درسنامه کامل روان شناسی فصل 7 انگیزه و نگرش

مینا دانش آموز پایه یازدهم است او می خواهد در امتحانات نهایی از دانش آموزان ممتاز منطقه خود باشد، به همین دلیل تمام وقت و توان خود را بسیج کرده تا به این هدف برسد. برخلاف او هانیه دوست هم کلاسی اش، علاقه ای به درس و مدرسه ندارد و تکالیف مدرسه را به اجبار انجام می دهد.

حال این سوال مطرح می شود که چرا بعضی افراد به کم کردن مشکلات دیگران فکر می کنند و برخی به آسایش خود؟ چرا بعضی ها شاداب و برخی بی حوصله اند؟ این سوال ها در پاسخ به چرایی رفتار مطرح می شود.

شباهت

در پاسخ به نیازهای زیستی عوامل انگیزشی مشترکی دارند.

تفاوت

انسان برخلاف حیوان تابع عامل توانمندتری به نام نگرش است.

مجموعه عوامل زیستی که باعث به حرکت درآوردن رفتار و شناخت ما می شود.

تفاوت انسان و حیوان به عنوان دو موجود زنده

حیوان بر اساس غریزه و خواسته اش قدم بر می دارد.

نگرش انسان در کنار خواسته هایش رفتار او را کنترل می کند.

1. عوامل انگیزشی (زیستی)
2. عوامل مختلف نگرش افراد

بنابراین، عوامل شکل دهنده نگرش، متنوع است.

عوامل نگرشی تحت تاثیر

1. نظام شناختی فرد
2. باورها
3. ارزش های او

عواملی که شما را بر می انگیزد، به حرکت وا میدارد و به سوی رفتار معین سوق می دهد، انگیزه نام دارد. در واقع انگیزه چیزی است که شما را به حرکت در می آورد و مسیری که باید طی کنید را معین می کند.

تفاوت انگیزه ها در افراد از نظر: شدت / جهت

درونی

فرد کار یا فعالیت را به خاطر خود آن چیز انجام می دهد.

چون به آن کار علاقه دارد برایش جالب است.

آن کار با نیازهای فطری او مطابقت دارد.

منبع انگیزش درونی لذت در خود تکلیف است.

بیرونی

فرد کار یا فعالیت را به خاطر به دست آوردن پاداش انجام می دهد.

منبع انگیزش بیرونی در پاداش و لذت خارج از فرد قرار دارد.

عامل خارجی فرد را به انجام دادن کاری خاص بر می انگیزد.

نگرش در شکل دهی به رفتار انسان به دو صورت عمل می کند:

_ مثبت

_ منفی

1. باورها و نظام ارزشی فرد
2. اراده
3. هدفمندی (انتخاب هدف)
4. ناهماهنگی شناختی
5. ادراک کنترل
6. ادراک کارایی (احساس کارایی)
7. اسناد
8. درماندگی آموخته شده

_ اعتقاد قوی به چیزی که شناخت داریم، نظام باورهای ما را شکل می دهد.

_ باور عبارت است از: اعتقاد راسخ به بودن یا نبودن چیزی یا انجام پذیر بودن یا انجام ناپذیر بودن کاری

_ نظام باورهای هر فرد و جامعه: موتور محرکه قوی برای دستیابی به هدف های فردی و جمعی

_ ساخته شدن نظام باورهای همه ی افراد جامعه به وسیله: خانواده – مدرسه – اجتماع

_ باورها – مثبت و سازنده: اعتقاد به پیروز شدن

منفی – عوامل فردی: احساس ناتوانی، ناامیدی، بی ارزشی

عوامل بیرونی: تحقیر دیگران، عدم حمایت اجتماعی

_ نیک وی آچیچ بدون دست و پا به دنیا آمد و علی رغم محدودیت های زیادی که در زندگی داشت توانست از افراد سالم نیز موفق تر زندگی کند.

_ در 8 سالگی دچار افسردگی شدید شد و از تصمیم به خودکشی، به خاطر علاقه به پدر و مادر منصرف شد.

