گام به گام کتاب جغرافیای ایران دهم

عملکرد مثبت و منفی انسان را در هر یک از نواحی زیر بررسی کنید و جدول را کامل نمایید.

پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

اگر بخواهید با دید ترکیبی، روستای زیر را مورد مطالعه قرار دهید با توجه به شکل، چه سؤالاتی برای آن طرح می کنید؟

1) شیب قرارگیری روستا چگونه است؟

2) آیا وقوع سیل در این روستا امکان پذیر است؟

3) آیا راه های روستایی مناسب این روستا را به شهرها و روستاهای اطراف متصل می کند؟

4) آیا خاک منطقه روستایی برای کشاورزی مناسب است؟

5) آیا اب کافی درمنطقه روستایی وجوددارد؟

6) آیا آب و هوای روستا مناسب است؟

6) آیا امکان ریزش کوه وجوددارد؟

7) آیا در نزدیک روستا گسل فعال وجود دارد؟

عملکرد مثبت و منفی انسان را در هر یک از نواحی زیر بررسی کنید و جدول را کامل نمایید.

پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

اگر بخواهید با دید ترکیبی، روستای زیر را مورد مطالعه قرار دهید با توجه به شکل، چه

سؤالاتی برای آن طرح می کنید؟

1)شیب قرارگیری روستا چگونه است؟

2) آیا وقوع سیل در این روستا امکان پذیر است؟

3) آیا راه های روستایی مناسب این روستا را به شهرها و روستاهای اطراف متصل می کند؟

4)آیا خاک منطقه روستایی برای کشاورزی مناسب است؟

5)آیا اب کافی درمنطقه روستایی وجوددارد؟

6) آیا آب و هوای روستا مناسب است؟

6) آیا امکان ریزش کوه وجوددارد؟

7) آیا در نزدیک روستا گسل فعال وجود دارد؟

به خبر داده شده توجه کنید و به سؤالات کلیدی جغرافیا پاسخ دهید.

کجا؟

چه چیز؟

چرا؟

کی (چه وقت)؟

چه کسانی؟

چطور؟

* توفان عصر یکشنبه 28 تیر ماه 1394 در کجا اتفاق افتاد؟

کن و سولقان

* چه چیزی موجب شد تا 20 نفر در کن و سولقان کشته شوند؟

بارندگی و سیل وریزش کوه های سمت امام زاده داوود

* چرا 20 نفر در کن و سولقان کشته شدند؟

وقوع توفان در کن و سولقان

* چه وقت درکن و سولقان توفان اتفاق افتاده است؟

عصر روز یکشنبه 28 تیر ماه 1394

* چه کسانی در وقوع توفان کشته شدند؟

شهروندانی که در مسیر پل کیکا قرار گرفته بودند و دو کارگر چینی در این حادثه کشته شدند.

* چگونه و یا چطور توفان و سیل در کن و سولقان رخ داد؟

بر اثر بارندگی و سیل، مقداری از کوه های سمت امامزاده داود ریزش کرده، تعدادی از درختان شکسته شده و به همراه مقداری سنگ، حرکت کرده و در مسیر پل کیگا قرار گرفته و در این مسیر تعدادی از هم وطنان جان خود را از دست داده اند.

آیا تاکنون موضوعی جغرافیایی در اطراف شما بوده است که حس کنجکاوی شما را جلب کرده باشد؟ در جدول زیر، مسئله مورد نظر خود و موارد داده شده را تکمیل کنید.

پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

1) با استفاده از کتاب استان شناسی حدود تقریبی موقعیت ریاضی استان خود را در نقشه بالا مشخص کنید.

2) در صورت امکان با استفاده از نرم افزار Google Earth موقعیت ریاضی مدرسه و منزل خود را مشخص نمایید.

به نقشه زیر نگاه کنید. در این نقشه طول و عرض جغرافیایی ایران مشخص شده است. استان و شهر محل زندگی خود را در نقشه مشخص کرده و طول و عرض حغرافیایی آن را محاسبه کنید. به عنوان مثال:

• مشهد در طول جغرافیایی 59.6 درجه شرقی و عرض جغرافیایی  36.2 درجه شمالی قرار دارد.
• تهران در طول جغرافیایی 51.3 درجه شرقی و عرض جغرافیایی  35.7 درجه شمالی قرار دارد.
• اهواز در طول جغرافیایی 48.6 درجه شرقی و عرض جغرافیایی  31.3 درجه شمالی قرار دارد.
• اردبیل در طول جغرافیایی 48.2 درجه شرقی و عرض جغرافیایی  38.2 درجه شمالی قرار دارد.
• رشت در طول جغرافیایی 49.5 درجه شرقی و عرض جغرافیایی  37.2 درجه شمالی قرار دارد.

1) با توجه به مطالب یاد شده، مختصات جغرافیایی ایران را در نقشه زیر پیدا کنید.

2) فرض کنید بتوانیم موقعیت جغرافیایی ایران را تغییر دهیم. با توجه به موقعیت های ریاضی جدید، شرایط آب و هوایی و … را در این دو حالت بررسی، و موارد را با یکدیگر مقایسه کنید. در هر گروه یکی از موقعیت های فرضی را با موقعیت واقعی ایران مقایسه کنید.

1) پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

2) اگر ایران در شمال آمریکای شمالی قرار داشت دارای آب و هوای سرد قطبی بود و شمال کشور بسیار سرد است و با حرکت به طرف جنوب کشور میزان دما افزایش می یابد و ...

اگر ایران در جنوب آمریکای جنوبی قرار داشت دارای آب و هوای مرطوب حارّه ای بود و بارندگی ایران خیلی زیاد بود. در شمال کشور خط استوا عبور می کند که بسیار پر باران است و ...

برای درک بهتر این مفهوم به نقشه زیر توجه کنید. موقعیت نسبی ایران را بررسی، و نتایج آن را در کلاس ارائه کنید.

1) ایران درجنوب غربی آسیا قراردارد.

2) در جنوب ایران تنگه هرمز و خلیج فارس و دریای عمان قرار دارد.

3) ایران در بین کشورهای افغانستان، پاکستان، عراق، ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان قرار دارد.

4) در شمال ایران دریای خزر قرار دارد.

5) ایران به اقیانوس هند نزدیک است.

با توجه به اطلاعات جدول بالا، جدول زیر را کامل کنید تا با موقعیت ایران در منطقه خلیج فارس بیشتر آشنا شوید.

رتبه در وسعت :   ..........  -  ایران  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........

رتبه در جمعیت :   ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  بحرین

رتبه در تولید نفت :   عربستان  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........  -  ..........

پاسخ به شرح زیر می باشد:

رتبه در وسعت :   عربستان  -  ایران  -  عراق  -  عمان  -  امارات  -  کویت  -  قطر  -  بحرین

رتبه در جمعیت :   ایران  -  عراق  -  عربستان  -  امارات  -  کویت  -  عمان  -  قطر  -  بحرین

رتبه در تولید نفت :   عربستان  -  عراق  -  ایران  -  کویت  -  امارات  -  قطر  -  عمان  -  بحرین

1) مرزهای آبی شمال و جنوب ایران چه مزیت هایی برای کشور ما به وجود آورده است؟ با یکدیگر گفت وگو، و نتایج آن را در کلاس ارائه کنید.

۲) چرا تنگه ها، آبراهه های مهم و استراتژیک محسوب می شوند؟

1) مرزهای آبی شمال کشور باعث ارتباط دریایی و تجاری ایران با کشورهای روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان می شود و .... .
و مرزهای آبی جنوب ایران برای ایران بسیار مهم و حیاتی است و کشور ما را به آب های آزاد جهان متصل می کند و ... .

2) 1- امکان روابط بازرگانی بیشتری را فراهم می کند.
2- امکان ارتباط با سایر نقاط جهان
3- دستیابی به منابع غذایی و ...
4- منابع معدنی و سوخت های فسیلی

جاده هایی که شهرهای دامنه های جنوبی البرز را به دامنه های شمالی آن ارتباط می دهد، بر روی نقشه پیدا کنید.

الف) این جاده ها از کنار کدام کوه ها و دره ها عبور می کند؟

ب) عبور جاده ها در این نواحی با عملیات ساختمانی (برداشت مواد، حمل و برجای گذاری ها، انفجار سنگ ها، تغییر در مجاری آب ها، احداث تونل و...) همراه است. تأثیر این عملیات را بر ناهمواری های این منطقه، با همگروه های خود به بحث بگذارید و گزارشی تهیه و ارائه کنید

الف) جاده هایی مانند جاده تهران – شمال، کرج – چالوس، تهران - رشت و جاده هراز و جاده فیروزکوه از دامنه های کوه های بلند البرز عبور می کند و برای اتصال دامنه های جنوبی البرز به دامنه های شمالی البرز تونل های زیادی مانند تونل کندوان احداث شده است و در کنار این جاده ها دره رودهایی مانند رود کرج و چالوس و یا رود سفیدرود وجود دارد.

ب) به نظر می رسد جاده هایی مانند جاده چالوس و یا جاده هراز به دلیل عرض کم مشکل زیست محیطی ایجاد نکرده اند ولی بزرگراه تهران شمال که در حال احداث می باشد به دلیل پهنای زیاد و عبور از جنگل های زیبای شمال و عدم توجه به محیط زیست مشکلات فراوان زیست محیطی برای منطقه ایجاد کند. به گفته کارشناسان محیط زیست مطالعات جامع ارزیابی زیست محیطی در طول مسیر آزاد راه هیچ گاه به خوبی صورت نگرفت و بررسی آثار و پیامدهای زیست محیطی حاصل از عملیات راهسازی و ارائه پیشنهاد جهت کاهش اثرات منفی و بررسی میزان حجم خاکبرداری و خاکریزی، فرسایش، رسوب، پایداری شیب ها و ترانشه ها، کنترل ارتعاش و آلودگی صوتی، تهویه داخل تونل ها، تصفیه آب فاضلاب، زیبا سازی مناظر و چشم اندازهای طبیعی بر خلاف آنچه در برنامه گنجانده شده بود هرگز عملیاتی نشد.

اگر در یک منطقه کوهستانی زندگی می کنید (آذربایجان، البرز و یا زاگرس)، عوامل انسانی مؤثر در تغییر شکل ناهمواری های پیرامون محل زندگی خود را با هم گروه ها مطرح کنید. آنها را فهرست و مهمترین عامل این تغییر شکل ها را تشریح کنید.

* استخراج معادن از کوه های زیبا و بریدن این کوه ها متاسفانه چشم اندازهای بسیار زشتی ایجاد کرده است و موجب ناراحتی شدید کسانی می شود که طرفدار محیط زیست هستند و طبیعت زیبای ایران را دوست دارند ولی متاسفانه این طبیعت زیبا دردست عده ای قرار گرفته که از محیط زیست و طبیعت و ایران هیچ چیزی نمی دانند و فقط به فکر سودجویی و تامین منافع خود هستند و به شدت درحال تخریب چشم اندازهای زیبای کوهستان های زیبای کشور می باشند.

* احداث سدهای بی رویه و غیراصولی درمناطق کوهستانی کشور موجب شده که وسعت زیادی از مناطق کوهستانی در زیر دریاچه پشت سد غرق شود و زیستگاه های حیات وحش و حتی روستاها و آثار باستانی نابود شوند.

* اجرای طرح های انتقال آب موجب می شود که مناطق کوهستانی دچار تنش آبی شوند و درعوض آب زیادی منتقل می شود و به شهرهای بزرگ انتقال می یابد و لی متاسفانه این آب در شهرهای بزرگ به شدت توسط مردم و ارگان های دولتی به هدر می رود .

