٍ کانَ رَجُلٌ جالسِا عِندَ رَسولِ اللهِّ . وَ بعْدَ لَحَظاتٍ جاء ابنُهُ وَ سَلِّمَ علَی النَّبيِّ؛ ثُمَّ راحَ نَحوَ والدِهِ، فَقَبِّلهُ الْأبُ وَ أجلسَهُ عِندَهُ فَرحَ رَسولُ اللّهِ (ص) مِنْ عَمَلِهِ. وَ بَعْدَ قَليلٍ جاءَتْ بِنتُهُ، وَ سَلَّمَتْ عَلیَ النَّبيِّ؛ ثُمَّ راحَتْ نحْوَ والِدِهأ. أَمَّا الْوالِدُ فَلَمْ يُقَبِّلْها وَ لَمْ يُجْلِسْها عِنْدَهُ. فَانْزَعَجَ رَسولُ اللّهِ (ص) وَ قالَ: «لَم تُفَرِّقُ بيْنَ أطفالِكَ؟!»

روزی مردی نزد فرستادۀ (پيامبر) خدا نشسته بود و پس از چند لحظه پسرش آمد و به پيامبر (ص) سلام كرد؛ سپس به سوی پدرش رفت و پدر، او را بوسيد و نزد خودش نشانيد. فرستادۀ خدا (ص) از كارش خوشحال شد و پس از اندكی دخترش آمد و به پيامبر (ص) سلام كرد؛ سپس به سوی پدرش رفت؛ ولی [پدر] او را نبوسيد و نزد خودش ننشانيد. پس فرستادۀ خدا (ص) هنگامی كه او را ديد كه فقط پسرش را بوسيد. (جز پسرش را نبوسيد) آزرده شد. (ناراحت شد) و گفت: «چرا ميان كودكانت فرق می‌گذاری»؟!

نَدِم الرَّجُلُ و أخَذَ يدَ بِنتِه و قَبلَها، و أجلَسَها عِندَهُ.

مرد پشیمان شد و دست دخترش را گرفت و آن را بوسيد و او را نزد خودش نشاند.

2. اَلشَّيْماءُ بِنْتُ حَليمَةَ

2. شیما دختر حلیمه

كانتْ لِرَسولِ اللهِّ أخْتٌ مِنَ الرَّضاعَةِ اسْمُهَا الشَّيمْاءُ.

فرستادهٔ خدا (ص) شیری (رَضاعی) داشت که نام او شیما بود.

کانتِ الشَّيمْاءُ تَحْضُنُ النَّبيَّ صَغيراً وَ تُلاعِبُهُ وَ تقَولُ:

شیما پیامبر (ص) را در حالی كه خردسال بود در آغوش می‌گرفت و با او بازی می‌كرد و می‌گفت:

يا رَبَّنا أَبْقِ لَنا مُحَمَّدا         حَتیّٰ أرَاهُ يافِعاً وَ أمْرَدا

ای پروردگار ما، محمّد را برای ما نگه دار تا او را در حالی که نوجوانی کم‌سن و سال است ببینیم.

و كانَ النَّبيَّ شَديدَ التَّعَلُّقِ بِها فِي الطُّفولَةِ؛ فَمَرَّتِ الْأيّامُ و في غزَوْةَ حُنَيْن فِي السَّنَةِ الثّامِنَةِ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَقَعَتِ الشَّيْماءُ أَسيرَةً بِيَدِ الْمُسْلِمينَ؛ فَقالَتْ لَهُم: «إنّي لَخُتُ النَّبيَّ مِنَ الرَّضاعَةِ» ؛ فَلَمْ يُصَدِّقوا قَوْلَها، فَأَخَذوها عِندَ رَسولِ اللهِّ ، فَعَرَفَها وَ أَكْرَمَها وَ بسَطَ لهَا رِداءَهُ؛ ثُمَّ أجْلسَها عَليَهِ، وَ خَيَّرَها بَيْنَ الإقامَةِ مَعَهُ مُعَزَّزَةً أوِ العَودةِ إلَی قَومِها سالِمَةً راضيَةً، فَاخْتارَتِ الشَّيمْاءُ قَومَها، فَأَعْتَقَها رَسولُ اللّهِ (ص)، وَ أرْسَلَها إلیَ قوَمِها بِإعزازٍ.

