جواب فصل 1 مِنَ الْشَعارِ الْمَنسوبَةِ إلَی الْإِمامِ عَليٍّ عربی (3) رشته انسانی

مِنَ الْاَشعارِ الْمَنسوبَةِ إلَی الْإمامِ عَليٍّ (ع)

                            اَلدّاءُ وَ الدَّواءُ

دَواؤُكَ فيكَ وَ ما تُبْصِرُ         وَ داؤُكَ مِنكَ وَ لا تَشْعُرُ

أ تَزعَمُ أنّکَ جِرْمٌ صَغير         وَ فيكَ انْطَوَى الْعالَمُ الأکبَرُ

                              اَلنّاسُ أَکْفاءٌ

اَلنّاسُ مِن جِهةِ الآباءِ أکفاءُ              أبوهُمُ آدَمٌ وَ الأُمُّ حَوّاءُ

وَ قَدْرُ کُلّ امْرِئٍ ما كانَ يُحْسِنُهُ        وَ لِلرِّجالِ عَلَى الأفعالِ أسماءُ

فَفُزْ بِعِلْمٍ وَ لا تَطْلُبْ بِهِ بَدَلاً            فَالنّاسُ مَوتیٰ وَ أهلُ العِلمِ أحیاءُ

                               اَلْفَخْرُ بِالْعَفافِ

أیُّها الفاخِرُ جَهلاً بِالنَّسَبُ           إنَّمَا النّاسُ لِأُمٍّ وَ لِأب

هَلْ تَراهُم خُلِقوا مِن فِضَّةٍ        أم حَدیدٍ أم نُحاسٍ أم ذَهَب

بَلْ تَراهُم خُلِقوا مِن طینَۀٍ         هَل سِوی لَحمٍ وَ عَظمٍ وَ عَصَب

إنَّمَا الْفَخْرُ لِعَقلٍ ثابِتٍ              وَ حَياءٍ وَ عَفافٍ وَ أدَب

عَيِّنِ الصَّحيحَ وَ الْخَطَأَ حَسَبَ نَصِّ الدَّرسِ.

1- دوَاؤُنا فينا وَ نَحنُ ننظرُُ إليَهِ، وَ داؤُنا مِناّ وَ نَحنُ نَشْعُرُ بهِِ.

2- اَلْفَخْرُ لِلْعَقلِ وَ الْحَياءِ وَ الْعَفافِ وَ الأَدَبِ.

3- خُلِقَ الْنسانُ مِن طينَةٍ وَ هوَ لَحمٌ وَ عَظمٌ وَ عَصَبٌ.

4- قيمَةُ کُلِّ امْرِئٍ بِأَعمالِهِ الْحَسَنَةِ.

5- اَلتَّفاخُرُ بِالنَّسَبِ مَحْمودٌ.

6- أَهلُ الْعِلمِ أَحياءٌ وَ إنْ ماتوا .

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (1): تَرجِمْ هاتَينِ الْآيَتَينِ الْکَريمَتَينِ.

1- (فَهٰذا يَومُ الَبَعْثِ وَلٰکِنَّکُم کُنتُم لا تَعْلَمونَ) اَلرّوم: 56

2- (إنَّ اللهَ يُحِبُّ الَّينَ يُقاتِلونَ في سَبيلِهِ صَفّاً کَأنَّهُم بُنْيانٌ مَرْصوصٌ) الصّفّ: 4

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (2): عَيِّنِ اسْمَ الحُروفِ المُشَبَّهَةِ وَ خَبَرَها؛ ثمَُّ اذْکرُْ إعرابَهُما.

1- لَيْتَ فَصْلَ الرَّبيعِ طَويلٌ في بَلَدِنا! لِأنَّ الرَّبيعَ قَصيرٌ هُنا.

2- کَأَنَّ الْمُشتَريَ مُتَرَدِّدٌ في شِراءِ الْبِضاعَةِ؛ وَلٰکِنَّ الْبائِعَ عازِمٌ عَلیٰ بَيْعِها.

3- اِبحَثْ عنَْ مَعنیَ «العَصّارَةِ» فِي الْمُعجَمِ؛ لَعَلَّ الْکَلِمَةَ مَکتوبَةٌ فيهِ!

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (3): تَرجِمْ هٰذِهِ الْحَاديثَ حَسَبَ قَواعِدِ الدَّرسِ.

ثمَُّ عَيِّنِ اسْمَ لا الناّفيةَِ لِلجِنسِِ وَ خَبَرَها.

1- لا خَيْرَ في قَولٍ إلّا مَعَ الفِعلِ. رسول اللهِ (ص)

2- لا جهادَ کَجِهادِ النَّفسِ. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

3- لا لِباسَ أجْمَلُ مِنَ الْعافيَةِ. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

4- لا فَقْرَ کَالْجَهْلِ وَ لا ميراثَ کَالأدَب. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

5- لا سوءَ أسوَأُ مِنَ الکَذِب. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (4): امْلَا الفَراغَ في ما يَلي، ثمَُّ عَيِّنْ نوَعَ «لا» فيهِ.

1- (... هَل یَستَوِي الَّذینَ یَعلَمونَ وَ الَّذینَ لا یَعلَمونَ ...)  اَلزُّمَر : 9

آيا کسانی که می دانند و کسانی که .................... برابرند؟

2- (وَ لا يَحْزُنْكَ قَولُهُم إنَّ الْعِزَّۀَ لِلّهِ جَمیعاً ...)  يونسُ : 65

گفتارشان تو را .................... ؛ زيرا ارجمندی، همه .................... خداست.