* توسعه باغداری ها در مناطق کوهستانی موجب تخریب محیط زیست درمناطق کوهستانی شده است و برای تامین آب باغ ها چاه های زیادی حفرشده و رودها را خشک کرده است. امروزه دیگر در مناطق کوهستانی کشور صدای جاری شدن آب رودها را نمی شنوید. امروزه به دلیل مدیریت ناصحیح آب رودها و دریاچه ها و تالاب های کشور خشک شده اند.

* خشکسالی و گرما و عدم توجه مردم به طبیعت و یا نامهربانی های مردم نسبت به طبیعت کوهستان های زیبای کشور موجب آتش سوزی های وسیع در جنگل های نواحی کوهستانی می شود و اشک هر انسانی را که طبیعت ایران را دوست دارد در می آورد. بیایید با طبیعت زیبای ایران و کوهستان های کشور قدری مهربان ترباشیم.

* تخریب جنگل ها و مراتع نواحی کوهستانی توسط مردم و دولت چشم انداز زیبای نواحی کوهستانی کشور را زشت کرده است. بیایید در زیبا کردن دوباره مناطق کوهستانی کشور کاری انجام دهیم.

* خشک شدن رودها و دریاجه ها و تالاب ها درایران و کشورهای همسایه موجب افزایش ریزگردها درمناطق کوهستانی غرب کشورشده است و این گرد و خاک آسیب زیادی به پوشش گیاهی و زندگی جانوری مناطق کوهستانی کشور وارد می کند.ای کاشمردم و مسئولین کمی مهربان تر با طبیعت رفتارمی کردند و ای کاش مسئولین محترم به فکرطبیعت کوهستان باشند و دراجرای طرح های عمرانی به مقوله محیط زیست و زیبایی کوهستان توجه بیشتری داشته باشند و ... .

اگر پیرامون یکی از دشت های داخلی ایران زندگی می کنید، ارزش های اقتصادی دشت مجاور خود را فهرست کنید و در  مورد یکی از آنها گزارشی تهیه، و به کلاس ارائه کنید.

تمام دشت های ایران ارزش های خاص خودرا دارند. دشت های پهناور لوت و دشت کویر و دیگر دشت های بیابانی کشور به دلیل داشتن روزهای آفتابی زیاد در طول سال بهترین مکان ها برای تولید انرژی برق خورشیدی هستند.اگر کشور ما در زمینه انرژی خورشیدی در بیابان های کشور سرمایه گذاری می کرد امروزه یکی از صادر کنندگان برق به اروپا بود و البته هیچ کشوری توانایی تحریم ایران را نداشت زیرا ایران انرژی تولید می کرد و همچنین مشکلات زیست محیطی نداشتیم زیرا تولید برق از خورشید کمترین آسیب را به طبیعت وارد می کند.
* دشت های ایران توان بالقوه ای از نظر تولید محصولات کشاورزی دارند ولی به دلیل توسعه بی رویه کشاورزی و سنتی ماندن شیوه کشاورزی در کشور مصرف آب بسیار زیاد شد و برای تامین آب مورد نیاز زمین های کشاورزی چاه های غیرمجاززیادی در دشت ها حفرشد و سفره های آب زیرزمینی خالی شد و به مرحله ورشکستگی آب رسیدیم و در نتیجه بسیاری از دشت های کشور با مشکل فرو نشست زمین و فروچاله ها مواجه شده اند و موجب از دست رفتن پهنه های وسیعی از زمین های کشاورزی در دشت ها شده است. ای کاش مردم و مسئولین رفتار بهتری با دشت ها می داشتند.
* دشت هایی مانند دشت لوت توان بالقوه ای در مقوله طبیعت گردی دارند و می توان با کمی سرمایه گذاری درآمد زیادی برای اهالی دشت لوت به دست آورد بدون آنکه به محیط زیست صدمه ای وارد شود.
* دشت های بیابانی کشور مکان های مناسبی برای رصد ستارگان و آسمان می باشند و می توان با نصب تلسکوپ های مدرن در دشت های بیابانی کشور فعالیت های علمی را در این دشت ها گسترش داد

اگر در یکی از جلگه های ساحلی شمالی یا جنوبی کشور زندگی می کنید، ارزش های ارتباطی جلگه محل زندگی خود را از نظر بندرها و فعّالیت: های اقتصادی و دریانوردی در آنها، با همگروه های خود به بحث بگذارید؛ گزارشی تهیه، و نتایج آن را به کلاس ارائه کنید.

جلگه های ساحلی جنوب کشور دارای ارزش های زیادی هستند ولی متاسفانه از این ارزش ها به نحو مطلوب استفاده نمی شود. جلگه های جنوبی کشور در کنار خلیج فارس و دریای عمان به طول بیش از 1600 کیلومتر تقریبا بدون استفاده رها شده اند. این مناطق از نظر استقرار صنایع سنگین و ایجاد بنادر و ... مکان های مناسبی هستند. امروزه با توجه به مشکل تامین آب در کشور انتقال جمعیت نواحی داخلی کشور به نواحی ساحلی جنوب امری اجتناب پذیراست. امروزه درکشوربرای حل مشکل آب در کشور سعی می شود منابع آب را به سوی جمعیت (روستاها و شهرها و ...) منتقل کنیم و این کار غلطی است و مشکلات زیست محیطی فراوانی را در آینده در کشور ایجاد می کند. به نظرم می رسد باید به جای انتقال آب باید به فکر انتقال مردم باشیم. یعنی باید تدابیری اندیشیده شود تا مردم از مناطق خشک و بی آب داخل فلات مرکزی به سوی نواحی ساحلی جنوب کشور بروند و در آنجا با نصب آب شیرین کن های مدرن صنعتی آب مورد نیاز تأمین می شود و سعی می شود همه امکانات در این مناطق برای مردمی که تازه به این مناطق مهاجرت کرده اند تأمین شود .البته مشکل آب و هوای شرجی هم می توان با روش های علمی حل کرد. با این شیوه کشور ما تبدیل به یک کشور دریایی می شود و اگر کشور ما کشور خشکی بماند به زودی با تمام شدن اندک منابع آب زیرزمینی نابود خواهد شد و این مصیبت باید در کلاس ها مطرح شود.

* جلکه های شمالی و جنوبی کشور از لحاظ گردشگری توان بالقوه زیادی دارند و با برنامه ریزی و مدیریت درست می توان از طریق گردشگری اشتغال زایی کرد.

* جلگه های شمالی کشور و جلگه خورستان توان زیادی در توسعه کشاورزی دارند ولی این توسعه باید با توجه به اصول آمایش سرزمین باشد یعنی توسعه هر مکانی باید با توجه به توان و استعداد آن مکان باشد.

1) با همکاری دبیرتان و هماهنگی مدیریت آموزشگاه محل تحصیل خود از نزدیک ترین ایستگاه هواشناسی شهر و یا روستای خود بازدید علمی کنید.

2) دو تصویرماهواره ای ایران (شکل4) را با هم مقایسه کنید و بگویید ابرها در چه جهتی حرکت می کنند؟ آیا می توان با مقایسه این تصاویر، وضعیت هوا را پیش بینی کرد؟

3) به سایت اینترنتی سازمان هواشناسی کشور به نشانی www.irimo.ir مراجعه، و وضعیت هوایی استان محل زندگی خود را بررسی کنید.

4) تحقیق کنید آیا می توان به روش های تجربی و بدون استفاده از نقشه های هواشناسی و تصاویر ماهواره ای، وضع هوا را پیش بینی کرد؟

1) بر عهده دانش آموزان می باشد.

2) ابرها به طرف شرق حرکت می کنند وبا توجه به جهت حرکت توده های هوای مرطوب که ابرهای باران زا را با خود به همراه می آورند می توان وضع هواراپیش بینی کرد.

3) بر عهده دانش آموزان می باشد.

4) پیش بینی های هواشناسی تجربی بدون نقشه و مدل

1- حرکت یک ابر زیر یک ابر دیگر نشانه شروع بارش باران است.
2- پیش از شروع بارش باران، فشار هوا کاهش می یابد لذا صداها و بوهای محیط بیشتر احساس می شوند و بدن احساس خستگی می کند زیرا به هنگام کاهش فشار هوا و افزایش رطوبت هوا مزاج بدن روبه بلغمی شدن می رود.

3- میوه درخت کاج در هنگام هوای مرطوب و بارانی بسته و در هنگامی که هوا آفتابی ست باز میشود.
4- غالبا پاییزهای پر بارش، زمستان های کم بارش را به دنبال دارند.
5- ابرهای سیاه و قلمبه بیشتر باران زا و ابرهای سفید و یکدست بیشتر برف زا هستند.
6- اگر در بهار دو روز پشت سر هم هوا ابری شد و دم کرد بدانید روز سوم در اواخر وقت تگرگ خواهد بارید و هوا سرد خواهد شد.
7- اگر در لحظات غروب خورشید، آسمان قرمز رنگ شود، روز بعدی معمولاً بدون ابر و صاف خواهد بود.
8- به کَرّات مشاهده شده که هرچه پوست پیاز، زیادتر و کلفت تر باشد، زمستان طولانی تر و سخت تر خواهد بود. این امر نشان دهنده این است که طبیعت برای حفظ گیاه پیاز از سرمای سخت زمستان، از پوشش های ضخیم برای پوشاندن پیاز استفاده می نماید.
9- ماهیگران و کشاورزان معتقدند ابرهایی که شبیه پوست ماهی هستند، ابرهای باران زا هستند.
10- چنانچه در فصل پاییز کفشدوزک های نارنجی زیاد دیده شوند زمستان خنک و اگر دیده نشوند زمستان سخت و طولانی خواهد بود (حیواناتی که قادر به پیش بینی وضع هوا هستند:
کفشدوزک:
کفشدوزک ها که یکی از باهوش ترین حشرات اطراف ما هستند نیز می توانند در پیش بینی وضع هوا به ما کمک کنند. وقتی آنها کنار هم تجمع می کنند، یعنی روز گرمی در راه است. اما اگر آنها به دنبال سر پناه باشند یعنی هوایی سرد در راه است.

مورچه ها:
مورچه های قرمز و سیاه گاهی برای حفاظت بیشتر به داخل پشته های خود پناه می برند یا آنها را می پوشانند.پس اگر متوجه برآمدگی زیاد پشته های مورچه ها باشید، یعنی بهتر است پنجره های منزل تان را بسته نگه دارید.

گوسفند:

وقتی گوسفندها در کنار هم جمع می شوند و به هم می چسبند یعنی هوا طوفانی خواهد شد.)

11- آب پاشی کردن زمین بهنگام ابری بودن هوا ابرها را تقویت میکند.
دو نوع ابر داریم : 1- ابر سرد و پوششی   2- ابر گرم و جوششی
12- پیش بینی محلی:
النینو و ستاره پروین

قرن هاست کشاورزان کوههای آند در آمریکا جنوبی، پیش از کاشت بوته های سیب زمینی، اوضاع ستارگان را زیر نظر می گیرند و براساس آن اقدام می کنند و همیشه هم موافق بوده اند. در آخر خرداد ماه هر سال جشنی به نام سان جوان برگزار می شود و طی آن، کشاورزان از کوهستان های اطراف دهکده صعود می کنند و به خوشه پروین، مشهورترین و زیباترین خوشه ستاره های آسمان چشم می دوزند. بر اساس یک باور محلی، اگر پروین به شکل عجیبی پر نور به نظر بیاید، 4 ماه بعد باران های بسیار خوبی خواهد بارید و در نتیجه محصول خوبی نیز عاید خواهد شد. در غیر این صورت، در آینده باران کمی خواهد بارید و بهتر است زودتر از موعد به زراعت اقدام شود و عجیب اینجا است که این باور شکل عجیبی با واقعیت انطباق دارد.
اما دانشمندان به تازگی کشف کرده اند این کشاورزان در واقع رابطه نامحسوس میان شفافیت هوا و پدیده ال نینو یافته اند. ال نینو، جریان گرم مشهودی است که هر چند سال یکبار در اقیانوس آرام ظاهر می شود و موجب کاهش باران در رشته کوه های آند (درمجاورت اقیانوس آرام) می شود. مطالعات ماهواره ای نشان داده است ال نینو موجب تشکیل ابرهایی در ارتفاع بسیار بالا می شود که بر شفافیت پروین تاثیر می گذارد وگرنه درخشندگی خوشه پروین تغییر نمی کند .