و پيامبر در كودكی به او بسيار وابسته بود. روزها گذشت و در غزوۀ (جنگ) حنین در سال هشتم هجری  شیما به دست مسلمانان اسیر شد و به آنها گفت: من خواهر شیری پیامبر (ص) هستم. ولی سخنش را نپذيرفتند و او را نزد فرستادۀ خدا (ص) بردند، پس او را شناخت و وی را گرامی داشت و روپوش بلندش را برايش پهن كرد. (گستراند)؛ سپس او را بر آن نشاند و وی را ميان ماندن همراه او با عزّت يا برگشت به سوی مردمش (قومش) با سلامت و خشنودی اختيار داد. (مخیّر کرد) شیما مردمش (قومش) را برگزيد، پس فرستادۀ خدا (ص) او را آزاد كرد و با عزّت وی را به نزد مردمش (قومش) فرستاد.

فأَسْلَمَتْ و دافِعَتْ عنْ أخیها و دَعَتْ قَومَها إلی الإسلامِ و بَيِّنّتْ أخَلاقَ النَّبيَّ لهَمُ فأَسْلَموا.

پس مسلمان شد و از برادرش دفاع کرد و مردمش را به اسلام فراخواند (دعوت کرد) و اخلاق پیامبر (ص) را برایشان بیان کرد و [آنها نیز] مسلمان شدند.

﴿فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُم وَلَوْ كُنْتَ فَظّاً غَليظَ الْقَلْبِ لَانفَضّوا مِنْ حَوْلِكَ﴾  آل عِمران: 159

سپس به [برکت] رحمتی ازسوی خدا با آنان نرمخو شدی، و اگر تندخو و سنگدل بودی، بی‌‌گمان از اطرافت پراکنده می‌شدند.  «آل عمران: 159»

3. الَعَجوزُ المُحْسِنُ

3. پیرمرد نیکوکار

في یَومٍ مِنَ الْاَیّامِ شاهَدَ «کِسْریٰ أنَوشِروانُ» فَلَّاحاً عَجوزا يَغْرِسُ فَسيلَةَ جَوْزٍ، فَتَعَجَّبَ وَ قالَ:

در روزی از روزها انوشیروان کشاورز پیری را دید که نهال گردو می‌کاشت؛ شگفت زده شد و گفت:

«أيُّهَا الفَلّاحُ، أ تأمُلُ أنْ تَعيشَ حَتّی تأَکُلَ مِنْ ثَمَرِها؟!

ای کشاورز، آیا امید داری که زندگی کنی (زنده باشی) تا از میوه‌اش بخوری؟!

أ لا تَعْلَمُ أنَّها لا تُثْمِرُ عادةَ إلّا بعْدَ عَشْرِ سَنوَاتٍ»؟!

آیا نمی‌دانی که درخت گردو معمولا میوه نمی‌دهد مگر پس از ده سال‌؟! (تنها پس از ده سال میوه می‌دهد.)

فَقالَ الْعَجوزُ: غَرَسَ الْآخَرونَ أَشْجاراً، فَنَحْنُ أَکَلْنا مِنْ ثِمارِها، وَ نَحْنُ نَغْرِسُ أشْجاراً لِکَي يأَکُلَ مِنْ ثِمارِها الْآخَرونَ.

پس پیرمرد گفت: دیگران درختانی را کاشتند و ما از میوه‌هایش خوردیم و ما درختانی را می‌کاریم تا دیگران از میوه‌هایش بخورند.

فَقالَ أَنوشِروانُ: «أَحْسَنْتَ يا شَيخُ!» وَ أمَرَ أنْ يُعْطَی الفَلّاحُ ألفَ دينارٍ.

پس انوشیروان گفت: آفرین بر تو ای شیخ. (ای پیرمرد، ای بزرگ) و دستور داد که هزار دینار به کشاورز داده شود.

فَقالَ الفَلّاحُ العَجوزُ فرِحاً: «ما أسْرَعَ إثْمارَ هٰذِهِ الشَّجَرَةِ»!

کشاورز پیر با خوشحالی گفت: میوه دادن این درخت چقدر سریع است!

فَأعْجَبَ أنَوشِروانَ کلَامُهُ وَ أمَرَ مَرَّة ثانيةً أنْ يُعْطی الفَلّاحُ ألفَ دينارٍ آخَرَ.

سخن او انوشیروان را به شگفتی آورد. (انوشیروان از سخن او خوشش آمد.) و دوباره دستور داد هزار دینار دیگر به او داده شود.

ما مِن رَجُلٍ يَغْرِسُ غَرْساً إلّ كَتَبَ اللهُ لَهُ مِنَ الأجرِ قَدْرَ ما يَخْرُجُ مِنْ ثَمَرِ ذٰلِكَ الْغَرْسِ.  رَسولُ اللّهِ (ص)

هیچ کسی نیست که نهالی را بکارد مگر اینکه خدا به اندازه آنچه از ثمر (ميوهٔ) آن درخت بیرون آید، برایش بنویسد. «پیامبر خدا (ص)»

هُما يَغرِسانِ فَسائِلَ في بِدايَةِ حَياتِهِمَا الْجَديدَةِ.