_ در 17 سالگی موسسه زندگی بدون دست و پا را برای امید دادن به افراد افسرده و ناتوان تاسیس کرد.

_ در 21 سالگی با دو مدرک لیسانس در حسابداری و برنامه ریزی مالی فارق التحصیل شد.

_ هدف وی از این کار ایجاد انگیزه و روحیه امید و شادی به همه ی مردم جهان است.

_ اراده قوی او را به انجام این کار واداشته است.

_ وی همه ی ناملایمات و سختی ها را تحمل کرد تا به هدفش برسد.

هدف هر چیزی است که انسان سعی دارد به آن برسد و فکر می کند برای او موثر است.

فواید انتخاب هدف

1. ایجاد توانمندی
2. ایجاد انسجام در رفتار
3. مصون بودن فرد از بیراه رفتن و اتلاف منابع انرژی خود
4. امید به موفقیت را به همراه دارد

حرکت در مسیر دستیابی به هدف

نوعی موفقیت تلقی می شود در نتیجه فرد تحت تاثیر موانع زودگذر و عواملی مثل خستگی قرار نمی گیرد.

وقتی رفتارمان با باورهایمان هماهنگ نباشد و فرد دچار ناهماهنگی فکری شود به آن ناهماهنگی شناختی می گویند.

وقتی شخصی دارای دو شناخت هم زمان است که با یکدیگر متناقض می باشد: می گویند او دارای ناهماهنگی شناختی است.

_ انجام این دو کار به وسیله فرد در زمان بروز ناهماهنگی تا این دو با هم هماهنگ شوند:

1. رفتار خود را تغییر دهد.
2. نگرش خود را تغییر دهد.

ارزیابی یک فرد از سیگار یا مواد اعتیادآور، به مقدار زیاد، تحت تاثیر ارزشیابی های او از نگرشش به مواد اعتیادآور قرار دارد. به شکل زیر و عناصری که در اطراف آن نوشته شده توجه کنید.

1. هر نگرش دارای سه عنصر است: عنصر شناختی – عنصر احساسی – عنصر آمادگی برای عمل
2. نگرش ها 

در دوران کودکی: هماهنگ با نگرش خانواده

در دوران مدرسه: هماهنگ با نگرش خانواده

در دوران دانشگاه: امکان بیشتری تغییر را دارد.

3. نگرش ها پس از شکل گیری از ثبات بیشتری برخوردار شده و تابع اصل هماهنگی شناختی هستند. یعنی: در برابر تغییر مقاومت می کنند.

ما همواره دوست داریم همه چیز مطابق نظرما و تحت اختیار ما باشد و با انجام دادن رفتارهای گوناگون سعی می کنیم محیط را در کنترل خود بگیریم و پیامدهای ناگوار را از خود دور کنیم.

ادراک کنترل و کارایی باید سازنده باشد. یعنی: با شواهد محیطی لازم را داشته باشد زیرا در صورت ناهماهنگی:

1. نوعی ادراک کنترل و کارایی کاذب ایجاد می شود.
2. که مانع بروز رفتار است.

ادراک کنترل

زمانی که به این نتیجه برسد که شرایط بیمارستان و بیمار برای انجام جراحی مهیا و خوب است.

ادراک کارایی

زمانی که انتظار داشته باشد که کارایی لازم را دارد و می تواند از پس عمل جراحی بر بیاید یعنی داشتن مهارت لازم در انجام دادن کار را از خود حس کند.

پس از پایان عمل نتیجه خوبی برای بیمار و جراح داشته باشد یعنی:

1. حال بیمار بهبود یابد.
2. برای جراح منافع روانی و مادی خوبی به بار آورد.