3- (ذلِکَ الکِتابُ لا رَیبَ فیهِ هُدیً لِلمُتَّقینَ)  البَقَرَۀ : 2

آن کتاب .................... هدايتی برای پرهيزگاران است.

4- (لا إکراهَ في الّدینِ ...)  اَلبَقَرَۀ: 256

.................... در دين ....................  .

5- لا تُطْعِمُوا الْمَساکينَ مِمّا لا تَأکُلونَ. رَسولُ اللهِ (ص)

ترجمه و پاسخ به سوالات:

مِنَ الْاَشعارِ الْمَنسوبَةِ إلَی الْإمامِ عَليٍّ (ع)

از اشعار منسوب به امام علی (ع)

اَلدّاءُ وَ الدَّواءُ

بیماری و دارو

دَواؤُكَ فيكَ وَ ما تُبْصِرُ         وَ داؤُكَ مِنكَ وَ لا تَشْعُرُ

دارویت در خودت است و نمی بینی، [نیز] دارویت از خودت است و حس نمی کنی.

أ تَزعَمُ أنّکَ جِرْمٌ صَغير         وَ فيكَ انْطَوَى الْعالَمُ الأکبَرُ

آیا می پنداری که تو چیزی کوچک هستی؟ حال آنکه جهان بزرگتر در تو درهم پیچیده است.

اَلنّاسُ أَکْفاءٌ

مردم یکسان اند

اَلنّاسُ مِن جِهةِ الآباءِ أکفاءُ              أبوهُمُ آدَمٌ وَ الأُمُّ حَوّاءُ

مردم از نظر پدر و مادر (پدران، نیاکان) یکسان اند. پدرشان آدم و مادر[شان] حوّاست.

وَ قَدْرُ کُلّ امْرِئٍ ما كانَ يُحْسِنُهُ        وَ لِلرِّجالِ عَلَى الأفعالِ أسماءُ

و ارزش هر آدمی به کاری است که آن را به خوبی انجام می داده است (می دهد). و انسانها با کارهایشان نامهایی دارند. (هر انسانی با کارش شناخته شده و با آن نامیده می شود.)

فَفُزْ بِعِلْمٍ وَ لا تَطْلُبْ بِهِ بَدَلاً            فَالنّاسُ مَوتیٰ وَ أهلُ العِلمِ أحیاءُ

پس به کمک دانش رستگار شو و برای آن جایگزینی نخواه که مردم، مُرده و اهل دانش زنده اند.

اَلْفَخْرُ بِالْعَفافِ

سربلندی با پاکدامنی

أیُّها الفاخِرُ جَهلاً بِالنَّسَبُ           إنَّمَا النّاسُ لِأُمٍّ وَ لِأب

ای که نابخردانه افتخار کننده به دودمان هستی، مردم، تنها از یک مادر و یک پدراند.

هَلْ تَراهُم خُلِقوا مِن فِضَّةٍ        أم حَدیدٍ أم نُحاسٍ أم ذَهَب

آیا آنان را می بینی (می پنداری) که از نقره، آهن، مس یا طلا آفریده شده اند؟

بَلْ تَراهُم خُلِقوا مِن طینَۀٍ         هَل سِوی لَحمٍ وَ عَظمٍ وَ عَصَب

بلکه آنان را می بینی از تکّه گِلی آفریده شده اند. آیا به جز گوشت و استخوان و پی اند؟

إنَّمَا الْفَخْرُ لِعَقلٍ ثابِتٍ              وَ حَياءٍ وَ عَفافٍ وَ أدَب

افتخار، تنها به خِردی استوار، شرم، پاکدامنی و ادب است.

عَيِّنِ الصَّحيحَ وَ الْخَطَأَ حَسَبَ نَصِّ الدَّرسِ.

درست و نادرست را بر حسب متن درس مشخص کنید.

1- دوَاؤُنا فينا وَ نَحنُ ننظرُُ إليَهِ، وَ داؤُنا مِناّ وَ نَحنُ نَشْعُرُ بهِِ.

1- داروی ما در خودمان است و ما آن را می بینیم و بیماری ما از ماست و آن را حس می کنیم. غ

2- اَلْفَخْرُ لِلْعَقلِ وَ الْحَياءِ وَ الْعَفافِ وَ الأَدَبِ.

2- سرافرازی، به خِرد، شرم، پاکدامنی و ادب است. ص

3- خُلِقَ الْنسانُ مِن طينَةٍ وَ هوَ لَحمٌ وَ عَظمٌ وَ عَصَبٌ.

3- انسان از گل آفریده شده است که همان گوشت و استخوان و رگ است. غ

4- قيمَةُ کُلِّ امْرِئٍ بِأَعمالِهِ الْحَسَنَةِ.

4- ارزش هر کسی (انسانی) به کارهای خوبش است. ص

5- اَلتَّفاخُرُ بِالنَّسَبِ مَحْمودٌ.

5- فخرورزی به اصل و نسب پسندیده است. غ

6- أَهلُ الْعِلمِ أَحياءٌ وَ إنْ ماتوا .

6-  اهل علم زنده اند حتی اگر بمیرند. غ

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (1): تَرجِمْ هاتَينِ الْآيَتَينِ الْکَريمَتَينِ.

خودت را بیازمای (1) : این دو آیه کریمه را به فارسی برگردان.

1- (فَهٰذا يَومُ الَبَعْثِ وَلٰکِنَّکُم کُنتُم لا تَعْلَمونَ) اَلرّوم: 56

1- این، روزِ رستاخیز است؛ ولی شما خودتان نمی دانستید.