آنها در آغاز زندگی جدید خود در حال کاشت [درخت] هستند.

أ. أجِبْ عَنِ الْأسْئلةِ التّاليَةِ مُسْتَعينا بِالنَّصِّ.

أ. با کمک متن به پرسش های زیر پاسخ بده.

1- ما قالَتِ الشَّيْماءُ لِلْمُسْلِمينَ حينَ وَقَعَتْ فِي الْأسْرِ؟

1- هنگامی که شیما در اسارت افتاد به مسلمانان چه گفت؟

قالَتْ لَهُم: إنّی لَأُختُ النَّبیِّ مِنَ الرَّضاعَهِ.

به ایشان گفت: من خواهر رضاعی پیامبرم.

2- كمْ ديناراً أمَرَ أنَوشِروانُ أن يْعطی الْفَلّاحُ؟

2- انوشیروان فرمود چند دینار به برزگر داده شود؟

أَمَرَ أَنْ یُعْطیٰ لِلْفَلّاح أَلْفَ دینارٍ.

فرمود که هزار دینار به کشاورز داده شود.

3- مِنْ أيِّ شَيءٍ انزَعَجَ رَسولُ اللهِّ؟

3- فرستاده خدا از چه چیزی آزرده شد؟

انزَعَجَ رَسولُ اللهِ حینَما رأی لم یُقبّل الرّجلُ إلّا إبنه.

فرستاده خدا هنگامی که دید مرد تنها پسرش را بوسید آزرده شد.

4- ماذا كانَ يغْرِسُ الفَلّاحُ العَجوزُ؟

4- برزگر سالخورده چه چیزی را می کاشت؟

کان الفَلّاح یَغْرِسُ فَسیلَهَ جَوْز.

پدر در آغاز پسرش را بوسید.

5- مَن قَبلَ الوْالدُ فِي البِدايةِ؟

5- پدر در آغاز چه کسی را بوسید؟

قَبَّلَ الأَبُ إبنه فِی البِدایَهِ.

پدر در آغاز پسرش را بوسید.

6- مَنْ هيَ الشَّيماءُ؟

6- شیما کیست؟

إنّها أُختُ النَّبیِّ مِنَ الرَّضاعَهِ.

او خواهر شیری پیامبر است.

ب. عَيِّنِ الصَّحيحَ وَ الخَطأَ حَسَبَ الحَقيقَةِ.

ب. درست و نادرست را بر حسب واقع شناسایی کن.

1- دَعَتِ الشَّيْماءُ قَبيلَتَها إِلَی الْاِسْلامِ بَعْدَ أَنْ أَعتَقَهَا النَّبيُّ (ص).

1- درست

شیما پس از اینکه پیامبر او را آزاد کرد قبیله اش را به اسلام فراخواند.

2- لَوْ كانَ النَّبيُّ (ص) فظَّا لَانفَضَّ النّاسُ مِنْ حَوْلِهِ.

2- درست

اگر پیامبر تندخو بود مردم از پیرامونش پراکنده می شدند.

3- اَلِإهْتِمامُ بِغَرْسِ الْأشَجارِ واجِبٌ عَلیٰ کُلِّ فَرْدٍ مِنّا.

3- درست

توجه به کاشت درختان بر هر فردی از ما بایسته است.

4- كانَ أَنوشِروانُ أَحَدَ مُلوكِ إيران قَبْلَ مِئَةِ سَنَةٍ.

4- نادرست

انوشیروان یک صد سال پیش یکی از پادشاهان ایران بود.

5- تُثْمِرُ شَجَرَةُ الْجَوزِ بَعْدَ سَنَتَينِ عادَةً.

5- نادرست

درخت گردو معمولا پس از دو سال بار می دهد.

6- كانَ النَّبيُّ يُحِبُّ الْأطفالَ.

6- درست

پیامبر کودکان را دوست می داشت.

اِختَبِر نَفسَکَ. تَرجِم العِباراتِ التّالَۀَ؛ ثُمَّ عَیِّنِ المُستثنی وَ المُستَثنی مِنهُ.

خودت را بیازمای: آنچه را می آید ترجمه کن؛ سپس مستثنا و مستثنا منه را شناسایی کن.

1- (... کُلُّ شَیءٍ هالِکٌ إلّا وَجهَهُ ...)   اَلقَصَص: 88

1- هر چیزی به جز چهره او نابود شدنی است.

