درسنامه کامل مطالعات اجتماعی هشتم فصل 12 عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایرانی _ اسلامی

سلسله های ایرانی و نقش آنها در رونق و شکوفایی فرهنگ و تمدن ایرانی:

خلافت عباسیان پس از یک قرن ضعیف شدند.

از این رو شرایط مناسبی برای تشکیل سلسله های ایرانی به وجود آمد.

این سلسله ها نقش زیادی در شکوفایی تمدن ایرانی – اسلامی داشت.

مهم ترین سلسله های ایرانی در فاصله قرن سوم تا پنجم هجری:

• طاهریان
• صفاریان
• علویان
• سامانیان
• آل بویه

این سلسله ها به جزء علویان طبرستان، ریشه و تبار ایرانی داشتند.

رابطه سلسله های طاهریان و سامانیان با خلفای عباسی:

این سلسله ها با فرمان خلفای عباسی به قدرت رسیدند و با تأیید آنها به حکومت خود ادامه دادند.

این دو سلسله روابطی دوستانه با خلافت عباسیان برقرار کردند و امیران این سلسله ها معمولا نسبت به خلفا اظهار وفاداری و فرمانبری می کردند.

البته طاهریان و سامانیان در اداره امور قلمرو خود مستقل بودند و اجازه نمی دادند نمایندگان خلیفه در امور داخلی آنان دخالت کنند.

طاهر ذوالیمینین:

بنیانگذار سلسله طاهریان به فرمان مأمون خلیفه عباسی به حکومت خراسان منصوب شد.

امیر اسماعیل سامانی:

موسس سلسله سامانیان با تأیید خلیفه عباسی به حکومت رسید.

سلسله هایی که بدون اجازه خلفای عباسی حکومت خود را برپا کردند؟

• صفاریان
• علویان طبرستان
• آل بویه

روابط صفاریان با خلفای عباسی:

روابط صفاریان با خلافت عباسی، خصمانه بود.

یعقوب لیث صفاری علاوه بر آنکه حکومت طاهریان را برانداخت، به عراق لشکر کشی کرد و قصد داشت بغداد را تصرف کند اما از سپاه خلیفه شکست خورد.

او در فکر جبران این شکست بود اما بیماری و مرگ فرصت جنگی دیگر را با خلیفه به وی نداد.

چرا خلفای عباسی دشمن علویان طبرستان بودند؟

زیرا علویان پیرو مذهب شیعه بودند و حکومت عباسیان را به رسمیت نمی شناختند و از آنان اطاعت نمی کردند.

سلسله ال بویه:

آل بویه پیرو مذهب شیعه بودند.

در دوران حکومت آنها معارف و فرهنگ شیعه در ایران مورد توجه قرار گرفت و گسترش یافت.

رابطه سلسله آل بویه با عباسیان:

رابطه سلسله آل بویه با عباسیان به گونه ای دیگر بود. چون آل بویه بغداد را تصرف کردند و خلفای عباسی را تحت نفوذ و سلطه خود گرفتند.

به دستور فرمانروایان آل بویه چه کارهایی انجام شد؟

به دستور فرمانروایان آل بویه به خصوص عضدالدوله که مشهورترین فرمانروای آل بویه بود، حرم مطهر امامان در نجف، کربلا و کاظمین بازسازی شد و مراسم روز عید غدير و مجالس سوگواری امام حسین (ع) با شکوه برگزار شد.

ایرانیان مسلمان در تأسیس و گسترش کدام علوم پیشگام بودند؟

• معارف اسلامی
• علوم انسانی
• هنر و ادبیات

اقدامات مهم علمی و فرهنگی ایرانیان در قرون نخست هجری:

• تدوین کتاب ها در رشته معارف اسلامی
• تدوین قواعد صرف و نحو و دستور زبان و ادبیات عربی
• درخشش دانشمندان مسلمان ایرانی در رشته های مختلف
• انتقال بخشی از میراث ادبی و تاریخی ایران باستان به جامعه اسلامی

مترجمانی مانند عبدالله بن مقفع (روزبه ایرانی) کتاب های خود را در موضوع تاریخ پادشاهان و قهرمانان کهن ایران و نیز اندرزنامه ها و آداب کشورداری  منتشر کرد.

کدام سلسله های ایرانی نقش چشمگیری در رونق و شکوفایی فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی داشتند؟

سلسله های ایرانی به خصوص سامانیان و آل بویه، زیرا بیشتر فرمانروایان این سلسله ها به علم و ادب علاقه مند بودند و برای عالمان، دانشمندان و ادیبان، ارزش و احترام فراوانی قائل می شدند.

رونق ادبیات فارسی:

از قرن سوم هجری به بعد در نتیجه علاقه امیران و وزیرانِ حکومت های صفاریان و سامانیان به فرهنگ و زبان ایرانی، رونق ادبیات آغاز شد.

وزیران سامانی:

• خاندان جیهانی و خاندان بلعمی (وزیران سامانیان)

شاعران معروف دوره ی سامانی:

• رودکی پدر شعر فارسی
• فردوسی

مساجد، از نخستین جلوه های معماری ایرانی – اسلامی است.

کدام آرامگاه ها جلوه شکوهمند میراث معماری ایرانی – اسلامی است؟

آرامگاه امیر اسماعیل سامانی در بخارا و آرامگاه قابوس وشمگیر در گنبد قابوس