2- (إنَّ اللهَ يُحِبُّ الَّينَ يُقاتِلونَ في سَبيلِهِ صَفّاً کَأنَّهُم بُنْيانٌ مَرْصوصٌ) الصّفّ: 4

2- بی گمان خدا کسانی را که صف در صف در راهِ او می جنگند دوست می دارد؛ گویی که ایشان ساختمانی استوارند.

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (2): عَيِّنِ اسْمَ الحُروفِ المُشَبَّهَةِ وَ خَبَرَها؛ ثمَُّ اذْکرُْ إعرابَهُما.

خودت را بیازمای (2) : اسم حروف مشبهه و خبر آن را مشخص کن، سپس نقش آن ها را ذکر کن.

1- لَيْتَ فَصْلَ الرَّبيعِ طَويلٌ في بَلَدِنا! لِأنَّ الرَّبيعَ قَصيرٌ هُنا.

1- ای کاش فصل بهار در سرزمین ما طولانی باشد؛ زیرا بهار در اینجا کوتاه است.

اسم لیت: فَصْلَ، منصوب

خبر لیت: طَویلٌ، مرفوع

اسم أنّ: الرَّبیعَ، منصوب

خبر أنّ: قصیر، مرفوع

2- کَأَنَّ الْمُشتَريَ مُتَرَدِّدٌ في شِراءِ الْبِضاعَةِ؛ وَلٰکِنَّ الْبائِعَ عازِمٌ عَلیٰ بَيْعِها.

2- گویا خریدار در خرید کالا دودل است؛ ولی فروشنده تصمیم به فروش آن دارد.

اسم کَأَنَّ: الْمُشتَریَ، منصوب

خبر کَأَنَّ: مُتَرَدِّدٌ، مرفوع

اسم لٰکِنَّ: الْبائِعَ، منصوب

خبر لٰکِنَّ: عازِمٌ، مرفوع

3- اِبحَثْ عنَْ مَعنیَ «العَصّارَةِ» فِي الْمُعجَمِ؛ لَعَلَّ الْکَلِمَةَ مَکتوبَةٌ فيهِ!

3- در واژه نامه به دنبال معنای «عصاره» بگرد؛ زیرا شاید این کلمه در آن نوشته شده باشد.

اسم لَعَلَّ: الْکَلِمَهَ، منصوب

خبر لَعَلَّ: مَکتوبَهٌ، مرفوع

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (3): تَرجِمْ هٰذِهِ الْحَاديثَ حَسَبَ قَواعِدِ الدَّرسِ.

ثمَُّ عَيِّنِ اسْمَ لا الناّفيةَِ لِلجِنسِِ وَ خَبَرَها.

خودت را بیازمای (3) : این حدیثها را بر حسب قواعد درس ترجمه کن.

سپس اسم لای نفی جنس و خبرش را مشخص کن.

1- لا خَيْرَ في قَولٍ إلّا مَعَ الفِعلِ. رسول اللهِ (ص)

1- هیچ خیری در در گفتاری نیست مگر اینکه همراه کردار (عمل) باشد.

خَيْرَ: اسم لای نفی جنس    ،   في قَولٍ: خبر لای نفی جنس

2- لا جهادَ کَجِهادِ النَّفسِ. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

2- هیچ جهادی مانند جهاد با نفس نیست.

جهادَ: اسم لای نفی جنس    ،   کَجِهادِ: خبر لای نفی جنس

3- لا لِباسَ أجْمَلُ مِنَ الْعافيَةِ. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

3- هیچ جامه ای زیباتر از تندرستی نیست.

لِباسَ: اسم لای نفی جنس    ،   أجْمَلُ: خبر لای نفی جنس

4- لا فَقْرَ کَالْجَهْلِ وَ لا ميراثَ کَالأدَب. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

4- هیچ فقری مانند نادانی و هیچ میراثی مانند ادب نیست.

فَقْرَ: اسم لای نفی جنس    ،   کَالْجَهْلِ: خبر لای نفی جنس

5- لا سوءَ أسوَأُ مِنَ الکَذِب. أمیرالمؤمِنین عليّ (ع)

5- هیچ بدیی بدتر از دروغ وجود ندارد.

سوءَ: اسم لای نفی جنس    ،   أسوَأُ: خبر لای نفی جنس

اخْتَبِرْ نَفْسَكَ (4): امْلَا الفَراغَ في ما يَلي، ثمَُّ عَيِّنْ نوَعَ «لا» فيهِ.

خودت را بیازمای (4) : جای خالی را در آنچه می آید پر کن؛ سپس نوع لا را در آن مشخص کن.

1- (... هَل یَستَوِي الَّذینَ یَعلَمونَ وَ الَّذینَ لا یَعلَمونَ ...)  اَلزُّمَر : 9

آيا کسانی که می دانند و کسانی که .................... برابرند؟

1- آیا کسانی که می دانند و کسانی که نمی دانند برابر هستند؟

لای نفی مضارع

2- (وَ لا يَحْزُنْكَ قَولُهُم إنَّ الْعِزَّۀَ لِلّهِ جَمیعاً ...)  يونسُ : 65

گفتارشان تو را .................... ؛ زيرا ارجمندی، همه .................... خداست.

2- گفتارشان تو را اندوهگین نکند؛ زیرا ارجمندی، همه برای خداست.

