درسنامه کامل فلسفه (1) فصل 2 ریشه و شاخه های فلسفه

از این بخش فلسفه در صدد بحث و بررسی اصل و حقیقت وجود و مسائل پیرامون آن است.

مثلا بدانند که آیا در هستی قانون علیت جاری است یا نه.

از آنجا که معرفت به وجود،فرع بر امکان شناخت آن است،انان میخواهند توانایی انسان در شناخت هستی راهم بررسی کنند و بدانند بشر چگونه و با چه ابزاری میتواند به شناخت هستی بپردازد؛مثلا میخواهند بدانند که آیا انسان میتواند قانون علیت را دریابد و به وجود چنین قانونی در جهان مطمئن باشد؟

بخش اصلی ریشه و فلسفه را به دو بخش تقسیم میکنیم:

۱ هستی شناسی که درباره قوانین و احکام کلی و عام حاکم بر هستی و وجود بحث میکند.

۲معرفت شناسی که توانایی انسان در شناخت هستی را مورد مطالعه قرار می دهد.

به طور مثال،اگر کسی در وجود شناسی پذیرفته شده باشد که (وجود بر دو قسم مادی و محد از ماده است) چنین کسی در انسان شناسی فلسفی خود میتواند بگوید که (انسان) نیز دارای دو بعد مادی و مجرد است . حال، کسانی که معتقد باشند انسان دارای این دو بعد است، در علم روان شناسی به بعد مجرد او هم میپردازند و جایگاه آن را در رفتار و تربیت نشان میدهند.

با تامل فیلسوفانه در حوزه های مانند اخلاق، دین،تاریخ و طبیعت شاخه های از فلسفه مانند فلسفۀ اخلاق،فلسفۀ دین،فلسفۀ تاریخ و فلسفه طبیعت شکل میگیرد. امروز دامنۀ این فلسفه ها بسیار توسعه یافته و هر رشته علمی، دارای شاخه ای از فلسفه نیز هست ، مانند فلسفه فرهنگ، فلسفۀ تکنولوژی و فلسفۀ حقوق.

این قبیل شاخه های فلسفه را (فلسفه های مضاف) می نامند؛زیرا کلمه ی فلسفه به کلمه ای که نام آن دانش یا موضوع خاص است ، اضافه شده است؛مانند (فلسفه فیزیک) که به کلمۀ (فیزیک) اضافه شد.

1 فلسفه های مضاف و علوم

مبانی و زیر بناهای علوم در فلسفه های مضاف قرار دارند و آنچه در فلسفه های مضاف پذیرفته شود،اساس و شالودۀ نظریات در علوم قرار میگیرد.

2 فلسفه علوم اجتماعی:

یکی از مسائل مورد توجه در این شاخه از فلسفه این است که آیا جامعه اصالت و اهمیت دارد یا فرد؟(مبحث بعدی)

همواره منافع و مصلحت افراد را بر منافع جامعه مقدم می دانند.

برنامه ریزی های فرهنگی و اقتصادی و نظایر آن ،بیشتر به منافع و رشد فرد توجه دارند.

در سیاست معتقد به (لیبرالیسم)هستند که تامین کننده آزادی های فردی است.

افراد یک جامعه،نقش و هویت مستقلی ندارند.

افکار و اندیشه ها و تصمیم گیری افراد یک جامعه ،تابع شرایط اجتماعی آنان است.

برنامه های فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی آنان ،سمت و سویی اجتماعی دارد.

منافع جمع در الویت است و در سیاست به (سوسیالیسم) اعتقاد دارند که تامین کننده منافع جمعی است.

میزان تاثیر دیدگاه اصالت فرد و دیدگاه اصالت جامعه:

این دو دیدگاه که در فلسفه علوم اجتماعی شکل گرفته، تاثیر زیادی در شیوه بررسی مسائل اجتماعی توسط جامعه شناسان دارد.

در این میان ، دیدگاه سومی نیز وجود دارد که معتقد است هم افراد اصالت دارند و هم جامعه.

این دیدگاه فلسفی قائل به اصالت فرد و جامعه،توأمان است.

فیلسوفان معتقد به دیدگاه سوم معتقدند؛گرچه افراد تحت تاثیر عوامل اجتماعی قرار میگیرند، اما هیچ گاه قدرت اختیار و تصمیم گیری خود را از دست نمی دهند و توانایی تأثیرگذاری بر جامعه و حتی تغییر جامعه را دارند.