1) اگر رشته کوه البرز، در جنوب دریای خزر نبود، وضعیت بارش در ناحیه خزری چگونه بود؟

2) با توجه به شکل 11 ، دامنه های شرقی و غربی زاگرس را از نظر میزان بارش مقایسه کنید.

3) شهرکرد و دزفول در یک عرض جغرافیایی قرار دارند. بررسی کنید. کدام شهر سردتر و کدام شهر گرم تر است. چرا؟

4) به نظر شما آیا عوامل دیگری مانند ال نینو بر آب و هوای کشور اثر دارند؟ تحقیق کنید.

1) اگر رشته کوه البرز در جنوب دریای خزر نبود کناره های دریای خزر کم باران بود. کوه های البرز موجب افزایش بارش در ناحیه خزری می شود.

2) دامنه های غربی زاگرس به طرف بادهای مرطوب غربی قرار دارند و بارش نسبتا خوبی دارد ولی دامنه های شرقی زاگرس که پشت به بادهای مرطوب غربی است باران کمی دارد.

3) شهرکرد سردتر است و در ارتفاع زیاد یعنی 2066 متری قرار دارد و شهر دزفول گرمتر است چون در ارتفاع کمتری یعنی 143 متری قرار دارد.

4) برخی از الگوهای پیوند از دور از راه تأثیری که بر سامانه های تعیین کننده اقلیم ایران دارند موجب بروز نوسان هایی در هوای کشور می شوند. مثلاً پدیدۀ انسو (النینیو - نوسان جنوبی) یک رویداد جوی اقیانوسی است که هر 7 تا 2 سال رخ می دهد و از راه تغییر الگوهای فشار، به ویژه در آفریقای حاره ای، بر اقلیم ایران، به ویژه بر بارش دریافتی کشور اندکی اثر می گذارد. در طی رویداد گرم (النینیو) یعنی زمانی که آب های سواحل غربی آمریکای جنوبی گرم از معمول است در 27/5 درصد موارد ایران بیش از معمول بارش دریافت می کند و در ترسالی به سر می برد. بر عکس در طی رویداد سرد (لانینیا) یعنی زمانی که آب های سواحل غربی آمریکای جنوبی سردتر از معمول است در 29/5 درصد موارد ایران کمتر از معمول بارش دریافت می کند و در خشکسالی به سر می برد چنین به نظر می رسد که در فاز گرم انسو احتمال بروز ترسالی در ایران اندکی قوی تر و در طی فاز سرد احتمال بروز خشکسالی کمی بیشتر است.

1) جدول زیر را با توجه به شکل 12 تکمیل کنید.

پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

1) با توجه به شکل 12، کدام توده های هوا در شهر و استان محل زندگی شما نقش بیشتری دارد؟

1) با توجه به نقشه استان و شهر و یا روستای محل زندگی خود را مشخص و سپس مشخص کنید کدام توده های هوا وارد استان محل زندگی تان می شود.

با توجه به شکل 14، نوع یا انواع آب و هوای استان محل زندگی خود را مشخص کنید.

در نقشه ابتدا استان محل زندگی خودتان را مشخص کنید و سپس با توجه به اطلاعات موجود در نقشه انواع آب و هوای استان محل زندگی خود را مشخص کنید

با توجه به آموخته های خود، نقش هر یک از عوامل زیر را در ایجاد شرایط بیابانی در یک مکان توضیح دهید.

عوامل زیر در ایجاد بیابان های ایران نقش دارند:

الف) پر فشار جنب حارّه ای

ب) جهت رشته کوه های البرز و زاگرس

ج) دور بودن از دریاها و منابع رطوبتی

الف) عامل پر فشار جنب حاره ای، مهمترین عامل ایجاد نواحی خشک و بیابانی در جنوب کشور است. مرکز پر فشار، از طریق جلوگیری از صعود هوای مرطوب، باعث کاهش باران و ایجاد بیابان ها در کشور می شود؛ مانند بیابان لوت که یکی از خشکترین و گرمترین نواحی کره زمین است.

ب) رشته کوه های البرز و زاگرس دو اثر متفاوت دارند. از یک طرف این رشته کوه ها با جذب رطوبت، وضعیت آب و هوایی را در نیمه شمالی و غربی کشور مناسب کرده اند، و از طرفی دیگر، کوهستان های البرز و زاگرس همچون سدی درمقابل عبور توده هوای مرطوب به نواحی داخلی کشور قرار گرفته اند، بنابراین، نواحی داخلی کشورمان بارش بسیار کمی داردو مناطق خشکی مانند بیابان دشت کویر را به وجود آورده است.

ج) مناطق داخلی و شرقی کشور به دلیل دور بودن از دریاها و منابع رطوبتی، به مناطق خشک و بیابانی تبدیل شده اند، مانند بیابان طبس

1) چند مورد از پیامدهای منفی عدم توجه به تأثیر اقلیم را در معماری بیان کنید.

2) با توجه به تقسیمات آب و هوایی ایران، ویژگی های معماری زیر، در کدام نوع آب و هوا باید رعایت شود؟

الف) استفاده از پایه های چوبی برای ساختمان   (              )

ب) پنجره های کوچک با سایبان   (          )

پ) بام های شیبدار یا شیروانی   (            )

ت) انطباق جهت ساختمان با نسیم ساحل و دریا   (           )

ث) دادن شکل گنبدی به بنا   (          )

ج) بهره گیری از جهت آفتاب در بنا   (            )

چ) استفاده از بادگیر   (          )

ح) استفاده از خاک و گل که ظرفیت حرارتی زیادی دارند  (          )

۳) روز جهانی بیابان زدایی در تقویم چه روزی است؟

1) امروزه در ساختمان سازی هیچ توجهی به شرایط محیطی و اقلیم منطقه نمی شود و این عدم توجه به اقلبم منطقه مشکلات فراوانی را ایجاد کرده است مانند:
1- نبودن آسایش در خانه زیرا در تابستان داخل خانه گرم و در زمستان سرد می شود و مجبور به استفاده از وسایل گرمایش و سرمایشی در خانه می شویم.
2- مصرف زیاد انرژی در گرمایش و سرمایش خانه
3- مصرف بیشتر از آب در خنک نگه داشتن خانه به وسیله کولر آبی،.به نظر می رسد با توجه به مشکل بی آبی و ورشکستگی آبی در کشور و مصرف زیاد آب توسط کولرهای آبی باید در استفاده از کولرهای آبی در این سرزمین خشک تجدید نظر شود.

2) الف) استفاده از پایه های چوبی برای ساختمان (      خزری        )

ب) پنجره های کوچک با سایبان (     گرم و خشک     )

پ) بام های شیبدار یا شیروانی (    خزری      )

ت) انطباق جهت ساختمان با نسیم ساحل و دریا (   گرم و شرجی        )

ث) دادن شکل گنبدی به بنا (  گرم و خشک    )

ج) بهره گیری از جهت آفتاب در بنا (       کوهستانی     )

چ) استفاده از بادگیر (  گرم و خشک     )

ح) استفاده از خاک و گل که ظرفیت حرارتی زیادی دارند (   گرم و خشک    )

3) 27 خرداد

1) در گروه کاری خود انجام دهید: الف) آب مورد نیاز محل زندگی شما از کجا تأمین می شود؟

ب) گزارشی تهیه کنید که موارد سوء مصرف آب را در منزلتان نشان دهد.

پ) داستانی بنویسید که آیندۀ مردم شهری را نشان بدهد که منابع آب خود را از دست داده اند.

2) با کمک همگروه های خود، گزارشی تهیه کنید که اگر آب منزل شما برای یک هفته قطع شود، چه مشکلاتی خواهید داشت؟ چه راه کارهایی پیشنهاد می کنید؟

1) الف) در استان محل زندگی خود با پرس و جو از افراد کارشناس مانند دبیر جغرافیای کلاس تان به این سوال پاسخ دهید.

ب) متاسفانه در خانه ها، آب شرب که با قیمت بسیار زیادی تولید می شود به راحتی توسط افرادی که اطلاع زیادی از وضع آب کشور ندارند به هدر می رود. این افراد خبر ندارند که آب شرب با دیگر آب ها فرق دارد و باید مراحل مختلف را در انتقال و تصفیه طی کند تا به دست مصرف کنند برسد و همه این مراحل نیاز به هزینه و تخصص و زمان دارد.

مهم ترین موارد هدر رفتن آبی که توسط مردم دیده ام را در اینجا فهرست می کنم:
* شستن کوچه با آب شرب و عدم استفاده از جارو. این شهروند ناآگاه به خود زحمت نمی دهد حداقل یک جارو هم بردارد تا کوچه را بشوید و فقط با فشار آب می خواهد کوچه را که اصلا لازم نیست شسته شود را بشوید. این افراد وسواس شدیدی دارند و به اصطلاح تمیزند ولی با این کار خود تمام شهر و تمام سرزمین پاک ایران را با ریزگردها کثیف می کنند.

* وضو گرفتن طولاتی با هدر رفت شدید آب. پدر بزرگ من یک انسان مذهبی می باشد و وقتی وضو می گیرد در بین مراحل وضو شیر آب را نمی بندد و فقط ذکر می گوید و وقتی می گویم شیر آب را ببندید می گوید شیر آب خیس می باشد و وضوی مرا باطل می کند. باور کنید در هر بار وضو که پدر بزرگ من می گیرند حدود 10 تا 20 لیتر آب مصرف می کند

* یکی از اعضای خانواده من وقتی حمام می رود از وقتی که شیر آب را باز می کند دیگر شیر آب را نمی بندد و صدای شرشر آب را می شنوم وقتی که دارند سرشان را می شویند و یا صدای شرشر آب می آید وقتی که دارند با صابون بدنشان را می شویند و من با شنیدن صدای شرشر آب در حمام بسیار ناراحت می شوم. البته تذکر داده ام و کمی بهتر شده است.

