موصوف اسمی است که برایش یک یا چند ویژگی می آوریم که صفت نامیده می شود ؛ مانند : مُخْتَبَرُ صَغير ( آزمایشگاهی کوچک ) طلاب مجتهدون ( دانشجویانی کوشا ) همانگونه ملاحظه کردید ویژگیهای صفت با موصوف تقریباً یکی است از جمله : جنس ( مذکر و مؤنث ) ، عدد ( مفرد ، مثنی ، جمع ) و حرکات (-ٌ -ٍ -ً -ُ -ِ -َ ) توجه چنانچه موصوف جمع غیر عاقل باشد صفت به صورت مفرد مؤنث می آید
مثال
المواد الكيمياوية ( مواد شیمیایی )
مضاف ، اسمی است که به اسم بعد از خودش ( یعنی مضاف إليه ) نسبت داده می شود ؛
مثال
مُخْتَبَرُ المدرسة ( آزمایشگاه مدرسه ) طلاب الجامعة ( دانشجویان دانشگاه )
صديقي ( دوست من )
همانگونه ملاحظه کردید مضاف « آل » و « تنوین » نمی گیرد و مضاف إليه اگر اسم مفرد باشد معمولاً حرکت کسره ( ِ- ) یا تنوین جر (-ٍ) می گیرد
در زبان فارسی اگر کلمه ای هم صفت و هم مضاف إليه داشته باشد اول صفت سپس مضاف إليه می آید
مثال
مدرسه بزرگ ما
اما در زبان عربی این ترکیب برعکس است یعنی اول مضاف إليه سپس صفت می آید ؛
مثال
مَزْرَعَتْنَا الكبيرة ( مزرعه بزرگ ما ) أخي الأصغر ( برادر كوچكم )
اسم + ضمیر متصل - مضاف و مضاف إليه
مثال
خاتمها ( انگشترش )
در کدام گزینه ترکیب وصفی - اضافی وجود دارد ؟
أجليس السوء شيطان
ب النوم أخي الموت
ج العلم كنز عظيم
د أشكُرُكَ عَلَى عَمَلِكَ الصَّالِحِ .
جواب در گزینه « أ » تركيب « جليس السوء » در گزینه « ب » تركيب « أخي الموت » تركيب اضافی و در گزینه « ج » تركيب « كنز عظیم » ترکیب وصفی است و در گزینه « د » « عملك الصالح » تركيب وصفی - اضافی است . (عمل : مضاف و موصوف + ك : مضاف إليه + الصالح : صفت)
في أي عبارة استعمِلَتِ الصِّفةُ وَ المَوصوف ؟
أأعد الله الجنة لعباده .
ب بنت عصفورة جميلة عُشاً لصغارها .
ج إن الثعالب لا تستطيع أن تتسلق الأشجار .
د مجالسة الصالحين داعية إلى صلاح النفس .
در گزینه « أ » « عباده » ، در گزینه « ب » « صغارها » و در گزینه « د » « مجالسة الصالحين » و « صلاح النفس » تركيب اضافی هستند و در گزینه « ب » « عصفورة جميلة » تركيب وصفی است . لذا جواب سؤال گزینه « ب » است . همانگونه ملاحظه کردید مضاف « آل » ندارد و مضاف إليه در گزینه « أ » ضمیر متصل است و در گزینه های دیگر با « آل » آمده است که شباهتی با مضاف ندارند اما در ترکیب وصفی موصوف و صفت کاملا به هم شبیه اند .
أي عبارة لا تَشْتَمِلُ عَلَى تركيب إضافي ؟
أإِنَّمَا مَنْ يَتَّقِي اللَّهَ البَطل
ب قيمة الإنسان ما يُحسنُهُ
ج جمالُ العِلمِ إصْلاحُ العَمَلِ
د في ازدياد العلم إرغام العدى .
در گزینه « ب » « قيمة الإنسان » در گزینه « ج » « جمال العلم » و « إصلاح العمل » و در گزینه « د » ازدیاد العلم » و « إرغام العدى » ترکیب های اضافی هستند لذا جواب سؤال گزینه « أ » است .