لای نهی مضارع

3- (ذلِکَ الکِتابُ لا رَیبَ فیهِ هُدیً لِلمُتَّقینَ)  البَقَرَۀ : 2

آن کتاب .................... هدايتی برای پرهيزگاران است.

3- آن کتاب هیچ شکی در آن نیست هدایتی برای پرهیزگاران است. 

لای نفی جنس

4- (لا إکراهَ في الّدینِ ...)  اَلبَقَرَۀ: 256

.................... در دين ....................  .

4- هیچ اجباری (واداشتنی) در دین نیست.

لای نفی جنس

5- لا تُطْعِمُوا الْمَساکينَ مِمّا لا تَأکُلونَ. رَسولُ اللهِ (ص)

5- فقیران را از آنچه که نمی خورید غذا ندهید.

لای نهی مضارع

ضَعْ في الْفَراغِ کَلِمَةً مُناسِبَةً لِلتَّوضيحاتِ التّاليَةِ مِنْ مُعجَمِ الدَّرسِ.

1- اَلـ .................... عُنصُرٌ فِلِزّيٌّ کَالْحَديدِ موُصَلٌِّ لِلْحَرارَةِ وَ الْکَهرَباءِ.

2- اَلـ .................... مادةٌَّ حمَراء مِن جِسمِ الحَيوَانِ تصُنعَُ مِنهُ أطَعِمَةٌ.

3- اَلـ .................... خَيْطٌ أبَيْضَُ فِي الجِْسْمِ يجْري فيهِ الحِسُّ.

4- اَلـ .................... قِسْمٌ قوَيٌّ مِنَ الجِسْمِ عَلیَهِ لَحمٌ.

5- اَلـ .................... ترُابٌ مُخْتَلِطً بِالمْاءِ.

در جای خالی برای توضیحات زیر کلمه مناسب را از واژه نامه درس بگذارید.

1- اَلـ ...نجاس... عُنصُرٌ فِلِزّيٌّ کَالْحَديدِ موُصَلٌِّ لِلْحَرارَةِ وَ الْکَهرَباءِ.

مس، عنصری فلزی مانند آهن است که رسانای گرما و برق می باشد.

2- اَلـ ...ـعصب... مادةٌَّ حمَراء مِن جِسمِ الحَيوَانِ تصُنعَُ مِنهُ أطَعِمَةٌ.

عصب، رشته ای (نخی) سفید در بدن است که حس در آن جاری می شود.

3- اَلـ ...لحم... خَيْطٌ أبَيْضَُ فِي الجِْسْمِ يجْري فيهِ الحِسُّ.

گوشت، بخشی از بدن است که میان پوست و استخوان می باشد.

4- اَلـ ...ـعَظمُ... قِسْمٌ قوَيٌّ مِنَ الجِسْمِ عَلیَهِ لَحمٌ.

استخوان، یک قسمت قوی از بدن است که بر روی آن گوش است.

5- اَلـ ...طین... ترُابٌ مُخْتَلِطً بِالمْاءِ.

گِل، خاک آمیخته با آب است.

اِسْتَخْرِجْ مِمّا يَلي الْمَطلوبَ مِنكَ.

دوَاؤُكَ فيكَ وَ ما تُبصِرُ              وَ داؤُكَ مِنكَ وَ لا تَشْعُرُ

1- الَمُبتدََأ وَ إعْرابهَُ:

أَ تَزْعَمُ أَنَّكَ جِرْمٌ صَغيرٌ              وَ فيكَ انْطَوَى الْعالَمُ الاَكبَرُ

2- اِسْمَ التَّفضيلِ وَ مَحَلَّهُ الإعْرابيَّ:

اَلنّاسُ مِن جِهةِ الْآباءِ أَكْفاء        أَبوهُمُ آدَمٌ وَ الأُمُُّ حَوّاءُ

3- الَخَبَرَ وَ إعرابهَُ:

وَ قَدْرُ كُلِّ امْرِئٍ ما كانَ يُحْسِنُهُ          وَ لِلرِّجالِ عَلَى الْفعالِ أَسماءُ

4- اَلْجَمعَ الْمُکَسَّرَ:

ففُزْ بعِلمٍ وَ لا تَطلُبْ بهِِ بدََلا            فًاَلنّاسُ مَوتَى وَ أهلُ العِلمِْ أحَياءُ

5- فِعلَ النَّهيِ:

أيَهُّاَ الفْاخِرُ جَهلْا باِلنَّسَب                إنَّمَا الناّسُ لِأُمٍُّ وَ لِأَبَْ

6- اسْمَ الفْاعِلِ:

هَلْ ترَاهُم خُلقِوا مِن فِضَّةٍ             أمَْ حَديدٍ أمَْ نُحاسٍ أمَْ ذهَبْ

7- اَلْفِعلَ الْمَجهولَ:

بَلْ تَراهُم خُلِقوا مِن طينةٍَ              هَل سِوَی لَحْمٍ وَ عَظمٍ وَ عَصَبْ

8- اَلْفِعلَ الْمُضارِعَ:

إنَّمَا الْفَخْرُ لِعَقلٍ ثابِتٍ                   وَ حَياءٍ وَ عَفافٍ وَ أَدَبْ

9- الَجْارَّ وَ المَجرورَ:

از آنچه می آید موضوع خواسته شده را بیرون آورید.