پاسخ افراد در میان علل موفقیت و شکست

1. داشتن شانس
2. دشوار بودن تکلیف
3. تلاش و کوشش
4. کم بودن استعداد یا کم بودن توانایی

افراد در زمان امتحان دادن

_ در صورت شکست در امتحان آن را به دیگران نسبت می دهند:

1. بد شانس بودن
2. سخت بودن امتحان
3. دشمنی معلم با او و دادن نمره بد

_ در صورت موفق شدن در امتحان آن را به خود نسبت می دهند:

1. این کار و تلاش خودم بود
2. استعداد من در این موضوع بالاست
3. اگر اراده کنم نمره قبولی می گیرم

برای کمک به این افراد باید گفت، برای پیروزی در تکالیف و امتحانات، باید آنها را به چیزهایی نسبت دهند که در اختیار خودشان است نه به چیزهایی که از دایره اختیار آنها بیرون است. شکست و اشتباه خود را به ناتوانی و دشواری تکلیف نسبت ندهیم بلکه بگوییم: چون من تلاش نکردم، موفق نشدم؛ چون من برنامه ریزی نکردم، موفق نشدم. برنامه ریزی و تلاش از عوامل تحت کنترل ما هستند و به راحتی می توانند شکست های ما را در ورزش، درس و شغل جبران کرده و ما را به توفیق برسانند.

برای موفقیت در هر کاری فرد باید به عواملی توجه کند که:

• در کنترل خودش باشد
• بتواند با تلاش، موانع رسیدن به هدف را برطرف کند
• پیروزی یا شکست را به عوامل درونی مانند تلاش نسبت دهد، نه به عواملی بیرونی مانند دشواری تکلیف

1. بسیاری از ناتوانی های ما به دلیل  ما به دلیل یادگیری است نه اینکه واقعا نمی توانیم.
2. یعنی باور می کنیم که ناتوانیم و کنترلی بر محیط خود نداریم و برای تغییر دادن شرایط نمی توانیم کاری انجام دهیم.

در نتیجه:

3. انگیزه عمل در ما به وجود نمی آید و تلاشی نمی کنیم.

1. وقتی افراد به تکلیفی مشغول می شوند یا کاری انجام می دهند، انتظار دارند نتایج خوبی از رفتار و کارهایشان به دست آورند.
2. یعنی: بین کار خود و نتایج آن رابطه ای متقابل برقرار می کنند.
3. بنابراین: زمانی که بین آن فعالیت و نتایج به دست آمده رابطه ای نمی بینند دچار درماندگی آموخته شده می شوند یعنی حالتی که در آن پیامدها و نتایج کار هیچ ربطی با تلاش و کار فرد ندارد.
4. اگر بین کار خود و پیامدهای آن رابطه ای نبینیم دست از کار می کشیم یعنی یاد میگیریم که نتایج بدست آمده ارتباطی با کار ما ندارند و مستقل از عمل ما هستند.

در این حالت به درماندگی آموخته شده می رسیم.

فیل توانایی پاره کردن طناب را دارد، اما پذیرفته که ناتوان است.

این مسئله در مورد انسان از این هم بدتر است. آدمیان، با وجود توانایی، می آموزند که ناتوان هستند و تلاش آنها موقعیت را به هیچ وجه به نفع آنها تغییر نخواهد داد.

1. شخص واقعا ممکن است در موقعیت ناراحت کنند قرار داشته باشد.
2. تلاش شخص موفق به تغییر موقعیتش نشده است.
3. در نتیجه از تلاش باز مانده و به این باور رسیده که هیچ کاری از من ساخته نیست.

فرد احساس می کند کنترل اوضاع از دستش خارج شده است:

1. فرد اطمینان خود را از دست می دهد.
2. به ناتوانی خود اذعان می کند.
3. توان حرکت و خلاقیت از او سلب شده است.
4. به موجود بی حرکت و خنثی تبدیل می شود.

1. مربوط به افرادی است که کوشش را با پیشرفت مرتبط نمی دانند.
2. آنها فکر می کنند هر کاری انجام دهند به موفقیت نمی رسند، یعنی پیامدهای رفتار را مستقل از خود رفتار می دانند.

در نتیجه:

3. این اعتقاد در فرد ایجاد می شود که رویدادها در کنترل او نیستند.