درسنامه کامل فلسفه (1) فصل 3 فلسفه و زندگی

نقش باورها در زندگی انسان ها هر یک از ما باورهایی دربارۀ جهان ،انسان ،مرگ ،عدالت زیبایی و نظایر آن داریم با همین باورها زندگی می کنیم و براساس آنها تصمیم میگیریم و عمل می نماییم. این باورهای ما گاه با باورهای دیگران یکسان است و گاهی هم متفاوت و مختلف . شاید دلایل برخی از این باورها را بدانیم و برای برخی هم دلیلی نداشته باشیم و صرفا طبق عادت آنها را قبول کرده باشیم .

اگر ما اطرافیان خود را زیر نظر بگیریم میتوانیم از لابه لای حرفهایی که میزنند یا رفتارهایی که دارند برخی از ریشه های فکری آنان را کشف کنیم و بدانیم که آنها چه عقیده و طرز فکری دارند و اگر بتوانیم این طرز فکرها و عقیده ها را خوب تحلیل ،کنیم میتوانیم حدس بزنیم که آنها در زندگی خود به دنبال چه اهدافی هستند و زندگی برای آنان چه معنایی دارد.

برخی انسانها فارغ از اشتغالات ،روزانه لحظاتی به تفکر درباره باورهای خود میپردازند و نسبت به پذیرش آن باورها می.اندیشند آنان میخواهند به ریشه باورهای خود برسند و چرایی قبول آنها را مرور کنند اینان در حقیقت اهل تفکر فلسفی هستند و می کوشند بنیانهای فکری خود را در چارچوب عقل و منطق قرار دهند. . باورهای ما درباره جهان ،انسان ،مرگ عدالت زیبایی است که فلسفۀ ما را میسازند و نقش تعیین کننده درانتخاب اهداف ما دارند.

باورهای ما درباره جهان ،انسان ،مرگ عدالت زیبایی است که به ما میگویند چه چیزی را هدف زندگی قرار دهیم و از چه چیزی گریزان باشیم.

یعنی:

غور در باورهای مربوط به زندگی.

آموختن چرایی و یافتن دلایل درستی یا نادرستی باورها.

پذیرفتن باورهای درست و کنار گذاشتن باورهای نادرست.

می توانیم مردم را به سه دسته تقسیم کنیم :

(۱) دنباله رو دیگران در انتخاب هدف :

برخی آدم ها کمتر به اموری مانند حقیقت انسان و جهان می اندیشند و به همان اندازه ای که از دور و برشان آموخته اند، قناعت میکنند در نتیجه در انتخاب هدف نیز دقت نظر چندانی ندارند و بیشتر دنباله روی دیگرانند.

 (۲) برگزیننده هدف قابل قبول بر اساس اندیشه خود برخی آدم ها به اموری مانند حقیقت انسان و جهان می اندیشند و در بسیاری موارد به دانشی درست درباره جهان و انسان می رسند؛ در نتیجه میتوانند هدف قابل قبولی برای زندگی برگزینند و زندگی آنان معنای درستی پیدا کند. داشتن نگرش نادرست و به خطا رفته در انتخاب هدف برخی آدمها نیز نگرشی نادرست دربارۀ جهان و انسان دارند ،اینان در انتخاب هدف به خطا رفته و زندگی آنان معنای نادرستی به خود گرفته است.

اگر انسان قدرت تفکر خود را افزایش دهد و یا استفاده از قواعد تفکر در امور فلسفی بیندیشد به فواید و ثمرات دیگری نیز دست می یابد از جمله:

(۱) دوری از مغالطه ها (۲) استقلال در اندیشه (۳) رهایی از عادات غیر منطقی

فلسفه از این توانایی منطقی کمک میگیرد تا اندیشه های فلسفی درست را از تفکرات غلط تشخیص دهد و راه رسیدن به اعتقادات درست را هموار سازد.

فیلسوفان میکوشند با کاستن از مغالطه ها :فهم درستی از حقایق چه در عالم هستی و چه در مسائل بنیادی زندگی ، ارائه دهند.

با گفتار مناسبی که خالی از مغالطه ،باشد آن فهم را بیان کنند.

می کوشند نمونه هایی از مغالطه های فلسفی را جهت عبرت گرفتن دیگران بیان کنند.

برخی از افراد بدون اینکه دقت کنند گاهی در زندگی خود باوری را که مبنای آن یک مغالطه است پذیرفته اند .