1- دواء = مبتدأ و مرفوع                  داء = مبتدأ و مرفوع

2- اَلْأکبَر؛ صفهٌ لِـ‌‌‌ «الْعالَم»

3- أکْفاءُ = خبرٌ و مرفوعٌ                   آدمُ = خبر و مرفوع                         حواءُ = خبر و مرفوع

4- اَلْجَمعَ الْمُکَسَّرَ: الرِّجال و الْأفعال و أسماء

5- فِعلَ النَّهیِ: لا تَطلُبْ

6- اِسْمَ الْفاعِلِ: اَلْفاخِر

7- اَلْفِعلَ الْمَجهولَ: خُلِقوا

8- اَلْفِعلَ الْمُضارِعَ: تَرَی (تَری)

9- اَلْجارَّ وَ الْمَجرورَ: لِعَقلٍ

اِملَاِ الفَراغ في تَرجَمَةِ ما يلَي؛ ثمَُّ عَيِّنْ نوَعَ «لا» فيهِ.

1- ﴿وَ لا تَسُبُّوا الّذينَ يَدْعونَ مِن دونِ اللهِ فَيَسُبُّوا اللهَ ...)  اَلْأنعام : 10

و کسانی را که به جای خدا فرا می خوانند .................. که به خدا دشنام دهند ... .

2- (یا أيُّهَا الرَّسولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذینَ یُسارِعونَ فِي الکُفرِ ...)  اَلمائِدَۀ : 41

ای پيامبر، کسانی که در کفر شتاب می ورزند تو را ................... .

3- ﴿... رَبَّنا وَ لا تُحَمَّلْنا 2 ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ ...)  اَلبَقَرَۀ : 286

[ای] پروردگارِ ما، آنچه را هیچ توانی نسبت به آن نداریم بر ما ................... .

4- لا يَرْحَمُ اللهُ مَن لا يَرْحَمُ النّاسَ. رَسولُ اللّهِ (ص)

خدا رحم نمی کند به کسی که به مردم ................... .

5- يا حَبيبي، لا شَيءَ أجمَلُ مِنَ الْعَفوِ عِندَ الْقُدرَةِ.

ای دوستِ من، ................... زيباتر از بخشش به هنگام توانايی نيست.

جای خالی را در ترجمه آنچه می آید پر کن؛ سپس نوع «لا» را در آن مشخص کن.

1- و کسانی که غیرِ خدا را فرا می خوانند دشنام ندهید که به خدا دشنام دهند.

لای نهی

2- ای پیامبر، کسانی که در کفر شتاب می ورزند تو را اندوهگین نکند.

لای نهی

3- پروردگارا، آنچه توانش را هیچ نداریم بر ما تحمیل نکن.

لای نهی

لای نفی جنس

4- خدا رحم نمی کند به کسی که به مردم رحم نمی کند.

لای نفی

لای نفی

5- ای دوستِ من، هیچ چیز زيباتر از بخشش به هنگام توانايی نيست.

لای نفی جنس

تَرجِمِ الْأحاديثَ، ثمَُّ عَيِّنِ المَطلوبَ مِنكَ.

1- کُلُّ طَعامٍ لا يُذْكَرُ اسْمُ اللهِ عَلَيْهِ... لا بَرَكَۀَ فیهِ. رَسولُ الله (ص)  - (نائبَِ الفْاعِلَ وَ نوعَ لا)

2- لا تَجْتَمِعُ خَصلَتانِ في مُؤمِنٍ: الْبُخلُ وَ الکِذب. رَسولُ الله (ص)  - (اَلْجارَّ وَ الْمَجرورَ، وَ الْفاعِلَ وَ إِعْرابَهُ وَ نَوعَ الْفِعْلِ)

3- لا تَغْضَبْ، فَإنَّ الغَضَبَ مَفسَدَۀً. رَسولُ الله (ص)  - (نَوعَ الْفِعْلِ، وَ اسْمَ الْحَرفِ الْمُشَبَّة بِالْفِعْلِ وَ خَبَرَهُ وَ إِعْرابَهُما)

4- لا فَقْرَ أشَدُّ مِنَ الجَهلِ وَ لا عِبادَۀَ مِثلُ التَّفَکُّرِ. رَسولُ الله (ص)  - (اَلمُضافَ إليَهِ وَ نوَعَ لا)

5- لا تَسُبُّوا النّاسَ فَتَكتَسِبُوا العَداوَۀَ بَینَهُم. رَسولُ الله (ص)  - (نوَعَ لا، وَ مُضادَّ عَداوَة)

6- لا تُميتُوا القْلُوبَ بكِثَرةَ الطَّعامِ وَالشَّرابِ فإَنَِّ القَلبُ يَموتُ كَالزَّرْعِ إذا كثَرُ علَيَه المْاءُ. رَسولُ الله (ص)  - (نَوعَ لا، وَ إعرابَ الکَلُماتِ الَّتي تَحتَها خَطٌّ).

7- خُذُوا الْحَقَّ مِنْ أهلِ الباطِلِ و لا تَأخُذُوا البْاطِلَ مِنْ أهْلِ الْحَقَّ كونوا نُقادَ الكَلامِ. عيسَی بنُْ مَريمََ (ع) – (نوعَ لا، وَ إعرابَ الکَلِماتِ التَّي تحَتهَا خَطٌّ)

احادیث را ترجمه کن، سپس آنچه که از تو خواسته شده را تعیین کن.

1- هر خوراکی که نام خدا بر آن یاد نشود تنها بیماری است و هیچ برکتی در آن نیست.

نائبَ الفاعِلِ: اسم

لا در «لایذکر»: مضارع منفی

لا در «لابرکه»:‌ نفی جنس

2- دو ویژگی در مؤمن (در مؤمنی) گرد هم نمی آیند (جمع نمیشوند): خسیس بودن و دروغگویی.