* همسایه ما یک ماشین داغون دارد و هفته ای یکبار آن را می شوید و وقتی می خواهد ماشین را بشوید با یک شلنگ آب می آید سراغ ماشین و این شلنگ آب بسته نمی شود و وقتی می خواهد با اسفنج ماشین را تمیز کند به خود زحمت نمی دهد که شیر آب را ببندد بلکه بهترین کار و آسان ترین کار برای ایشان این است که شلنگ آب را که به شدت از آن آب خارج می شود در وسط کوچه رها کند تا بعداً بتواند ماشین را آبکشی کند. این افراد در واقع افراد جاهل و نادانی هستند که اگر در این سرزمین نباشند بهتر است

* مادر من وقتی طرف می شوید آب زیادی هدر می دهد. ایشان مایع ظرفشویی زیادی استفاده می کنند و به مادرم می گویم مادرجان عزیزم کمتر مایع ظرفشویی استفاده کن این مایع ظرفشویی موجب آلودگی آب های زیر زمین و سطحی می شود ولی سودی ندارد. موقعی که با اسفنج ظرف ها را تمیز می کند شیر آب را نمی بندد و یک سره شیر آب باز می باشد. در این چند ماه آنقدر به مادرم از کم آبی گفته ام که موجب شده آب کمتری مصرف کند. البته من در اکثر موارد ظرف ها را می شویم تا آب کمتر و مایع ظرفشویی کمتری مصرف شود

پ) داستان اول

در افسانه ای هندی آمده است که مردی هر روز دو کوزه بزرگ آب به دو انتهای چوبی می بست. چوب را روی شانه اش می گذاشت و برای خانه اش آب می برد. یکی از کوزه ها کهنه تر بود و ترک های کوچکی داشت. هربار که مرد مسیر خانه اش را می پیمود نصف آب کوزه می ریخت. مرد دو سال تمام همین کار را می کرد. کوزه سالم و نو مغرور بود که وظیفه ای را که به خاطر انجام آن خلق شده به طور کامل انجام می داد. اما کوزه کهنه و ترک خورده شرمنده بود که فقط می تواند نصف وظیفه اش را انجام دهد. هر چند می دانست آن ترک ها حاصل سال ها کار است. کوزه پیر آنقدر شرمنده بود که یک روز وقتی مرد آماده می شد تا از چاه آب بکشد تصمیم گرفت با او حرف بزند: «از تو معذرت می خواهم. تمام مدتی که از من استفاده کرده ای فقط از نصف حجم من سود برده ای. فقط نصف تشنگی کسانی را که در خانه ات منتظرند فرو نشانده ای». مرد خندید و گفت: «وقتی برمی گردیم با دقت به مسیر نگاه کن». موقع برگشت کوزه متوجه شد که در یک سمت جاده سمت خودش گل ها و گیاهان زیبایی روییده اند. مرد گفت: «می بینی که طبیعت در سمت تو چقدر زیباتر است؟ من همیشه می دانستم که تو ترک داری و تصمیم گرفتم از این موضوع استفاده کنم. این طرف جاده بذر سبزیجات و گل پخش کردم و تو هم همیشه و هر روز به آنها آب می دادی. به خانه ام گل برده ام و به بچه هایم کلم و کاهو داده ام.
اگر تو ترک نداشتی چطور می توانستی این کار را بکنی؟»

داستان دوم
یک روز گل و آب با هم برخورد می کنن و دوست میشن
آنها دوستی خوبی داشتن و البته با گذشت زمان می تونن همدیگر را بهتر بشناسن
تا اینکه روزی گل احساس می کنه که عاشق آب شده
گل که برای اولین بار عاشق شده عطر زیبای خود را به اطراف پراکنده میکنه و خیلی خوشحال و سرحاله
بعد از مدتی زمانی می رسه که آب هم کم کم احساساتش نسبت به گل تغییر میکنه
آب هم احساس می کنه که عاشق گل شده ، آب هم برای اولین باره که عاشق شده
روزها و هفته ها می گذرن و گل بارها از خودش می پرسه: «آیا آب هم منو دوست داره؟»

آب هیچ وقت احساسات خودش را به گل نشان نداده و همیشه بی تفاوت از کنار آن می گذره
گل دیگر نمی تونه تحمل کنه و به خودش جرات می ده و به آب می گوید: «من دوستت دارم»
آب هم بهش جواب میده: «من هم همچنین»
گل صبر میکنه، روزها می گذرن، گل دوباره به آب جمله «تو رو دوست دارم» رو می گه و آب با جمله «من هم همینطور» جواب می ده گل صبر میکنه و صبر میکنه

تا آنجا که دیگر عطری از گل پراکنده نمی شده و گل یه بار دیگه به آب می گه «دوستت دارم»

آب خیلی معمولی برخورد می کنه و به گل میگه «خوب من هم گفتم که من هم همینطور»
گل مریض میشه، دیگه رنگش پریده و زرد شده
گل در بستر بیماریه و آب بالای سرش به انتظار نشسته
گل کم کم پرپر می شه ولی باز هم به سختی رو به آب میکنه و بهش میگه که «من تو رو واقعا دوست دارم»
آب در مقابل این صحنه خیلی ناراحت و غمگین سراغ دکتر میره و برای گل دکتر میاره
دکتر بعد از معاینه به آب میگه «وضع گل نا امید کننده است و دیگه هیچ کاری نمی شه براش کرد»
آب از دکتر علت بیماری گل رو میپرسه و دکتر جواب میده: «اون هیچ بیماریی نداره، او فقط بی آب مونده و داره خشک میشه، همین» و آب می فهمه که فقط گفتن دوست دارم برای عشقت کافی نیست.

2) با قطع آب مسلما مشکلات فراوانی در منزل و در شهر ایجاد می شود مانند:
* به وجود آمدن مشکل تشنگی در بین اعضای خانواده

* مشکل پخت غذا و گرسنه ماندن اعضای خانواده

* ایجاد مشکلات در زمینه بهداشت و کثیف شدن و چرک شدن اعضای خانواده

* نبودن آب در خانه موجب افزایش تنش های عصبی در بین اعضای خانواده می شود

* ایجاد مشکلات در خنک کردن داخل خانه در جاهایی که از کولر آبی استفاده می شود و ...

با توجه به موقعیت استان خود روی نقشه، عوامل مؤثر بر میزان و نوع بارش محل زندگی خود را مشخص کنید.

به نقشه زیر نگاه کنید و استان محل زندگی خود را درآن مشخص کنید و سپس می توانید بررسی کنید که در استان محل زندگی تان بارش چه مقدار هست و همچنین عوامل موثر بر بارش استان تان را پیدا کنید.

مشخص کنید استان محل زندگی شما در کدام حوضه آبریز قرار دارد؟

به نقشه زیر نگاه کنید استان محل زندگی خودرا پیدا کنید و با توجه به راهنمای نقشه ببینید استان محل زندگی تان در کدام حوضه آبریز قرار دارد.

١) در تصویر و مطالب زیر چه نکته ای توجه شما را جلب می کند؟

٢) به نظر شما چه راه هایی برای حفظ حیات وحش این دریا وجود دارد؟

1) تصویر فُک دریای خزر برای من خیلی جالب بود ولی بادیدن عوامل تهدید فک دریای خزر بسیار نارحت شدم. با خودم گفتم چرا باید چنین موجودات زیبایی توسط ما ادم ها نابود شوند. چرا ما آدم ها باید آنقدر خودخواه باشیم که به خودمان اجازه دهیم محیط زیست محل زندگی و کشور خود را نابود کنیم. ما آدم ها بخشی از این محیط هستیم و جزئی از این فضای جغرافیایی هستیم. وقتی ما بخشی از این فضای جغرافیایی هستیم باید درکنار دیگر موجودات زندگی کنیم نه این که آن را با شکار بی رویه و آلودگی محیط زیست شان نابود کنیم. ما آدم ها نمی توانیم اشرف مخلوقات باشیم چرا که لیاقت نداریم. اگرما آدم ها اشرف مخلوقات بودیم اجازه می دادیم همه اجزای طبیعت سالم بمانند و همه موجودات زنده زندگی کنند. فک دریای خزر باید در دریای خزر زندگی کند. ماهی های خاویاری باید در دریای خزر زندگی کند و ما باید با مدیریت درست و منطقی از این منابع طبیعی ارزشمند استفاده کنیم نه این که نابودشان کنیم. اگر نابود شوند مطمئن باشید ما هم نابود خواهیم شد.

2) راه های زیادی برای حفظ حیات وحش دریای خزر وجود دارد. به نظرم راه های زیر مناسب می باشد:
* جلوگیری از آلودگی دریای خزر به وسیله نفت و فاضلاب

* پاکسازی سواحل دریای خزراز زباله

* جلوگیری از صید بی رویه آبزیان و مجازات شدید متخلفین

* جلوگیری ازصید آبزیان درهنگان تخم ریزی

در گروه خود جست وجو کنید،

1- آیا خلیج فارس، نام دیگری داشته است؟ نتایج آن را در کلاس ارائه کنید.

2- نقش و جایگاه تنگه هرمز و جزایر خلیج فارس در دوران دفاع مقدس را بررسی کنید.

1- دریای پارس یا «خلیج فارس» از جمله نام های قدیمی و باستانی است که در زمان های مختلف تاریخی در اسناد، قراردادها و مکاتبات، مورد استفاده همه اقوام و ملل دنیا قرار گرفته است. نخستین بار ایرانیان در روزگار هخامنشیان، این دریا را «پارسا درایا» یا «دریای پارس» خواندند، طبق کتیبه ای که از داریوش پادشاه هخامنشی، در تنگه سوئز بدست آمده، از آن به عنوان «درایا هچا پارسا آیتی» یعنی دریایی که از پارس می آید یاد شده و این سند به عنوان نخستین مدرک تاریخی موجود است که حقانیت نام خلیج فارس را به وضوح نشان می دهد.
از طرفی در برخی از متون قدیمی از جمله کتاب حدود العالم به عنوان قدیمی ترین اثر جغرافیایی به زبان فارسی که در حدود هزار سال پیش تالیف شده، آمده است: «خلیج پارس از حد پارس بر گیرد، با پهنای اندک تا به حدود سند»، علاوه بر این همچنین بسیاری از مورخان، محققان و سیاحان اروپایی و غربی از جمله: فلاویوس آریانوس، بطلمیوس، هرودت، استرابون و ... در آثار و نوشته های خود از دریای پارس یا خلیج فارس به عنوان «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» یاد کرده اند.

در دوره های اسلامی نیز همه مورخان و جغرافیدانان مسلمان از جمله ابن فقیه در کتاب البلدان، اصطخری در کتاب المسالک الممالک، ابن رسته در کتاب الاعلاق النفسیه، ابوریحان بیرونی در کتاب التفهیم، ابن بطوطه در کتاب مشهور رحله و ... نام این دریا را «بحر فارس»، «خلیج الفارسی» و یا «دریای پارس» ذکر کرده اند.

2- نقش خلیج فارس در دفاع مقدس:

- تأمین خطوط مواصلاتی دریایی به بنادر خودی.

- نابودی بخش قابل‌توجهی از نیروی دریایی عراق.

- اجرای عملیات مرواید از خلیج فارس و نابودی 2 بنادر مهم نفتی عراق

- اجرای عملیات والفجر 8 به منظور تصرف شهر فاو و جلوگیری از دسترسی دشمن به شمال خلیج فارس و تهدید بصره از جنوب،‌

- با اجرای عملیات ها در منطقه خلیج فارس،باقی ماندۀ نیروهای دریایی دشمن در بندر ام القصر محبوس شدند.

- سیادت دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج‌فارس و دریای عمان.

- جلوگیری از صدور نفت عراق و ایجاد اختلال در نظام اقتصادی دشمن.

- قطع ارتباط دریایی دشمن و خطوط مواصلاتی آن.

- محروم ساختن عراق از سکوها به عنوان یک نقطۀ آفندی علیه واحدهای سطحی و هوایی خودی.

با دوستان هم گروه خود گفت وگو و راه حل هایی برای مبارزه با آلودگی دریاها ارائه کنید.