مستثنی: وَجهَ

مستثنی منه: کُلُّ شَیءٍ

2- فَسَجَدَ المَلائِکَهُ کُلُّهُم اَجمَعونَ إلّا ابلیسَ استَکبَرَ وَ کانَ مِنَ الکافِرینَ)  ص: 73 و 74

2- پس همه فرشتگان باهم سجده کردند؛ به جز شیطان که خود را بزرگ یافت و از بی دینان بود[شد].

مستثنی: إبلیسَ

مستثنی منه: المَلائکَهُ

3- کُلُّ عَینٍ باکِیَهٌ یَومَ القیامَهَ إلّا ثَلاثَ أَعیُنٍ: عَینٌ سَهِرَت فِی سَبیلِ اللهِ؛ وَ عَینٌ  غُضَّت عَن مَحارِمِ اللهِ؛ وَ عَینٌ فاضَت مِن خَشیَهِ اللهِ.  رَسول الله (ص)

3- هر چشمی روز رستاخیز گریان است، به جز سه چشم: چشمی که در راه خدا بیدار مانده و چشمی که از محارم بر هم نهاده شده و چشمی که از پروای خدا لبریز شده است.

مستثنی: ثَلاثَ أعیُن

مستثنی منه: کُلُّ عَینٍ

4- کُلُّ وعاءٍ یَضیقُ بِما جُعِلَ فیهِ إلّا وِعاءَ العِلمِ؛ فَانَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ. اَلإمامُ عَليّ (ع)

4- هر ظرفی با آنچه در آن نهاده شده تنگ می شود، به جز ظرف دانش؛ زیرا به کمک آن فراخ می شود.

مستثنی: وِعاءَ العِلمِ

مستثنی منه: کُلُّ وِعاءٍ

5- کُلُّ شَیءٍ یَرخُصُ إذا کَثُرَ إلّا الأدَبَ؛ فَأنَّهُ إذا کَثُرَ غَلأ.  مَثَل عَرَبيّ

5- هر چیزی به جز ادب هر گاه فراوان شود ارزان می شود؛ زیرا ادب هر گاه زیاد شود پر بها می شود.

مستثنی: الأدَبَ

مستثنی منه: کُلُّ شَیءٍ

6- لا تَعْلَمُ زَميلاتي اللُّغَةَ الْفَرَنسيَّةَ إلّا عَطيَّةَ.

6- هم شاگردیانم به جز عطیه زبان فرانسه نمی دانند.

مستثنی: الأدَبَ

مستثنی منه: کُلُّ شَیءٍ

7- حَلَّ الطُّلّابُ مَسائِلَ الرّياضيّاتِ إلّا مَسأَلَةً.

7- دانش آموزان به جز یک مسئله [همه] مسایل ریاضی را حل کردند.

مستثنی: مَسأَلَهً

مستثنی منه: مَسائِلَ الرّیاضیّاتِ

اِختَبِر نَفسَکَ. تَرجِمِ العِباراتِ التّالیهَ.

خودت را بیازمای؛ عبارات زیر را ترجمه کن.

1- (وَ مَا الحیاهُ الدُّنیا إلّا لَعِبٌ وَ لَهوٌ ...) اَلأنعام: 32

1- و زندگی دنیا تنها بازی و سرگرمی است.

2- (لا یَبأَسُ مِن رَوحِ اللهِ إلّا القَومِ الکافِرونَ) یوسُف: 87

2- کسی به جز قوم کافران از رحمت خدا ناامید نمی شود.

3- (إنَّ الإنسانَ لَفی خُسرٍ إلّا الَّذینَ آمَنوا وَ عَمِلوُا الصّالِحاتِ ...) اَلعَصر: 2 و 3

3- همانا انسان در زیان است به جز آنان که ایمان آوردند و کارهاى نیک انجام دادند.

4- حَضَرَ جَميعُ الطُّلّابِ في صالَةِ الإمْتِحاناتِ إلّا جَواداً.

4- همه دانش آموزان به جز جواد در سالن امتحانات حاضر شدند.

5- شارَكْتُ في جَميعِ الْمُبارَياتِ إلّا كُرَةَ الْمِنضَدَةِ.

5- در همه مسابقات به جز تنیس روی میز شرکت کردم.

6- قَرَأتُ الکِتابَ إلّا مَصادِرَهُ.

6- کتاب تاریخی به جز منابعش را خواندم.

7- اِشتَرَیتُ أَنواعَ الفاکِهَهِ إلّا أَناناسَ.

7- انواع میوه به جز آناناس را خریده ام.