اَلْجارَّ و الْمَجرورَ= فی مُؤمِنٍ

الْفاعِل= خَصلَتانِ، إِعْرابَهُ = مرفوع به الف

نَوعَ الْفِعْل = مضارع منفی (لا تَجْتَمِعُ)

3- خشمگین نشو؛ زیرا خشمگین شدن مایه تباهی است.

نوعَ الفعل: نهی (لا تَغضَب)

اسمَ الحَرفِ المُشَبَّهِ بِالفِعلِ: الغضب و منصوب به فتحه

خَبَر: مفسده و مرفوع به ضمه

4- هیچ فقری سخت تر از نادانی و هیچ عبادتی مانند اندیشیدن نیست.

المضاف إلیه: التفکّر

لای نفی جنس در هر دو مورد

5- مردم را دشنام ندهید؛ که با این کار میانشان دشمنی به دست می آورید.

لای نهیِ: لا تسُبُّوا

مُضادَّ عَداوَه: صداقه

6- دلها را با خوردن و آشامیدن زیاد نمیرانید؛ زیرا همان گونه که زراعت بر اثر آب زیاد از بین مى رود، دلها نیز [بر اثر پرخورى] مى میرند.

القْلُوبَ: مفعول، منصوب به فتحه

الطَّعامِ: مضاف الیه، مجرور به کسره

القَلبَ: اسم إنّ، منصوب به فتحه

الزَّرْعِ:‌ مجرور به حرف جارّ

المْاءُ: فاعل، مرفوع به ضمه

7- حق را از اهل باطل بگیرید و باطل را از اهل حق نگیرید؛ سخن سنج باشید.

الْحَقَّ: مفعول، منصوب به فتحه

البْاطِلِ: مضاف الیه، مجرور به کسره

البْاطِلَ: مفعول، منصوب به فتحه

أهْلِ:‌ مجرور به حرف جارّ

الکَلام: مضاف الیه، مجرور به کسره

تَرجِمْ أَنواعَ الْفِعلِ فِي الْجُمَلِ التّاليَةِ.

1- رَجاءً، اُکْتُبْنَ حلَّ الْأسَئِلَةِ مَعَ زَميلاتِکُنَّ.

لطفاً حلّ پرسش ها را با هم کلاسی هايتان ........... .

2- إنْ تَکتُب بِعَجَلَةٍ، فَسَيُصْبِحُ خَطُّکَ قبَيحا.ً

اگر با عجله ............... ، خطّت زشت خواهد شد.

3- أرُيدُ أَنْ أَکْتُبَ ذِکری في دَفتَرِ الذِّکْرَياتِ .

می خواهم [که] خاطره ای در دفتر خاطرات ...... .

4- لَن يَکتُب العاقِلُ عَلَی الْآثارِ التاّريخيّةِ.

[انسانِ] خردمند، روی آثارِ تاريخی ................... .

5- إنَّهُ سَوفَ يَکتُبُ أفَکارَهُ عَلیَ الوَرَقَةِ.

قطعاً او انديشه هايش را روی کاغذ .................. .

6- عِندَما شاهَدْتُهُ کانَ يَکتُبُ تَمرينَهُ.

هنگامی که او را ديدم، تمرينش را ................... .

7- قَدْ يَکتُبُ الکَسولُ تَمارينَ الدَّرسِ.

تنبل، تمرين های درس را ................................. .

8- يا تَلاميذُ، لِمَ لا تکَتْبُونَ التَّرجَمَةَ؟

ای دانش آموزان، چرا ترجمه را .......................... .

9- رَجاءً، لا تَکتُبوا عَلیٰ جِلدِ الکِتابِ.

لطفاً روی جلدِ کتاب ......................................... .

10- هيَ قَد کَتَبَتْ رِسالَةً لِصَديقَتِها.

او نامه ای به دوستش ........................................ .

11- لِنَکْتُبْ جُمَلاً جَميلَةً في دَفاتِرِنا.

در دفترهايمان جمله هايی زيبا ......................... .

12- أَنَا لَم أَکْتُبْ واجِباتي أَمسِ.

من ديروز تکليف هايم را .................................. .

13- ما کَتَبْنا شَيئا عَلیَ الجِدارِ.

روی ديوار چيزی .............................................. .

14- کُتِبَ حَديثٌ عَلیَ اللَّوحِ.

حديثی روی تخته ............................................. .

15- کانوا يَکْتُبونَ الْأَجوِبَةَ .

جواب ها را ....................................................... .

16- کانوا قَد کَتَبوا دَرسَهُم.

درسشان را ....................................................... .

17- يُکْتَبُ نَصٌّ قَصيرٌ.

متنی کوتاه ....................................................... .

1- لطفاً حلّ پرسش ها را با هم کلاسی هايتان بنویسید .

2- اگر با عجله بنویسی ، خطّت زشت خواهد شد.

3- می خواهم [که] خاطره ای در دفتر خاطرات بنویسم .

4- [انسانِ] خردمند، روی آثارِ تاريخی نخواهد نوشت .

5- قطعاً او انديشه هايش را روی کاغذ خواهد نوشت .

6- هنگامی که او را ديدم، تمرينش را می نوشت .

7- تنبل، تمرين های درس را ممکن است بنویسد .

8- ای دانش آموزان، چرا ترجمه را ننوشتید ؟

9- لطفاً روی جلدِ کتاب ننویسید .

10- او نامه ای به دوستش نوشته است .

11- در دفترهايمان جمله هايی زيبا باید بنویسیم .