اقیانوس ها با معضلات متعددی دست و پنجه نرم می کنند. ذخایر ماهی های آن ها با 90 درصد کاهش روبرو شده اند. یک سوم صخره های مرجانی نیز در چند دهه اخیر، نابود شده اند. صدها ناحیه مرده در آب های آزاد شکل گرفته اند. اما با وجود همه این مشکلات، همچنان دلایلی برای امیدواری باقی مانده است. چرا که راه حل های مشترک بین المللی و برنامه های پیشنهاد شده از سوی کارشناسان، می تواند دریاها و البته سرنوشت ما را که با سرنوشت دریاها پیوند خورده است، نجات دهد.
راهکار اول: از سرازیر کردن مواد سمی به دریاها جلوگیری کنیم. آلودگی دریاها انواع مختلفی دارد. از میلیون ها بشکه بنزین و روغنی که همه ساله روانه طبیعت می شود تا انبوهی از کیسه های پلاستیکی که بر روی سطح آب اقیانوس ها شناور است. اما اصلی ترین مواد آلاینده آب ها، فسفات ها و نیترات های استفاده شده در کودهای شیمیایی و فاضلاب های روانه شده به رودها و دریاها هستند. سرازیر شدن انبوهی از این مواد به دریاهای آزاد، مناطق ساحلی را با انبوهی از مواد آلاینده سمی، روبرو نموده است که علاوه بر مصرف اکسیژن آب، حیات موجودات ساکن در محدوده های ساحلی را تهدید می نماید. بدین ترتیب تاکنون 405 ناحیه مرده در آب های آزاد ساحلی پدیدار شده است. فاضلاب انسانی در کشورهای در حال توسعه، اصلی ترین منبع آلودگی به شمار می رود، اما در آمریکا، اروپا و چین، پسماندهای حیوانی و کودهای شیمیایی، به عنوان منابع مهم آلودگی به شمار می روند. تنها در آمریکا همه ساله 10 میلیارد مرغ، 80 میلیون گاو و 149 میلیون خوک، حدود 500 میلیون تن ادرار تولید می کنند که بر روی خاک مراتع و دامداری ها، ریخته می شود. کشاورزان نیز همه ساله از 55 میلیون تن کود شیمیایی در مزارع خود استفاده می کنند که بخش زیادی از آن روانه رودها و رودخانه های منتهی به دریاهای آزاد می شود. و به همین دلیل در دهانه رود می سی سی پی ما شاهد بزرگ ترین ناحیه مرده ایجاد شده در دنیا هستیم که در فصل تابستان هر سال که شاهد بیشترین حجم سرازیر شدن این پساب ها هستیم، یک ناحیه مرده به اندازه نیوجرسی در آن، پدیدار می شود. البته در دهه هشتاد و در دریای سیاه نیز ما شاهد شکل گیری پدیده مشابهی بوده ایم. لذا بهبود شرایط تصفیه فضولات دامی و ایجاد سیستم های تصفیه فاضلاب می تواند کمک زیادی به اصلاح این شرایط بنماید.

راهکار دوم: پیشنهادِ گرفتن مالیات از تولیدکنندگان دی اکسیدکربن، اجرایی شود. در دو قرن گذشته و بگونه ای اسف بار و غیرقابل مقایسه با گذشته زمین، ترکیب شیمیایی اقیانوس ها تغییر یافته است. مثلاً هم اینک آب دریاهای آزاد، 30 درصد اسیدی تر از گذشته اند. این تغییرات اگر چه در کوتاه مدت حیات انسان ها را نابود نمی کند، اما تاکنون به آثار اسف بار و نگران کننده ای نظیر فرسایش پوسته صدف ها و موجودات دریایی منجر گردیده که کل سیستم زیست دریایی را در معرض تخریب قرار داده است. از سوی دیگر دامنه تغییرات زیستی به آب های یخ زده قطبی نیز رسیده است و به زودی ما شاهد گسترش این تغییرات به خلیج ها و رودها و جلگه ها خواهیم بود. امروزه و با آزمایش های علمی، تاثیر اسیدی شدن آب ها بر زندگی موجودات دریاها بیش از گذشته آشکار شده است.
از آغاز عصر صنعتی شدن، آب های آزاد تاکنون یک چهارم دی اکسید کربن تولید شده بشر را جذب نموده اند. البته از گذشته این امر را یک پدیده مناسب می دانستیم، چراکه گمان می بردیم این پدیده فرآیند گرمایش جهانی را کند می کند. اما این پدیده، هزینه های گزافی برای ما دارد. با حل شدن دی اکسید کربن در آب دریاها، اسید کربنیک به وجود می آید. در آخرین باری که اقیانوس ها تا بالاترین حد ممکن اسیدی شدند (65میلیون سال پیش و به دنبال فعال شدن آتشفشان ها) دنیا شاهد نابودی بسیاری از گونه ها گردید. حتی موجوداتی که باقی ماندند، صدها سال طول کشید تا خود را با شرایط جدید منطبق کنند. و اینک، هیچ راه حل ساده ای وجود ندارد. مهندسان علوم زمین اگر چه با چندین راه کار متفاوت روبرو بوده اند، اما هر کدام از آن ها با اثرات جانبی مختلفی همراه بوده است. اما بهترین و احتمالا تنها راه حل موجود چیست؟ کاهش حجم تولید دی اکسید کربن. مطمئنا یکی از دلایل شکل گیری این بحران را باید در معافیت ها و مشوق های مالیاتی موجود در دنیا بویژه در ایالات متحده دانست که سوزاندن سوخت های فسیلی آلاینده و کثیف را ارزان تر از استفاده از انرژی های پاک نموده است. لذا ما با سوزاندن سوخت های کثیف در حالی به اصطلاح بخشی از پول هایمان را پس انداز می کنیم که در حقیقت هزینه های تخریب محیط زیست ناشی از آلودگی حاصل از تولید کربن را نادیده می گیریم. اما چگونه می توان هزینه های واقعی سوزاندن سوخت های فسیلی را تعیین و پرداخت کرد؟ بهترین راه را باید در تعیین مالیات سوزاندن سوخت های فسیلی جستجو کرد. پیش بینی می شود که با اخذ 12/5 دلار مالیات در ازای تولید هر تن دی اکسید کربن، می توان حجم تولید این گاز را تا 30 درصد کاهش داد و 214 میلیون تن آلودگی کمتر، روانه دریاها کرد. البته این کار نمی تواند اسیدی شدن آب های اقیانوس ها را پایان دهد، اما می تواند تداوم زندگی دریاها و ما انسان ها را تضمین کند

راهکار سوم: چرخه کنونی مصرف آب را بهبود دهیم. با گرم شدن اتمسفر، چرخه حرکت آب (شامل تبخیر، بارندگی و تبخیر مجدد) سرعت می یابد. هم چنین غلظت نمک اقیانوس ها افزایش می یابد. هم چنین با افزایش بارش ها در مناطق استوایی و یا اسکاندیناوی، ما شاهد توفان ها و سیل های بیشتر در این مناطق بوده ایم. بدین ترتیب مناطق نیازمند به آب، گرمتر شده و با مشکل شور شدن خاک و آب، روبرو می شوند. و هم اینک هم ما شاهد بیابان زایی گسترده در مناطق مختلف دنیا هستیم که باعث ایجاد مناطق متعدد بیابانی و فاقد حیات شده است. و باید راه حل اساسی را در بهبود مصرف آب و مبارزه با شور شدن خاک دانست.

راهکار چهارم: به روند نابودی گونه ها پایان دهیم. نگاهی به شرایط کنونی و گذشته ماهی ها و سایر موجودات آبزی در چند دهه اخیر به خوبی نشان می دهد که تا چه حد، روند نابودی گونه ها، تسریع شده است. مثلا در شصت سال گذشته، بیش از 4000 گونه آبزی، منقرض شده اند. نابودی این گونه ها به تغییر اکوسیستم آبی و بر هم خوردن تعادل گونه های دیگر، منجر شده است. مثلا در منطقه کاراییب، افزایش یک گونه ماهی، باعث نابودی بسیاری از گونه های دیگر و برهم خوردن تعادل حیات دریایی در آن منطقه و فقیرتر شدن ماهی گیران، شده است. همان طور که یکی از کارشناسان در مقاله خود ، نابودی گونه های دریایی را غیر قابل جبران و همانند خارج شدن خمیردندان از یک بسته و غیرقابل برگشت می داند. از سوی دیگر، امروزه ناوگان اقیانوس پیمای صید صنعتی ماهی کشور ژاپن با مشکلات زیادی برای یافتن ماهی در آب های آزاد روبروست، چرا که دیگر همانند چند دهه قبل از توده های انبوه ماهی در اقیانوس ها، خبری نیست .از سوی دیگر هم اینک آمریکایی ها از 100000 کشتی غول پیکر تجاری استفاده می کنند که معضل تخلیه آب تعادل و برهم خوردن تعادل زیستی ناشی از آن، هم چنان با وجود تلاش های زیاد کشورها، لاینحل مانده است.

راهکار پنجم: صخره های مرجانی را حفظ کنید. در بیست سال گذشته، بیش از یک سوم صخره های مرجانی نابود شده است. حدود 90 درصد صخره های مرجانی سریلانکا تانزانیا و مالدیو در معرض نابودی قرار دارد. اگر در سه دهه آینده، دمای آب اقیانوس ها 7 درجه فارنهایت بالا رود، (همانطور که پیش بینی می شود) بخش زیادی از این صخره ها برای همیشه از بین می روند. در دریای سرخ و خلیج فارس نیز ما شاهد تغییرات زیادی در حیات مرجان ها هستیم. و با وجود همه مطالعات و اقدامات انجام شده، هنوز هم تداوم حیات مرجان ها، با چالش های زیادی روبروست.

راهکار ششم: هوشمندانه صید کنیم. یکی از معضلات گریبانگیر ماهیگیری صنعتی در سراسر دنیا، صید ناخواسته گونه های مختلف آبزیان در فرآیند صید صنعتی ماهی است. مرجان ها، نهنگ ها، لاک پشت ها، ستاره ماهی ها، کوسه ها، لاک پشت ها و حتی پرنده ها از قربانیان صیادی صنعتی به شمار می روند. یکی از کارشناسان حیات آبزیان می گوید: صنعت صیادی به یکی از عوامل مهم تهدید حیات آبزیان تبدیل شده است. مثلا دیگر دلفینی در رودخانه یانگ تسه چین وجود ندارد. و به دلیل بحران برهم خوردن تعادل در هرم حیات آبزیان و لزوم حفظ گونه ها، کارشناسان راه هایی برای صید هوشمندانه ماهی ها پیشنهاد نموده اند تا ماهیگیری صنعتی کمترین
آسیب را به دریاها و اقیانوس ها به عنوان منبع حیات، وارد کند.