و براساس آن تصمیم میگیرند و عمل میکنند. 

اندیشمندان می کوشیدند تا به دیدگاهی دست یابند که بتوانند به درستی این دگرگونی ها را تبیین عقلانی کنند. اندیشمندانی که در دوره یونان ،بودند فقط به تفکر فلسفی نمی پرداختند .

دوره یونان ، دانشمندانی بودند که کم و بیش با مجموعه علوم زمان ،خود از جمله فلسفه آشنا بودند و به مسائل بنیادین هستی نیز توجه می کردند.

حتی در آن ایام هنوز کلمه «فیلسوف» برای کسی به کار نمی رفت.

در زمان سقراط بود که این کلمه بر سر زبان ها افتاد.

اولین فیلسوفان یونان :

مورخان فلسفه تالس را نخستین اندیشمند یونانی میدانند که اندیشه فلسفی مشخصی داشته است تالس در قرن ششم پیش از میلاد می زیسته است.

از تالس هیچ گونه نوشته هایی باقی نمانده است و تنها از روی نوشته های فیلسوفان بعد میتوان از افکار او آگاه شد. تالس در حدود سال ۵۸۰ قبل از میلاد دقیقا پیش بینی کرد که در سال ۵۸۵ پیش از میلاد خورشید گرفتگی رخ می دهد و این خورشیدگرفتگی در همان زمان رخ داد.

تالس مانند دیگر اندیشمندان آن دوره به دنبال یافتن مبدأ تغییرات و دگرگونی ها بود.

تالس می دید که آب در درجات بالا بخار میشود و در درجات بسیار پایین منجمد و سخت می گردد و وقتی به صورت باران می آید گیاهان از زمین می رویند پس اینها هم حتما شکل دیگری از آب اند.

فیثاغورس ریاضیات را به گونه ای خاص با فلسفه و عرفان در هم آمیخت و یک دستگاه فلسفی عمیق بنیان نهاد. ارسطو درباره فیثاغورس و پیروان او می گوید :

(فیلسوفانی که به نام فیثاغورسیان خوانده میشوند نخستین کسانی بوده اند که خود را وقف ریاضیات کرده و باعث پیشرفت آن شده اند. در نظر ،آنان اصول ریاضی درباره تمام موجودات صادق است و اعداد و اصول اعداد همان عناصر اولی همه موجودات هستند.)

برخی می گویند لفظ «فلسفه» را فیثاغورس برای اولین بار به کار برد. فیثاغورس ، واژه «تئوری» را به معنایی که امروزه رایج است و نیز واژهٔ «کیهان» را برای جهان برای نخستین باراستفاده کرد.

عموم مردم در مسائل بنیادین فلسفی می اندیشند و نظر میدهند؛ درباره خدا آزادی و اختیار، خوشبختی و رنج .

اولاً ، فیلسوف درباره مسائل مختلف مانند خدا آزادی و اختیار خوشبختی و رنج به نحو جدی فکر می کند. ثانیا ، فیلسوف با روش درست وارد مسائل مختلفی مانند خدا آزادی و اختیار خوشبختی و رنج میشود و پاسخ می دهد. ثالثا ، فیلسوف ، تابع برهان و استدلال است؛ نه تابع افراد و اشخاص.

در بسیاری از مواقع افراد یک جامعه افکار و عقایدی را می پذیرند که پشتوانه عقلی و منطقی محکمی ندارند، بلکه بر اثر مرور زمان و یا انتقال از نسلی به نسل بعد به صورت یک عادت در آمده است و اکثر افراد جامعه بدون دلیل آنها را پذیرفته اند.

افراد متفکر و اندیشمند این جوامع این قبیل افکار را مورد نقد و ارزیابی قرار میدهند و اگر منطبق با عقل و استدلال نبود آنها را نمی پذیرند و تلاش می کنند سایر مردم را نیز به باطل بودن آن افکار آگاه کنند. از آنجا که این قبیل عقاید وا فکار مورد پذیرش مردم است در ابتدا مردم سخنان این متفکران را نمی پذیرند و حتی دیدگاه آن متفکران را باطل و انحرافی می نامند.

استقامت و پایداری متفکران حق طلب و دلسوز بالاخره مؤثر واقع میشود و باطل بودن آن افکار و عقاید با درخت حقیقت، به تدریج نمایان میگردد و بسیاری از مردم عقاید باطل خود را کنار میگذارند و به حقیقت رو می آورند.