12- من ديروز تکليف هايم را ننوشته ام .

13- روی ديوار چيزی ننوشتیم .

14- حديثی روی تخته نوشته شد .

15- جواب ها را می نوشتند .

16- درسشان را نوشته بودند .

17- متنی کوتاه نوشته می شود .

عَيِّنِ اسْمَ الفْاعِلِ، وَ اسْمَ المَفعولِ، وَ اسْمَ المُبالِغَةِ، وَ اسْمَ المَکانِ، وَ اسْمَ التَّفضيلِ في هٰذِهِ العِباراتِ؛ ثُمَّ عَيِّنْ تَرجَمَةَ الکَلِماتِ الحَمْراءِ.

1- (سُبحْانَ الَّذی أسری بِعَبدِه لَیلاً مِنَ المَسْجِدِ الْحَرام إلَی المَسْجِدِ الأقصی ...)  اَلإسرا : 1

پاک است آن [خدایی] که بنده اش را شبانه از مسجد الحرام تا مسجد الاقصیٰ حرکت داد.

2- (...وَ جادِلْهُم باِلَّتي هيَ أحسَنُ إنَّ رَبكََّ هوَ أعلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبيلِهِ ...)  النَّحل : 125

و با آنان با [شیوه ای] که نکوتر است بحث کن. قطعاً پروردگارت به ]حال[ کسی که از راهش گم شده، داناتر است.

3- (...يَقولونَ بِأفوْاهِهِم ما لَيسَ في قُلوبِهِم وَ اللهُ أعلَمُ بِما یَکتُمونَ)  آلُ عِمران: 167

با دهان هايشان (زبان هايشان) چيزی را می گويند که در دل هايشان نيست و خدا به آنچه پنهان می کنند داناتر است.

4- (وَ ما أبَرِّئُ نَفْسي إنَّ النَّفْسَ لَـأمّارَةٌ بِالسّوءِ إلّا ما رَحِمَ رَبّي ...) یوسُف : 53

و نفْسم را بی گناه نمی شمارم؛ زيرا نفس، بسيار دستور دهنده به بدی است؛ مگر اينکه پروردگارم رحم کند.

5- ﴿ قد أفلَحَ المُؤمِنونَ الَّذینَ هُم في صَلاتِهِم خاشِعونَ)  المؤمنون : 1 و 2

به راستی که مؤمنان رستگار شده اند؛ همانان که در نمازشان فروتن اند.

6- (... قالوا لا عِلْمَ لَا إنَّكَ أنتَ عَلّامُ الغیوبِ)  المائدَۀ: 109

گفتند: هيچ دانشی نداريم؛ قطعاً تو بسيار دانای نهان ها هستی.

7- (... وَ أحْسِنوا إنَّ اللهَ يُحِبُّ المُحسِنینَ)  البَقَرَۀ : 195

و نيکی کنيد؛ زيرا خدا نيکوکاران را دوست می دارد.

8- (وَ جعَلَنْا السَّماءَ سَقفاً مَحْفوظاً ...)  الأنبیاء : 32

و آسمان را سقفی نگه داشته شده قرار داديم.

اسم فاعل، اسم مفعول، اسم مبالغه، اسم مکان و اسم تفضیل را در این عبارت ها مشخص کنید؛ سپس ترجمه کلمات قرمز رنگ را بنویسید.

1- المسجد: اسم مکان

(هر چند «الأقصی» اسم تفضیل است؛ امّا به صورت «المسجد الأقصی» حالت «عَلَم بِالْغَلَبه» شده است.)

أسری: حرکت داد   لَیلاً: شبانه

2- أحسن، أعلم: اسم تفضیل

جادِلْ: بحث کن     ضَلَّ: گم شده

3-  أعلم: اسم تفضیل

أفوْاهِ: دهان      یَکتُمونَ: پنهان می کنند

4- أمّاره: اسم مبالغه

أبَرِّئُ: شمردن      أمّارَةٌ: بسیار دستور دهنده

5- مُؤمِن: اسم فاعل ثلاثی مزید

خاشعون: اسم فاعل ثلاثی مجرّد

قد أفلَحَ: رستگار شده اند      خاشعون: فروتن هستند

6-  عَلّام: اسم مبالغه

عَلّامُ: بسیار دانا

7- الْمُحْسِنینَ: اسم فاعل ثلاثی مزید

أحْسِنوا: نیکی کنید

8- مَحْفوظاً: اسم مفعول

جعَلَنْا: قرار دادیم

در جای خالی کلمۀ مناسب قرار دهید.

ضَعْ في الفَراغ کلَمَِةً مُناسِبةًَ.

1- سُئِلَ المُديرُ: أ في المَدرَسَةِ طالبٌِ؟ فأَجَاب: «....... طالبَِ هُنا».

لِأنَّ          لا          فَإنَّ

2- حَضَرَ السُّيّاحُ في قاعَةِ الْمَطارِ؛ ....... الدَّليلَ لمَ يَحضُرْ.

أنَّ          لکِنَّ          لَعَلَّ

3- هٰذَا التَّمرینُ سَهلٌ وَ ....... أَکثََ الزُّمَلاءِ خائفونَ.

لَیتَ          أنَّ          لکِنَّ

4- قالَ الْمُدیرُ: ...... طالبَ راسبٌ فِي الاِمْتِحاناتِ.

لا          لَن          لَم

5- تَمَنَّی المَزارِعُ: « ....... الْمَطَرَ يَنزِلُ کَثيراً!»

