درسنامه کامل روان شناسی فصل 8 روان شناسی سلامت

جسم روان انسان ارتباط متقابلی با هم دارند.

به طور مثال زمانی که نگرانی ها و فشارهای زندگی زیادتر می شود، احتمال ابتلا به بیماری ها بیشتر می شود.

رویارویی با مسائل و موضوعاتی که انسان در زندگی با آن ها مواجه می شود، می تواند بر سلامت جسمانی افراد تاثیر بگذارد و عدم سلامت جسمانی هم می تواند بر روی روان انسان ها تاثیر منفی بگذارد.

بین سلامت جسمانی و ویژگی های روان شناختی، ارتباط متقابل و تنگاتنگی وجود دارد که بررسی این ارتباط در حوزه (روان شناسی سلامت) قرار می گیرد.

روان شناسی سلامت شاخه ای از روان شناسی است که از یافته های این علم برای پیشگیری و درمان بیماری های جسمی بهره می برد.

اعتقاد روان شناسی سلامت این است که بیماری یا سلامت دو جنبه جداگانه نیستند بلکه از سلامت کامل تا مرگ یک پیوستار وجود دارد هر یک از ما بر روی یکی از نقاط پیوستار جای می گیریم.

1. پیشگیری و درمان بیماری ها
2. حفظ سلامتی و ارتقای آن
3. حفظ جایگاه خود توسط هر فرد در هر نقطه ای از پیوستار و تلاش برای رسیدن به نقطه ی بالاتر تا سلامت کامل

1. عوامل ایجاد بیماری های جسمانی: برخی از مسائل روانی در ایجاد انواع بیماری های جسمانی موثر است.

2. پیامدهای های بیماری های جسمانی: مبتلا به بیماری ها و مشکلات جسمانی احتمال ابتلا به عوارض و مشکلات روانی هم در او زیاد می شود.

به مجموعه الگوهای رفتاری رفتاری و شناختی که ما معمولا در زندگی روزمره از آنها استفاده می کنیم؛ سبک زندگی می گویند.

سبک زندگی با عوامل خطر ساز بیماری رابطه دارد، الگوهای رفتار ناسالم در ایجاد و گسترش بیماری موثرند.

تغذیه

1. متخصصان تغذیه معتقدند که رژیم غذایی سالم باید حاوی کربوهیدرات زیاد و چربی کم باشد و بر اهمیت مصرف مواد فیبردار و میوه ها تاکید می کنند.
2. تغذیه سالم و متعادل به سبک زندگی افراد  مرتبط است.
3. همه ی افراد به رژیم غذایی خاص سن و جنس خودشان نیاز دارند و با رشد افراد، رژیم غذایی آن ها هم تغییر می کند.

ورزش

یکی از عوامل سبک زندگی سالم: فعالیت بدنی و انواع ورزش ها است.

نمونه هایی از ورزش های مناسب: پیاده روی، کوه پیمایی، شنا و دویدن آهسته که به مصرف اکسیژن نیاز دارند.

فواید ورزش

1. ایجاد لذت و شادابی
2. حفظ ارتقای سلامتی و پیشگیری و کنترل بیماری ها
3. تنظیم سوخت ساز بدن و کمک بدن کنترل وزن و تناسب اندام
4. کنترل اثرات پرخوری بر وزن و سلامتی
5. ایجاد تناسب اندام

راه مستقیم

مذهب و رفتارهای معنوی از طریق این راه ها باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن می شود.

1. ایجاد آرامش ذهنی
2. کاهش فشار روانی
3. رابطه با خداوند
4. ایجاد روحیه مثبت حاصل از شرکت در مراسم مذهبی
5. عبادت
6. افزایش احساس حمایت اجتماعی

راه غیر مستقیم 

مقایسه افراد مذهبی با دیگر افراد

1. سبک زندگی سالم تری دارند.
2. از رفتارهای پرخطر جنسی، مصرف سیگار، الکل و تغذیه نامناسب اجتناب می کنند.

تعریف فشار روانی 

نیاز برای دوباره سازگار شدن با شرایط جدید زندگی؛ چون فشار روانی رو به رو شدن با تغییر در زندگی است.

انواع فشار روانی: مثبت / منفی

هنگام فشار روانی

1. شخص یک رویداد یا یک موقعیت را به صورت فشار آور و فراتر از توانایی خود ارزیابی کرده و سلامتی خود را در خط می بیند.
2. همه ی افراد در زندگی خود استرس را تجربه می کنند. فشار روانی از نوع ارتباط فرد با محیط است.

فشار روانی منفی

1. فرد به دلیل نوع ارزیابی اش از مشکل، احساس ناخوشایندی را تجربه می کند.
2. فرد قادر نیست به هدف خود برسد.
3. فرد تمرکز خود را از دست می دهد.

فشار روانی مثبت

1. انگیزش و تلاش فرد برای رسیدن به هدف ها افزایش یافته است.
2. فرد با موقعیت به چالش برخاسته است.
3. فرد هنگام رسیدن به هدف، فشار روانی اش از بین می رود.
4. این نوع فشار روانی باعث ارتقای واکنش های رفتاری و پردازش های شناختی می شود.