راهکار هفتم: دانش خویش را افزایش دهیم. همه می دانیم که ما اطلاعات اندکی در مورد دنیای اطراف خویش داریم. مثلا اطلاعات دانشمندان در مورد چگونگی تغییر دمای آب در بخش های میانی اقیانوس، بدلیل ناتوانی ماهواره ها در اندازه گیری دما در عمق کمتر از 7 متر ، هم چنان اندک است. به علاوه ما در مورد ویژگی های حیات در 90 درصد بستر اقیانوس ها و دریاها کاملا بی اطلاعیم. چندی پیش نتایج آمارگیری از گونه های دریایی سراسر دنیا، نشان از وجود 190000 گونه دریایی داد، اما ما می دانیم که در مورد یک میلیون گونه دیگر، تقریبا هیچ چیزی نمی دانیم. ما به راحتی در هنگام مطالعه و بررسی دریاها، احساس گم شدن می کنیم. مثلا گروهی از دانشمندان دانشگاه برکلی کالیفرنیا پس از فاجعه نشت نفت خام در خلیج مکزیک در سال گذشته، اعلام کردند که به صورتی غیر قابل تصور، با یک میکروب خورنده نفت ناشناخته روبرو شده اند که 22 مایل مربع از لکه نفتی شناور بر روی آب های منطقه را پاک سازی نموده است. هر چند در مورد درست بودن این نظریه هم چنان ابهامات و نظرات متضادی وجود دارد. یکی از کارشناسان بررسی محیط زیست خلیج مکزیک پس از این فاجعه می گوید: آن چه ما در حقیقت نمی دانیم، وابستگی متقابل زنجیره حیات و روابط کاملا پیچیده موجود در دریاهاست... مثلا در هنگام بررسی تاثیر نفت موجود در لایه های میانی آب بر حیات موجود در بستر خلیج؛ و یا تاثیر این نشت بر اتمسفر و یا تاثیر واقعی آن بر طبیعت، واقعا هیچ کس چیزی نمی داند. جیورا پروسکوورسکی، استاد اقیانوس شناسی در دانشگاه واشنگتن می گوید: مساله اصلی، ابعاد عظیم اقیانوس هاست. آب های شور 71 درصد کره ما را به مساحت 139 میلیون مایل مربع تشکیل داده اند. اما این موضوع تنها به سطح آب ها باز نمی گردد، چراکه اعماق آب ها را نیز باید در نظر بگیریم. ما با یک زندگی پویا در آب های آزاد روبرو هستیم. هم اینک با وجود سرمایه گذاری های گسترده در حوزه مطالعه دریاها و اقیانوس ها، می توان امیدوار بود که حیات دریاها در اولویت اقدامات دولت ها قرار گیرد. هر چند 900برابر بودن بودجه اکتشافات فضایی ناسا در برابر بودجه موسسه اقیانوس شناسی ایالات متحده، یک مساله جدی برای بسیاری از کارشناسان است

چه باید کرد؟

1- سرمایه گذاری در حوزه انرژی های پاک، یک ضرورت است، چرا که می توان بدین وسیله فرایند اسیدی شدن آب اقیانوس ها را متوقف نمود. افزایش آلودگی اتمسفر، باعث جذب بیشتر دی اکسیدکربن توسط آب های آزاد می شود که این وضعیت، حیات ماهی ها، گیاهان و سایر موجودات دریایی را به خطر می اندازد.
2- ما از هر سه تنفس خود، دو تای آن را مدیون پلانگتون ها هستیم. چرا که آن ها با تبدیل دی اکسید کربن به اکسیژن، به تداوم حیات ما کمک می کنند. اما با اسیدی شدن آب های اقیانوس ها، ما در حال رقم زدن مرگ این موجودات در گستره ای وسیع هستیم. به هر ترتیب ما باید هر چه زودتر به سوزاندن سوخت های فسیلی پایان دهیم و استفاده گسترده تر از انرژی پاک خورشیدی، سرآغاز این راه است.
3- سازمان غذا و داروی آمریکا اعلام کرده تا سال 2048 میلادی، ما شاهد پایان صنعت صیادی خواهیم بود. اما آیا تاکنون به ابعاد این گزارش فکر کرده ایم؟ صنعت صیادی با زندگی همه انسان ها گره خورده و فکر کردن به دنیایی بدون صید ماهی، ناممکن است. اما من معتقدم که با یافتن راه حل هایی همه جانبه، این شرایط هرگز رخ نخواهد داد.
4- همه ما باید به استفاده از کیسه های پلاستیکی و ظرف های یک بار مصرف پلاستیکی، پایان دهیم. بخش اعظم زباله های شناور بر روی آب های آزاد از پلاستیک ساخته شده اند و در بسیاری از موارد این زباله ها به اشتباه از سوی ماهی ها بلعیده می شوند.
5- صنعت کشتی رانی ارتباط نزدیکی با دولت ها دارد. لذا استفاده از سوخت های فسیلی با درصد پایین گوگرد باید مورد توجه قانون گذاران قرار گیرد. هم چنین برای حل معضل آب تعادل کشتی ها، باید هر چه سریع تر اقدام شود. کنترل عملکرد موتورهای کشتی ها هم نیازمند توجه جدی دولت ها است. در ساخت کشتی ها نیز باید تلاش شود که تولید دی اکسید کربن به حداقل برسد. هم چنین بهره وری بالاتر سوخت مصرفی، یک امر مهم و شایان توجه است. این نکات باید بیش از پیش در نواحی بحرانی مورد توجه قرار گیرد تا بیش از این شاهد خودکشی نهنگ ها و دلفین ها نباشیم.
6- بیش از یک میلیارد انسان، پروتئین مصرفی خود را از ماهی ها تامین می کنند. برای تامین این تقاضا، در قرن بیستم، بخش اعظم ذخایر ماهی های ارزشمند تجاری (بیش از دو سوم) نابود شده است. زنجیره غذایی ماهی ها به سرعت در حال نابودی است و صید ماهی های اعماق دریاها در اولویت ناوگان صیادی صنعتی قرار گرفته است. اما این کار به نابودی شبکه های در هم تنیده تامین غذای ماهی ها و زیست گاه های شکننده و در حال نابودی دریاها، منجر خواهد شد. ما بیش از همیشه نیازمند تغییر در روش های صیادی و یافتن یک منبع پایدار تامین ماهی هستیم. در کنار لزوم بهره گیری از مدیریت اثربخش و مسئولیت پذیر در صنعت ماهیگیری، ما راه درازی تا ایجاد امنیت پایدار جهانی در بخش غذا، تغییر جهت فرآیندهای نابود کننده اکوسیستم های دریایی و اعطای فرصت به ذخایر ماهی ها برای بازگشت به شرایط گذشته شان در برابر خویش داریم

7- برای حفاظت از اقیانوس ها ما نیازمند شناخت آن ها و برای این کار به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، محتاجیم. ما در حال راه اندازی یک شبکه بزرگ از روبات های کنترل شونده از سوی ماهواره ها هستیم که اطلاعات زیادی را از اعماق دریاها دریافت و ارسال می نمایند. این کار می تواند پیش بینی های ما را دقیق تر و ارزشمندتر نماید.
8- طرح این سوال که بهترین راه برای حفاظت از اقیانوس ها چیست، مشابه این سوال است که بهترین روش برای حفظ سلامت قلب هایمان چیست؟ ما باید از همه توانایی هایمان بهره ببریم و از همین حالا باید اقدامات مان شروع شود. در گام اول، صید صنعتی ماهی با آثار ناگوار و مخرب باید متوقف گردد. اقیانوس ها مهم ترین عامل حفظ حیات بر روی کره خاکی ما هستند. و به همین دلیل ما باید در
حفاظت از آن بکوشیم
9- فراتر از دیدگاه های یک جانبه در این حوزه نسبت به اثرات ماهیگیری، ما خواهان یک مدیریت اکوسیستم محور هستیم که ابعاد آن به سایر عوامل نظیر حوزه های گردشگری و طرح های توسعه صنایع نفت و گاز نیز مرتبط است. در فرایند مدیریت تاثیرات انسان ها بر اقیانوس ها، باید همه عوامل موثر بهره گیرنده از آنها را در نظر گرفت.
10- برای مدت هایی طولانی و از گذشته، ما بیش از حد، از ماهی های راس هرم زنجیره غذایی دریاها نظیر ماهی های تن و شمشیر ماهی ها بهره برده ایم. بدین ترتیب، هم اینک بیش از همیشه باید به خوردن ماهی هایی نظیر ساردین عادت کنیم تا این زنجیره دوباره متعادل گردد.
11- ما می توانیم بزرگ ترین تهدید فراروی اقیانوس ها را که صید فراتر از حد ماهی هاست، حل و فصل نماییم. راه حل آن این است: محدود کردن یارانه های اعطایی به صیادان آسیب رسان به دریاها. دولت ها با حمایت از توسعه ناوگان ماهیگیری صنعتی شرایطی را پدید آورده اند که ظرفیت صید این کشتی ها، دو و نیم برابر ظرفیت پایدار صید در آب های آزاد است. تد دانسون عضو و از موسسان انجمن غیردولتی حفاظت از اقیانوس ها و نویسنده کتاب اقیانوس های در معرض نابودی ما و آن چه که می توانیم برای نجات آن ها انجام دهیم.
12- من اگر تنها می توانستم یک اقدام در این راه انجام دهم، این بود: توقف استفاده از اقیانوس ها به عنوان یک فاضلاب جهانی. ما همه ساله، صدها ماده شیمیایی جدید ابداع می کنیم که این مواد به اقیانوس ها راه می یابند و در بدن ماهی هایی انباشته می شوند که به سفره ما راه می یابند. بدین ترتیب ما نتایج اقدامات خود را نادیده گرفته ایم. وبطورخلاصه می توان گفت که مردم و دولت باید به دور از هر گونه دادن شعار اقدامات عملی انجام دهند و پهنه های آبی را با زباله و فاضلاب آلوده نکنند.بهتر است خلیج فارس را از آلودگی پاک کنیم .با پاکیزه نگهداشتن خلیج فارس بهتر می توانیم از آن درجهان دفاع کنیم و بهترمی توانیم از نام خلیج فارس دفاع کنیم.باید احساسات را کنار بگذاریم و با عمل خود از خلیج فارس حفاظت کنیم و ... .

در گروه کاری خود، در مورد یکی از دریاچه های ایران گزارشی تهیه، و به کلاس ارائه کنید.کار بهترین گروه در کلاس نصب شود.

اگر در استان محل زندگی تان دریاچه و تالابی وجوددارد گزارشی از آن تهیه کنید و در کلاس ارائه کنید.

باتوجه به اطلاعات داده شده جدول زیر را تکمیل کنید.

پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

میزان رشد استان محل زندگی خود را از کتاب استان شناسی یا سایت مرکز آمار (درگاه آمار ملی ایران) بگیرید و آن را با کشور مقایسه کنید. وضعیت استان خود را از این نظر مورد بحث و گفت وگو قرار دهید

با توجه به استان محل زندگی تان این فعالیت را پاسخ دهید

1) با توجه به نقش و اهمیت اطلاعات و آمار در برنامه ریزی های اقتصادی و اجتماعی کشورها به عنوان عضو خانواده، جایگاه سرشماری و جمع آوری اطلاعات را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهید.

2) به هرم سنی ایران در سال 1390 و ۱۳۹۵ توجه کنید.

الف) مقایسه ای بین هرم سنی ایران در سال های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵  انجام دهید و تغییرات آن را بررسی کنید.

ب) گروه های سنی ایران را در سال ۱۳۹۵ مورد بررسی قرار دهید.

ج) بیشترین جمعیت در کدام گروه سنی مشاهده می شود؟ این گروه سنی چه ویژگی هایی دارد؟

د) چه مزایا و محدودیت هایی را برای کشور ما ایجاد می کنند؟

3) با کمک هرم های سنی زیر، به سؤالات پاسخ دهید.

الف) میزان رشد موالید در کدام کشور بیشتر است؟

ب) کدام کشور، افراد سالمند بیشتری دارد؟ پیامدهای آن چیست؟

ج) کدام کشور درصد جمعیت فعال اقتصادی بیشتر، و چه مزایا و محدودیت هایی پیشرو دارد؟

د) قاعده هرم دو کشور را مقایسه کنید.

4) به نظر شما یک هرم سنی مطلوب (جمعیت مناسب برای حال و آینده) چه شکلی دارد؟ به صورت شماتیک، هرم مناسب جمعیتی رسم کنید. دلایل خود را از چگونگی رسم هرم سنی ارائه کنید.

