صرف کامل یک فعل مضارع:
به افعال بالا که هیچ تغییری در آخرشان ایجاد نشده «مضارع معمولی» می گوییم. این افعال به صورت «مضارع اخباری» ترجمه می شوند. حال توجه کنیم که هر گاه حروفی مانند: « أن (که اینکه) - لَن (هرگز) - کَی - لِکَی - حَتّى (تا / تا اینکه / برای اینکه) [حروف ناصبه] قبل از افعال مضارع قرار گیرند، تغییراتی را در آخر فعل ایجاد می کنند که این تغییرات عبارتند از:
1) صیغه هایی که به حرکت ( ــُــ ضمه) ختم می شوند، حرکت ( ــَــ فتحه) می پذیرند. (صیغه های او ۴, ۷, ۱۳ و ۱۴ )
مثال) أنْ يُعَلّمَ - لِكَي نَكتُبَ
۲) در بقیه صیغه ها که آخرشان به حرف « ن » ختم می شوند، «حرف ن» از آخرشان حذف می شود. (به جز دو صیغه جمع مؤنث ۶ و ۱۲)
مثال) أنْ يُعَلِّموا - لِکَی تَکتُبی - لَن تَسمَحا و ... / أنْ يُعَلِّمنَ - لکَی تُعَلِّمنَ
نحوه ترجمه افعال مضارع با حروف بیان شده [حروف ناصبه]:
1) حروف «أنْ - کَی - لِکَی - لِــ - حتّی» معنای فعل را به «مضارع التزامی» تبدیل می کند.
مثال)
أنْ يُعَلِّموا: اینکه تعليم دهند.
رَجعتُ أن أجلِسَ: برگشتم که بنشینم.
ندرُسُ لِنَنجحَ: درس می خوانیم برای اینکه موفق شویم.
۲) حرف «لَنْ» معنای فعل را به «مستقبل منفی» تبدیل می کند. (آوردن کلمه ی «هرگز» در ترجمه الزامی نیست)
مثال)
لَن نَكتُبَ: (هرگز) نخواهیم نوشت.
أنتَ لَن تَنسَى: (هرگز) تو فراموش نخواهی کرد.
لَن تَجلِسوا هنا: (هرگز) اینجا نخواهید نشست.
چند مثال برای درک بهتر درس:
1- يُحاولونَ (تلاش می کنند) -> و أن يُحاولُوا (که تلاش کنند)
۲- تَفرَحونَ (شاد می شوید) -> لِکَی تَفرَحوُا (تا اینکه شاد شويد)
٣- تَجعَلينَ (قرار می دهی) -> حتّى تَجعَلی (تا اینکه قرار دهی)
۴- تَحكمونَ (داوری می کنید) -> لِتَحكُموا ( تا داوری کنید )
نکته 1) ترکیب ؛ «أنْ + لا (نفي) + فعل مضارع [مرفوع] = ألّا + فعل مضارع [منصوب]»
مثال) أنْ + لا (نفي) + يرجِعونَ =أنْ لا يَرجِعُوا / ألّا يَرجِعُوا (اینکه باز نگردند)»
نکته 2) فعلی که حرف « لِــ » [ناصبه] بر سر آن آمده است در جمله غالباً علت وقوع فعل قبل از خود می باشد. به همین دلیل به آن «لأم تعلیل» گفته می شود.
مثال)
اِصبِروا لِيَحكُمَ اللهُ بينَنا: صبر کنید تا خداوند میان ما داوری کند. («داوری کند» علت فعل «صبر کنید» می باشد)
نحنُ نُحاوِلُ في أداء واجباتنا لِنَنجَحَ: ما در انجام تکالیفمان تلاش می کنیم تا موفق شویم. («موفق شویم» علت فعل «تلاش می کنیم» می باشد