مثال برای فشار روانی و علائم آن

مقابله

 به معنای تلاش فرد برای از بین بردن فشار روانی و یا به حداقل رساندن و تحمل آن

هنگام رو به رو شدن با واقعیت، فرد ابتدا بر اساس برداشت اولیه خود، آن را ارزیابی می کند و از خود می پرسد آیا خطری مرا تهدید می کند؟ اگر پاسخ مثبت بود فرد کنترل شخصی خود را ارزیابی می کند: آیا من می توانم کاری برای تغییر موقعیت انجام دهم. روش های مقابله ای فرد برای کاهش فشار روانی فراخوانی می شود.

هدف اصلی فرد در مقابله

حذف عامل فشار آور است که زندگی او را از حالت عادی خارج ساخته است.

انواع مقابله با فشار روانی – سازگارانه

• مهارت های حل مسئله
• مشورت و راهنمایی گرفتن
• استفاده از حس شوخ طبعی
• فعالیت بدنی و ورزش کردن

ناسازگارانه

• منفعل بودن
• در انتظار معجزه بودن
• انجام رفتارهای تکانشی و بودن فکر و تامل
• استفاده از داروهای شیمیایی و دخانیات و مواد مشابه

مقابله های سازگارانه، مقابله هایی که به حل مسائل و برطرف کردن عامل فشار آور و به حداقل رساندن و یا تحمل فشار روانی کمک می کنند.

افراد مقابله های سازگارانه

• موقعیت را به خوبی می سنجند.
• از راهنمایی و حمایت دیگران استفاده می کنند.
• به روش های انتخاب شده حل مسئله انتخاب فکر می کنند.

1. استفاده از مهارت حل مسئله
2. مشورت و راهنمایی گرفتن از دیگران
3. استفاده از حس شوخ طبعی
4. فعالیت بدنی و ورزش کردن

استفاده از مهارت حل مسئله

1. در این روش فرد منبع استرس یا مشکل را یک مسئله در نظر می گیرد.
2. برای مقابله با آن از مهارت حل مسئله استفاده می کند.

مشورت و راهنمایی گرفتن

1. فرد به تنهایی قادر به حل کردن مسئله نیست.
2. احساس فشار روانی در فرد باقی می ماند.
3. از مشورت و راهنمایی دیگران برای مقابله با این مشکل استفاده می کند.

استفاده از حس شوخ طبعی

1. در موردی که فرد نتواند منبع مشکل را در کوتاه مدت از بین ببرد.
2. برای اینکه با فشار روانی راحت تر سازگار شود از حس شوخ طبعی استفاده می کند.

فعالیت بدنی و ورزش کردن

در مواجه فرد با فشار روانی فعالیت بدنی و ورزش ملایم به وی کمک می کند تا نسبت به فشار روانی بی توجه شود.

• مقابله هایی که به حل مسئله و برطرف کردن فشار روانی کمک نمی کنند.
• معمولا مقابله های ناکارامد، ناسازگار و مضر هستند.
• فرد در این نوع مقابله به منظور کاهش فشار روانی به رفتارهای مضر و مخرب روی می آورد
• افرادی که از این نوع مقابله استفاده می کنند:

1. معمولا از موقعیت اجتناب کرده یا آن را انکار می کنند.
2. خود و دیگران را به خاطر مشکل سرزنش می کنند.
3. عصبانی، پرخاشگر و یا افسرده و منفعل می شوند.
4. موجب بروز فشارهای روانی بیشتری می شوند.

1. منفعل بودن
2. در انتظار معجزه بودن
3. انجام دادن رفتارهای تکانشی و بدون تفکر و تامل
4. استفاده از داروهای شیمیایی و دخانیات و سایر مواد مشابه

منفعل بودن

1. در این مقابله فرد دست از فعالیت بر می دارد.
2. برای از بین بردن فشار روانی تلاش نمی کند.

در انتظار معجزه بودن

فرد بدون اینکه تلاش کند منتظر اتفاق خارق العاده ای است.

انجام دادن رفتارهای تکانشی و بدون تفکر و تامل

1. فرد در این مقابله هنگام رویایی با فشار روانی از لحاظ هیجانی بشدت تحریک می شود.
2. به طوری که بر هیجانات و رفتار خود کنترلی ندارد.
3. بسیار عصبانی و پرخاشگر است.
4. حتی ممکن است به خود یا دیگران آسیب برساند.

استفاده داروهای شیمیایی، دخانیات و سایر موارد مشابه

1. فرد در این نوع از مقابله برای فراموشی و رهایی از هیجانات منفی فشار روانی از داروهای آرامش بخش اعتیاد آور یا سیگار استفاده می کند.
2. این داروها نه تنها به کنترل فشار کمکی نمی کند بلکه فشارهای روانی بزرگ تری را ایجاد کرده و بر سلامتی فرد تاثیر مخرب دارد.

• گفتن عبارت ایست
• تنفس عمیق
• شمردن اعداد
• تلقین برخی جملات
• به خاطر آوردن یک رویداد خوشایند
• خوردن یک لیوان آب خنک
• ترک موقعیت
• خواندن یک بیت یا یک جمله

• ورزش های هوازی
• تمرین های آرام سازی خود
• استفاده از روش های حل مسئله
• نوشتن خاطرات
• برنامه ریزی زمان بندی شده
• تفریح و سرگرمی
• حمایت های اجتماعی
• تغذیه مناسب