درسنامه کامل روان شناسی فصل 2 روان شناسی رشد

شاخه از علم روان شناسی که تلاش می کند تغییراتی را که در طول زندگی، از زمان تشکیل تا نطفه تا زمان مرگ، در آدمی رخ می دهد مطالعه می کند.

روانشناسان رشد، به رشد مرحله ای اعتقاد دارند.

حیطه های روانشناسی رشد

رشد جسمانی – رشد شناختی – رشد هیجانی – رشد اجتماعی – رشد اخلاقی

عوامل موثر بر رشد

عوامل زیستی ⇐ وراثت - ایجاد کننده صفاتی هستند که از قبل در فرد نهفته است.

عوامل محیطی ⇐ یادگیری

عوامل وراثتی

در میان همه ی مولکول های زیستی موجود در زمین، DNA تنها مولکولی است که می تواند شبیه خودش را بسازد.

رسش یا پختگی

در روان شناسی به رفتارهایی که وابسته به آمادگی زیستی است، رسش یا پختگی گویند.

رسش یا پختگی به معنای آمادگی زیستی است که خود دارای برنامه رشد طبیعی و منظمی است.

شناسایی و پیش بینی تغییرات در طول زندگی

مراحل مهم رشد در «فراخنای زندگی»: کودکی – نوجوانی – بزرگسالی

قبل از تولد – کودکی – نوجوانی

• رشد انسان از زمان تشکیل نطفه شروع می شود.
• وقتی اسپرم پدر، تخمک مادر را بارور می کند، نطفه تشکیل می شود.
• تخمک بارور شده طبیعی دارای 46 کروموزوم است.
• عواملی همچون سن مادر، کیفیت تغذیه، فشار روانی، حالات هیجانی، بر چگونگی رشد و... بر چگونگی رشد قبل از تولد نقش دارد.

• رشد جسمانی – حرکتی در کودکی
• رشد شناختی در دوره کودکی
• رشد هیجانی در دوره کودکی
• رشد اجتماعی در دوره کودکی
• رشد اخلاقی در دوره کودکی

رشد جسمانی – حرکتی در کودکی

ابتدایی ترین و شاخص ترین جنبه رشد، رشد جسمانی – حرکتی است.

رشد شناختی در دوره کودکی

رشد توانایی های مرتبط با فرایندهایی همچون توجه، ادا راک، حافظه، استدلال، قضاوت، حل مسئله، تصمیم گیری و توانایی های زبانی.

رشد هیجانی در دوره کودکی

شکل های مختلف هیجان: اصرار بر خواسته، خشمگین شدن، ابراز محبت و حس آرامش داشتن

رشد هیجانی در دوره کودکی: ترس – خشم – محبت – تعمیم به هیجان های مرکب همچون احساس پشیمانی – سپاسگزاری – ترحم

رشد هیجانی در کودکان نسبت به حیوانات، به دلیل آگاهی بیشتر و برقراری تعامل با محیط بارزتر، متنوع تر و رشد یافته تر است.

رشد اجتماعی در دوره کودکی

بسیاری از کودکان در سنین اولیه دوره کودکی در کنار همدیگر بازی می کنند، ولی هر کودک به بازی انفرادی خود می‌پردازد. بازی همین کودکان در سنین بالاتر قاعده مند می شود مشترکا بازی می کنند. این تغییر بیانگر رشد اجتماعی آنها است.

برخی از رفتارهای اجتماعی کودک

رشد اخلاقی در دوره کودکی

کودکان در ابتدا، هیچ تصوری از کار خوب و بد ندارند؛ به همین دلیل مسئول رفتار خود نیستند و عنصر اخلاقی به حساب نمی آیند.

رشد اجتماعی در برگیرنده آن دسته از قوانین و مقررات اجتماعی است که تعیین می کند انسان ها در رابطه با دیگران چگونه باید رفتار کنند.

نوجوانی (از 12 تا 20 سالگی) دوره ای است که با شدید ترین و گسترده ترین تغییرات زیستی همراه است.

مانند: تغییر در قد و وزن – رشد استخوانی – مغز و سیستم عصبی – اندام های داخلی

1. ناگهانی بودن
2. تغییر در اندازه اندام های داخلی بدن
3. بلوغ جنسی (رسش جنسی)

منظور از بلوغ جنسی، مرحله ایست که در آن رسش جنسی رخ می دهد.

ویژگی های جنسی اولیه: تغییراتی که بر توانایی تولید مثل تاثیر می گذارند.

ویژگی های جنسی ثانویه: تغییراتی که جزئی از علائم رشد و قابل رؤیت اند.

• بروز قوه استدلال در نوجوان
• تفکر فرضی – تفکر احتمال گرا
• رمز گردانی – اندوزش و بازیابی اطلاعات بهتر از کودکان
• فراحافظه – یادگیری چگونگی به حافظه سپردن اطلاعات

پردازش غالب نوجوان مفهومی است. 

پیامدهای تغییرات شناختی نوجوان و توصیه پیشنهادی

• مسائل جنسی
• مسائل تکنولوژیک (اینترنت
• اضطراب
• افسردگی
• وسواس فکری – عملی
• رفتارهای پرخطر
• مسائل ارتباطی
• مشکلات درسی (افت تحصیلی)

گرایش نوجوان به گروه همسالان

یکی از تکالیف اصلی رشد در دوره نوجوانی، شکل گیری هویت است.

شناخت و تعریف نوجوان از هویت خویش، مستلزم نسبت دادن ویژگی های دینی، ارزشی و اخلاقی به خویشتن است.

خود واقعی: همان ویژگی های فردی

خود آرمانی: ویژگی های که فرد دوست دارد داشته باشد.

این پدیده در دوره نوجوانی غیر طبیعی نیست، ولی استفاده مکرر از آن باعث افت در عملکرد تحصیلی و سایر عملکردها می شود.