کَأنَّ          لأنَّ          لَیتَ

6- ألا تَعْلَمُ ...... الصَّبرُ مِفتاحُ الْفَرَجِ؟

لکِنَّ          أنَّ          لا

7- لِماذا يَبکِي الطِّفلُ؟ - ....... جائِعٌ.

أنَّه          لِأنَّهُ          لَیتَ

در جای خالی کلمۀ مناسب قرار دهید.

1- سُئِلَ المُديرُ: أ في المَدرَسَةِ طالبٌِ؟ فأَجَاب: «...لا... طالبَِ هُنا».

از مدیر پرسیده شد: آیا در مدرسه دانش آموزی هست؟ او پاسخ داد: هیچ دانش آموزی اینجا نیست.

2- حَضَرَ السُّيّاحُ في قاعَةِ الْمَطارِ؛ ...لکِنَّ... الدَّليلَ لمَ يَحضُرْ.

گردشگران در سالن فرودگاه حاضر شدند؛ ولی راهنما حاضر نشد.

3- هٰذَا التَّمرینُ سَهلٌ وَ ...لکِنَّ... أَکثََ الزُّمَلاءِ خائفونَ.

این تمرین آسان است؛ ولی بیشتر هم کلاسی ها ترسانند.

4- قالَ الْمُدیرُ: ...لا... طالبَ راسبٌ فِي الاِمْتِحاناتِ.

مدیر گفت: «هیچ دانش آموزی در آزمون ها مردود نیست.»

5- تَمَنَّی المَزارِعُ: « ...لَیتَ... الْمَطَرَ يَنزِلُ کَثيراً!»

کشاورز آرزو داشت: کاش باران بسیار ببارد.

6- ألا تَعْلَمُ ...أنَّ... الصَّبرُ مِفتاحُ الْفَرَجِ؟

آیا نمی دانی که بردباری کلید گشایش است؟

7- لِماذا يَبکِي الطِّفلُ؟ - ...لِأنَّهُ... جائِعٌ.

چرا کودک می گرید؟ – زیرا او گرسنه است.

ضَعْ في الفَراغ کلَمَِةً مُناسِبةًَ.

1- اِعلَموا أَنَّ .............. النّاسِ إلَيکُم مِن نِعَمِ اللّٰهِ عَلَيکُم.  الإمامُ الحُسَينُ (ع)

حَوائِجُ        حَوائِجَ        حَوائِج

2- إنَّ أَحسَنَ الْحَسَنِ .............. الْحَسَنُ.  الإمامُ الحُسَينُ (ع)

الْخُلُقُ        الْخُلُقَ        الْخُلُقِ

3- (فَاصْبِرْ إنَّ وَعْدَ اللّٰهِ .............. وَ اسْتَغفِرْ لِذَنبِكَ)  غافِر: 55

حَقٌّ        حَقّاً        حَقٍّ

4- (وَ أَوْفوا بِالْعَهدِ إنَّ .............. کانَ مَسئولاً)  الإسراء: 34

العَهدُ        العَهدَ        العَهدِ

5- (إِنَّ رَحْمَتَ اللّٰهِ .............. مِنَ الْمُحْسِنينَ)  الأعراف: 56

قرَيبٌ        قَريباً        قَريبٍ

6- وَ اسْتَغفِرُوا اللّٰهَ إنَّ اللّٰهَ .............. رَحيمٌ)  البَقَرَة: 199

غَفورٌ        غَفوراً        غَفورٍ

7- (لَا تَدْرِي لَعَلَّ .............. يُحْدِثُ بَعْدَ ذَٰلِكَ أَمْرًا)  الَطلَّاق: 1

اللهُ       اللهَ       اللهِ

در جای خالی کلمۀ مناسب قرار دهید.

1- اِعلَموا أَنَّ ...حَوائِجَ... النّاسِ إلَيکُم مِن نِعَمِ اللّٰهِ عَلَيکُم.  الإمامُ الحُسَينُ (ع)

بدانید که نیازهای مردم به شما از نعمتهای خدا بر شماست.

2- إنَّ أَحسَنَ الْحَسَنِ ...الْخُلُقُ... الْحَسَنُ.  الإمامُ الحُسَينُ (ع)

همانا بهترین نیکی خوی نیک است.

3- (فَاصْبِرْ إنَّ وَعْدَ اللّٰهِ ...حَقٌّ... وَ اسْتَغفِرْ لِذَنبِكَ)  غافِر: 55

پس بردبار باش؛ همانا وعده خداوند حق است و برای گناهانت آمرزش بخواه.

4- (وَ أَوْفوا بِالْعَهدِ إنَّ ...العَهدَ... کانَ مَسئولاً)  الإسراء: 34

به پیمان [خود] وفا کنید؛ همانا [در رستاخیز] از پیمان پرسش می شود.

5- (إِنَّ رَحْمَتَ اللّٰهِ ...قرَيبٌ... مِنَ الْمُحْسِنينَ)  الأعراف: 56

همانا رحمت خداوند به نیکوکاران نزدیک است.

6- وَ اسْتَغفِرُوا اللّٰهَ إنَّ اللّٰهَ ...غَفورٌ... رَحيمٌ)  البَقَرَة: 199

از خداوند آمرزش بخواهید؛ همانا خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است.

7- (لَا تَدْرِي لَعَلَّ ...اللَّهَ... يُحْدِثُ بَعْدَ ذَٰلِكَ أَمْرًاً)  الَطلَّاق: 1

تو چه دانى، شايد خدا از اين پس امرى تازه پديد آورد.