1) سرشماری نفوس و مسکن فقط شمارش جمعیت نیست بلکه از سرشماری عمومی نفوس و مسکن، اطلاعات مهمی درباره ساختار جمعیت، مهاجرت، ویژگی های اجتماعی، باروری، آموزش و ویژگی های مسکن تا پایین ترین سطوح جغرافیایی به دست می آید . نتایج حاصل از سرشماری مورد استفاده برنامه ریزان، تصمیم گیران، پژوهشگران و سایر کاربران قرار می گیردمهم ترین اهمیت سرشماری نفوس و مسکن عبارتست از :
* برنامه ریزی برای توزیع عادلانه منابع، خدمات و امکانات در مناطق مختلف کشور

* شناسایی اوضاع اجتماعی و اقتصادی مانند وضع سواد و تحصیلات و ارائه خدمات آموزشی و برنامه ریزی های مربوط به سیاست های آموزشی.

* تهیه برآوردها و پیش بینی های جمعیتی برای برنامه ریزی های دراز مدت توسعه و عمران کشور

* تولید آمارهای اختصاصی و پایه ای برنامه ریزی های جمعیتی مانند محاسبات مربوط به شاخص های مرگ و میر، ولادت و باروری، مهاجرت و جابه جایی های جمعیت و ...

2) الف) میزان موالید درسال 1395 نسبت به سال 1390 کمی افزایش یافته است و در واقع جمعیت 0 تا 4 سال افزایش داشته است و در مجموع در تمام گروه های سنی تقریبا افزایش محسوس جمعیت را درسال 1395 نسبت به سال 1390 می بینیم.

مقایسه هرم های سنی جمعیت ایران در دو دهه اخیر نشان میدهد که ساختمان هرم سنی جمعیت ایران در حال معکوس شدن است. جمعیت کشور که در حال حاضر جمعیت جوانی است، در سال های آتی به سوی سالمندی متمایل خواهد شد. به بیانی دیگر، در حال حاضر هرم سنی جمعیت ایران در مراحل اولیه انتقال از مرحله جوانی به سالخوردگی جمعیت است. در سال 1405 هجری شمسی ساختمان سنی و جنسی جمعیت به شکل هرم سنی نامرتب خواهد بود. در این حالت رشد جمعیت آهسته خواهد شد

ب) درسال 1395 بیشرین تعدادجمعیت درگروه بزرگسالان مشاهده می شود با رقم حدود 28 میلیون نفر و درگروه بعدی جوانان هستند با رقم حدود 26 میلیون نفر و سپس درگروه جوان و نوجوان حدود 19 میلیون نفر و کم ترین تعداد در گروه سالمندان حدود 6 میلیون نفر می باشد.در سال های آینده چنین ترکیبی کاملا تغییر می کند و تعداد سالمندان از 6 میلیون نفر بیشترخواهد شد و از تعداد گروه های دیگر جمعیتی کاسته می شود تا این که به روزی می رسیم که جمعیت کشور ماهش یافته و بیشتر جمعیت سالمند می باشند.

ج) تعداد جمعیت در گروه سنی جوانان (20 تا 29 سال) از همۀ دیگر گروه های سنی بیشتر است ولی در آینده جمعیت بزرگسالان بیش تر از جوانان شده و جمعیت روبه پیری حرکت می کند. البته پیر شدن جمعیت امری است که حتما در کشور اتفاق می افتد و اساسا پیر بودن جمعیت مشکلات خاص خود را دارد و از طرفی دیگر جوانی جمعیت بدون توسعه کشور و عدم تامین امکانات لازم برای جوانان مشکلات زیادی را برای کشور ایجاد می کند. بهتر است بین جمعیت و منابع و امکانات فضای جغرافیایی کشور تعادل باشد. به دور از هرگونه شتاب زدگی و سردادن شعارهای نامناسب با برنامه ریزی درست اقدام کنیم ولی کشور ما با توجه به امکاناتی که دارد فقط می تواند 30 میلیون جمعیت داشته باشد و اگر بیشتر از 30 میلیون باشد.

د) جوان بودن جمعیت کشور مزایایی دارد مانند وجود نیروی کار درکشورو امکان دفاع از مرزهای کشور و .... والبته اگردرکشوری جمعیت جوان زیاد باشد و کشور توسعه نیابد مشکلاتی از قبیل کمبود شغل و مسکن و دیگر مشکلات برای جوانان ایجاد می شود.جمعیت جوان باید همراه با توسعه و پیشرفت کشور باشد و اساسا افزایش جمعیت بطور کلی باید همسو با پیشرفت و توسعه کشور باشد اگر تبلیغات افزایش جمعیت داشته باشیم ولی امکانات اولیه برای جمعیت مانند آب و محیط زندگی مناسب وجودنداشته باشد از نظر امنیتی کشوربه خطر می افتد و مردم به سختی دراین سرزمین پاک زندگی می کنند.

3) الف) رشد موالید درکشور اکوادر بیشتراست زیرا قاعده یا پایه هرم پهن تراز کشور آلمان می باشد

ب) کشور آلمان سالمند تراست زیرا بالای هرم یا راس هرم پهن تر از کشور اکوادر می باشد. پیر بودن جمعیت موجب کاهش نیروی کار در کشور شده و از نظر دفاعی کشور را ضعیف می کند و ورود نیروی کار از کشورهای دیگر نسبت جمعیت بومی را به غیر بومی نامتعادل کرده و مشکلاتی را برای کشور ایجاد می کند و ضمناً نگهداری از سالمندان هزینه زیادی را به اطرافیان و دولت وارد می سازد.

ج) در کشور آلمان درصد جمعیت فعال اقتصادی بیش تراس زیرا میانه هرم پهن تر از کشور اکوادور می باشد. در کشورهایی که درصد جمعیت فعال اقتصادی بیشتر است کشور از نظر نیروی کار و توان نظامی مشکلی ندارد و امکان فعالیت های اقتصادی و تولیدی در کشور را بیشتر می کند البته اگر جمعیت فعال اقتصادی زیاد باشد و کشور زیر ساخت های مورد نیاز را نداشته باشد موجب افزایش بی کاری و ... در کشور می شود. بالا بودن درصد جمعیت فعال اقتصادی اگر با توسعه و رشد کشور در همه ابعاد همراه باشد مزایای زیادی برای کشور دارد و موجب افزایش تولید و پیشرفت کشور می شوند ولی اگر جمعیت فعال اقتصادی در کشور زیاد باشد و کشور توسعه و پیشرفت در همه ابعاد را نداشته باشد مشکلات زیادی را برای کشور ایجاد می کند و یکی از پیامدهای آن افزایش بیکاری و افزایش بزهکاری های اجتماعی درجامعه است.

د) قاعده هرم سنی جمعیت کشوراکوادر بزرگ تر از قاعده هرم سنی جمعیت کشور آلمان می باشد زیرا میزان زاد و ولد در آلمان خیلی کمتر از اکوادر می باشد.

4) این شکل ازهرم سنی مناسب است زیرا:

1- تعداد مناسب گروه کودکان ونوجوانان زیرا پایه هرم زیاد پهن نیست.

2- بالا بودن جمعیت بزرگسالان زیرا میانه هرم پهن است.

3- کم بودن جمعیت کهنسالان زیرا بالای هرم باریک است.

4- افزایش نسبتا متعادل جمعیت به دلیل تعداد مناسب جوانان و برگسالان

5- دراین هرم مشکل جوانی و پیری جمعیت بسیار کم است و ... .

با استفاده از منابع و جست وجو در اینترنت، علت تفاوت این اعداد در سال های مختلف را بررسی کرده و در مورد آن گفت و گو کنید.

عوامل زیادی در این موضوع دخیل بوده است؛ مثلا وجود و یا عدم وجود پزشک مجرب، وجود قانون افزایش جمعیت و یا کاهش جمعیت، وجود بیماری های همه فراگیر از جمله بیماری کووید 19 که در سال های اخیر تأثیر در افزایش و یا کاهش جمعیت داشته است. همجنین سیاست های افزایش جمعیت و یا کاهش جمعیت در این سال ها در افزایش و کاهش جمعیت در این دهه ها تأثیر داشته اند.

به اطلاعات داده شده از شهر آبادان، توجه کنید. این اطلاعات، تغییرات جمعیتی این شهر را طی چند دهه نشان می دهد. با توجه به سؤالات داده شده، با یکدیگر بحث و گفت وگو کنید؛ سپس پاسخ خود را ارائه کنید.

الف) مهاجرت اجباری و اختیاری مربوط به چه سال هایی میباشد؟

ب) عوامل انسانی و طبیعی اثرگذار بر این نوع مهاجرت ها، کدام است؟

الف) آغاز جنگ تحمیلی، سال 1359
ایجاد منطقه آزاد اقتصادی اروند در آبادان و خرمشهر، سال 1392
ب) وقوع جنگ تحمیلی و عوامل اقتصادی. البته با توجه به مثال ها عوامل طبیعی وجود ندارد.

1) به طور گروهی، نقشه استان خود را ترسیم، و شهرستان های آن را مشخص کنید.

2) با مراجعه به بخش تقسیمات کشوری، وضعیت محل زندگی خود را از نظر قرارگیری در شهرستان، بخش، روستا و شهر، مشخص، و مانند تصاویر بالا برای هر کدام، نقشه ای تهیه کنید.

3) با مراجعه به سایت اینترنتی استانداری یا ادارۀ سیاسی محل زندگی خود، جدیدترین تغییرات تقسیمات کشوری استان خود را تهیه، و به کلاس گزارش کنید

1) بر عهده دانش آموزان می باشد.

2) در اینجا آدربایجان شرقی و شهرستان میانه آورده می شود.

3) به سایت زیر مراجعه کنید و جدیدترین تغییرات کشوری استان خود را مشاهده کنید.

https://www.moi.ir

1) پاسخ های خود را دربارۀ عوامل اثرگذار در شکل گیری سکونتگاه ها را در جدول زیر وارد کنید.

2) آیا نقش عوامل اثرگذار بر شکل گیری سکونتگاه ها در گذشته و اکنون یکسان است؟ چه عواملی در سال های اخیر در شکل گیری سکونتگاه ها اثر بیشتری دارد؟

1) پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

2) خیر. عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری سکونتگاه ها در گذشته و اکنون یکسان نیست. مثلاً در سال های اخیر عوامل زیر در شکل گیری سکونتگاه ها اثر بیشتری داشته است:
1- افزایش مهاجرت از روستاها به دلیل خشکسالی و نشست زمین و ...

2- تبدیل شدن سکونتگاه های روستایی به سکونتگاه های شهری توسط وزارت کشور

3- ایجاد شهرها در کنار راه های اصلی کشور

3) با استفاده از مطالب کتاب استان شناسی و کمک معلم و همکلاسی هایتان، علت شکل گیری شهر یا روستای محل زندگی خود را بررسی، و به صورت گزارش به کالس ارائه کنید.

با توجه به محل زندگی تان پاسخ دهید.

به تصاویر مربوط به دو سکونتگاه توجه کنید. چه عاملی بر گسترش این سکونتگاه ها اثر دارد؟ این عامل بر نحوۀ گسترش این سکونتگاه ها، چه تأثیری داشته است؟

هر دو سکونتگاه درپای کوهستان شکل گرفته اند. وجود آب و هوای مساعد، مخروط افکنه ها با خاک حاصلخیز و رودهای نسبتا پر آب در شکل گیری و توسعه روستای هیر و شهر ماکو مؤثر بوده است.

