ضمیر کلمه ای است که جانشین اسم میشود و خود نیز یکی از اسمها به حساب می آید ولی نشانه هایی ذکر شده برای اسم را ندارد . ضمیر بر چهار نوع است . دو نوع از ضمائر را که پیشتر خوانده ایم در اینجا ملاحظه می کنید:

۱ ضمیر منفصل معمولاً در ابتدای جمله می آید و ضمیر متصل بعد از کلمه آمده و به آن می چسبد .
۲ چنانچه حرف ما قبل ضمائر متصل « ه - هما - هم - هن » ساکن یا مکسور باشد ، ضمائر مذکور به صورت « ه - هما - هم - هن » آورده می شوند ؛ مانند : بِهِمْ ، عَلَيْهِمْ .
کدام ضمائر برای تکمیل جاهای خالی عبارت زیر مناسب است ؟ أیُّها الطُلّابُ....، قرَاتُم دروسـ ...
أ هي - ها
ب نحن - نا
ج أنتُمْ - كم
د هُمْ - هُمْ
با توجه به کلمه « الطلاب » که جمع مکسر کلمه « الطالب » است و فعل « قرأتُم » که جمع مذکر مخاطب است گزینه « ج » برای جاهای خالی مناسب می باشد . شباهتهایی که بین ضمائر ، اسمها و افعال وجود دارد ما را در انتخاب آنها کمک می نماید ؛ مانند شباهت ضمائر به فعل ماضی أنتَ قرأتَ دُرُوسَك ، أَنْتُمْ قَرَأْتُمْ دُرُوسَكُمْ و ...... و مانند شباهت اسمهای مثنی و جمع مذکر سالم به فعل مضارع : الطالبان يَذْهَبَانِ ، الطالبتان تَذْهَبَانِ ، الطالبون يَذْهَبُونَ و ......
عين الضمائر المتصلة في العبارة التالية : (
» أنت يا أيتها التلميذة التي اجْتَهَدْتِ فِي دُروسِكِ ، اعْتَزِلي عَنِ الرذائلِ فَهِيَ مُهْلِكَةٌ لَكِ «
أ ها - ت - ك - ي
ب أنت - ك - ي - ك
ج ها - ك - ي - ي
د ت - ك - ي - ك
» ها » در « اینها » ضمیر نیست ، حرف است و « أنت » ضمیر منفصل است لذا جواب گزینه « د » است .