تفاوت این سه نوع سکونتگاه را با توجه به اطلاعات داده شده، در جدول زیر بنویسید:

پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

به نظر شما، در کدام مناطق جغرافیایی ایران روستاهای متمرکز و در کدام مناطق روستاهای پراکنده وجود دارد؟ چرا؟

در سواحل شمالی کشور به دلیل فراوان بودن نسبی آب و خاک حاصلخیز، خانه های روستایی با فاصله از یکدیگر ساخته شده و لذا در مناطق شمالی کشور بیشتر روستاها از نوع روستاهای پراکنده می باشند. در اغلب نواحی کشور مانند نواحی داخلی و جنوبی و شرقی و غربی کشور به دلیل کم بودن آب و محدود بودن خاک حاصلخیز و نبودن امنیت در گذشته مردم خانه های روستایی را نزدیک هم ساختند و لذا روستاهای متمرکز به وجود آمدند و در اطراف روستا زمین های کشاورزی قرار دارد.

در کلاس خود دو گروه مخالف و موافق زندگی در شهرهای بزرگ را تشکیل دهید. روی تخته کلاس دو ستون رسم کنید. دلایل موافقت هر گروه را از نوع زندگی موردنظر بنویسید. در پایان، نظرات خود را جمع بندی کنید.

پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

با توجه به وضع جغرافیایی و یا نقش سکونتگاه، جدول زیر را کامل کنید.

پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

شغل بیشتر مردم شهر و یا روستایی که شما در آنجا زندگی می کنید، چیست؟ چه امکان یا وضعی در محل زندگی شما به  چشم می خورد که سبب روی آوری مردم به این مشاغل شده است؟ توضیح دهید.

با توجه به محل زندگی خود به این سوال پاسخ دهید.

در گروه های کلاسی خود، پیامدهای مثبت و منفی ناشی از مهاجرت معکوس را مورد بررسی قرار دهید.

تنوع آب و هوا و وجود انواع خاک های مناسب در استان و ... .

به تصاویر زیر نگاه کنید. به نظر شما این فعّالیت: ها کدام یک از بخش های دیگر کشاورزی را پوشش می دهد؟ کدام شرایط اقلیمی و جغرافیایی در ایجاد این نوع فعّالیت ها تأثیرگذار است؟

1- صید و شیلات  ←  مناطق ساحلی شمال و جنوب ایران

2- زنبورداری  ←  مناطق کوهستانی ایران

3- پرورش کرم ابریشم  ←  ناحیه معتدل خزری مانند گیلان

1) علت و تنوع پراکندگی محصولات باغی و زراعی را در استان خود بررسی کنید.

2) آیا در استان محل زندگی شما کشت گلخانه ای رواج دارد؟ چه نوع محصولی در آنجا کشت می شود؟

1) تنوع آب وهوا و وجود انواع خاک های مناسب دراستان و..

2) کشت گلخانه ای رواج دارد و انواع محصولات در آن ها تولید می شود مانند خیار و گوجه.علت توسعه کشت گلخانه ای تولید محصول کشاورزی در طول سال می باشد و مصرف آب کمتر و تولید محصولات با کیفیت تر و ... .

1) در استان محل زندگی شما کدام گروه از تولیدات دامی و صنایع غذایی وجود دارد؟

2) آیا ارتباطی بین توان محیطی محل زندگی شما با این فعّالیت: ها وجود دارد؟

1) با توجه به محل زندگی تان پاسخ دهید.

2) در بیشتر استان ها به نظر می رسد بین توان های محیطی و فعالیت های کشاورزی ارتباط منطقی وجود ندارد و با توسعه بی رویه کشاورزی سفره های آب زیرزمینی را خالی کرده و مشکلات فراوانی مانند نشست زمین را ایجاد کرده است و ... .

کدام صنایع دستی در محل زندگی شما پر رونق است؟ چرا؟

با توجه به محل زندگی تان پاسخ دهید.

در استان شما کدام صنایع ماشینی وجود دارد؟ دلایل تولید این محصولات را بیان کنید.

با توجه به محل زندگی تان پاسخ دهید.

با جستجو در سایت های اینترنتی معایب و محاسن تجارت الکترونیکی را پیدا نموده و جدول زیر را کامل کنید.

پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

1) با توجه به جاذبه های گردشگری ایران، هر یک از تصاویر بالا را شماره گذاری نمایید.

2) در استان محل زندگی شما چه جاذبه های طبیعی و تاریخی و فرهنگی وجود دارد؟ آنها را در کلاس ارائه نمایید.

3) به منظور حفظ و نگهداری این جاذبه ها چه اقداماتی می توان انجام داد؟

1) پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

2) با توجه به ویژگی های محل زندگی تان به این سوال پاسخ دهید.

3) توسعه پایدار گردشگری به عنوان یکی از استراتژی های پایدار برای حفاظت از محیط زیست در عین بهره برداری از آن، همواره مورد توجه بوده است. گردشگری برای حفاظت، نتیجه سال ها تجربه دولت و بخش های غیر دولتی در عرصه حفاظت و توسعه پایدار گردشگری در زیستگاه های طبیعی است.
شاید کمک اصلی گردشگری به حفاظت از محیط زیست ایجاد درآمد کافی برای انجام فعالیت های حفاظتی باشد. گردشگری باید بتواند بخش اعظم درآمدهای ایجاد شده از محل ورودیه های پرداختی گردشگران یا دیگر خدمات خریداری شده توسط آن ها را به سیستم مدیریت زیستگاه ها باز گرداند. این موضوع به ویژه زمانی که وظیفه مدیریت گردشگری در یک منطقه طبیعی بر عهده بخش خصوصی یا جامعه محلی است با چالش های بیشتری همراه است. دست اندرکاران عرصه گردشگری در سطح کلان کشور باید به فکر ایجاد مکانیزمی برای جمع آوری بخشی از این درآمدها و سرمایه گذاری مجدد آنها باشند. دریافت مالیات یکی از این راه ها است. اگرچه اغلب دولت ها برای تشویق جامعه محلی به سرمایه گذاری و راه اندازی کسب و کارهای گردشگری، آن ها را به ویژه در سال های اولیه از پرداخت مالیات معاف می کنند، اما مالیات دریافتی از محل توسعه گردشگری حیات وحش، بودجه کافی را برای حفاظت از 40 درصد از پارک های ملی و مناطق حفاظت شده دولتی تامین می کند.

از سوی دیگر گردشگری قادر است آگاهی 2 گروه از بازیگران اصلی این صنعت را در رابطه با محیط زیست و مشکلات آن بالا ببرد و آنان را به حفاظت از طبیعت تشویق کند؛ نخست جامعه محلی و افراد بومی هستند که به طور مستقیم از محل گردشگری منتفع خواهند شد. افراد بومی به دلیل دشواری های زندگی و تنگناهای اقتصادی گاهی به دشمن شماره یک محیط زیست تبدیل می شوند. گردشگری قادر است راهی پایدار و در عین حال سودآور برای برداشت از منابع طبیعی پیش پای این افراد بگذارد و در عوض به دلیل ایجاد انگیزه های اقتصادی آنها را به نگهبانان شماره یک منابع طبیعی تبدیل کند.
گروه دوم نیز گردشگران هستند. گردشگری برای حفاظت در صدد است فاصله میان گردشگران و طبیعت را کم کند و آنان را از نزدیک با مشکلاتی که محیط زیست با آن ها دست به گریبان است آشنا کند. لمس برخی از این مشکلات از نزدیک، این افراد را به گردشگرانی مسئول با رفتاری محیط زیست دوستانه بدل خواهد کرد و چه بسا حمایت مادی و معنوی آنها را برای حفاظت از محیط زیست بر انگیزد.

گردشگری برای حفاظت مفهومی تازه در عرصه مدیریت گردشگری طبیعت محور است؛ نگاهی نو که گردشگری را در شرایط کنونی راهی برای حفاظت از طبیعت می داند.

در قیاس با کشورهای منطقه، تراکم جمعیتی آنها این موضوع را به ما یادآوری می کند که ایران به لحاظ وسعت و شاخص تراکم جمعیتی، ظرفیت بالایی را برای رشد جمعیت دارا است و با توجه به تأثیر متقابل جمعیت و پیشرفت، افزایش جمعیت و مقابله با روند کاهشی آن، امری ضروری است. به نظر شما جهت جلوگیری از روند کاهشی جمعیت در نواحی کم تراکم چه باید کرد؟

باید مشکلات آن نواحی را یافته و برای حل آن ها چاره جویی کرد. گاهی اوقات به علت امنیت پایین ناحیه است که باعث کاهش جمعیت می شود؛ بایستی امنیت آن ناحیه را تأمین کرد. گاهی اوقات به علت نبود آب و زمین حاصل خیز است که بایستی راه کارهایی را برای بهبود این امر به کار برد. در اصل ابتدا نیاز به ریشه یابی مشکل است و سپس حل و چاره جویی برای این مشکل نیاز است.

به نظر شما در محیط زندگی شما (شهر یا روستا) کدام عوامل طبیعی یا انسانی بر افزایش یا کاهش جمعیت اثر بیشتری داشته است؟

پایتخت بودن یک شهر، مذهبی بودن یک شهر، خوش آب و هوا بودن یک شهر، بودن یا عدم وجود آب و یا کم آبی در یک منطقه، مذهب و دین یک ناحیه و ... .

کدام استان های ایران، در طی این دوره بیشترین روند مهاجر پذیری را داشته اند. علت آن را چه می دانید؟ مهاجرپذیرترین استان کدام است؟

استان های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، فارس و البرز می باشد. استان تهران بدین علت که شهر پایتخت ایران در آن موجود است. استان خراسان رضوی به علت موقعیت مذهبی که دارا می باشد، دارای بیشترین روند مهاجرپذیری است و دیگر استان ها نیز به دلایل مختلف دیگر.

مهاجرپذیرترین استان، استان تهران می باشد.

با توجه به بندهای مرتبط با موضوع مهاجرت در سیاست های کلی جمعیّت ابلاغی مقام معظم رهبری، کدام یک از این بندها را در منطقه ای که شما زندگی می کنید، می توان اجرا کرد؟ چگونه؟ در این مورد گفت وگو کنید.

برای پاسخ دادن به این فعالیت باید به جغرافیای استانی که در آن زندگی می گنیم؛ مثلا برای استان سیستان و بلوچستان، بند 1؛ برای استان های تهران، اصفهان و خراسان رضوی، بند 4؛ برای استان های خوزستان، هرمزگان و استان های حوزه خلیج فارس و دریای عمان، بند 2؛ بسته به منطقه دانش آموز هر کدام از بندها و یا حتی ترکیبی از آنها می تواند صحیح باشد.

اطلاعات زیر به برخی از عوامل انسانی و طبیعی که در ایران سبب مهاجرت شده است، اشاره دارد.

1) آریایی ها از شمال دریای خزر به علت سرما و از دست دادن چراگاه ها، به سمت جنوب دریای خزر (ایران) مهاجرت کردند.

2) شاه عباس برای حفظ مرزهای شمالی ایران، تعدادی از قبایل کُرد را، که به رز مآوری و سلحشوری، مشهور بودند به نواحی شما لشرقی کشور فرستاد.

3) پس از اصلاحات ارضی در دهۀ 40 ، تعداد زیادی از روستاییان به علت نداشتن زمین و مشکلات اقتصادی به شهرهای بزرگ مهاجرت کردند.

4) خشک شدن منابع آب منطقه سیستان، که ناشی از ب یتوجهی به بند تاریخی هیرمند بود، باعث مهاجرت سیستانی ها به سرزمین گرگان شد.

با توجه به اطلاعات داده شده نقشه را شماره گذاری کنید.

پاسخ به صورت شکل زیر است: